Σύντομο αφιέρωμα στον Λόρδο Μπάιρον (Λονδίνο 22 Ιανουαρίου 1788 – Μεσολόγγι 19 Απριλίου 1824)

Ο ανδριάντας του Λόρδου Μπάιρον στον Κήπο των Ηρώων στο Μεσολόγγι

«Όταν κανείς για λευτεριά δεν μπορεί να παλέψει

στα μέρη του, τις μάχες του ας δίνει σ´ άλλη γη»

Λόρδος Μπάιρον

 
     Ο Άγγλος ποιητής George Gordon Byron γεννήθηκε στις 22 Ιανουαρίου το 1788 στο Λονδίνο. Αν και καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια, απόγονος του βασιλιά Εδουάρδου του Γ΄, έζησε δυστυχισμένα παιδικά χρόνια λόγω οικονομικών δυσχερειών, εξ αιτίας της άσωτης ζωής του πατέρα του. Η μεγάλη οικονομική κληρονομιά, όμως, από ένα θείο του, τον Γουίλιαμ Μπάιρον, τον βοήθησε να σπουδάσει και να γίνει μέλος της Βουλής των Λόρδων. Στην πατρίδα μας το όνομά του εξελληνίστηκε  σε «Βύρων» (Byron=Βύρων). Έκανε πολλά ταξίδια σε όλη την Ευρώπη και γενικά πέρασε μια πολυτάραχη ζωή. Παρά το νεαρό της ηλικίας του έγραψε πολλά ποιήματα, με κύριο στοιχείο το ρομαντισμό.
     Σ’ ένα από ταξίδια του για τη Μάλτα, επιβιβάσθηκε σε πλοίο που μετέφερε ένα μέρος φορτίου των μαρμάρινων γλυπτών του Παρθενώνα, που είχε υφαρπάσει ο Έλγιν. Ιδιαίτερα ενοχλημένος για την άνευ προηγουμένου αυτή λεηλασία, εξέφρασε το θυμό του στην πρώτη επίσκεψή του στην Ακρόπολη και μέσα από το ποίημα του «η κατάρα της Αθηνάς» κατηγορεί βάναυσα τον Έλγιν. Τα πολλά ακόμα ποιήματά του, αρκετά εκ των οποίων έχουν γραφεί στα Ελληνικά, έχουν βρει και συνεχίζουν να βρίσκουν παγκόσμια απήχηση. Εκτός από ποίηση έγραψε και λογοτεχνικά έργα, μεταξύ των οποίων το «Μάνφρεντ», εμπνευσμένο από το «Φάουτ» του Γκαίτε.
     Από τη Γένοβα που είχε τελευταία εγκατασταθεί, αποφάσισε και ήλθε το 1823 στη Ελλάδα, για να πάρει μέρος στην Ελληνική Επανάσταση. Αποβιβάσθηκε στην Πρέβεζα και αναζήτησε τον Αλή Πασά των Ιωαννίνων, τον οποίο συνάντησε στο Τεπελένι. Τις εντυπώσεις του από τη βάρβαρη αίγλη της φιλοξενίας του αιμοσταγή πασά στο εκεί σαράι του, τις αποτύπωσε στο φημισμένο ποίημά του «το προσκύνημα του Τσάιλντ Χάρολντ». Στους στίχους του ποιήματος γίνεται σύγκριση ανάμεσα στην ένδοξη αρχαιότητα και στον υπόδουλο Ελληνισμό. Το έργο αυτό, όπως και γενικότερα η ποίησή του και η στάση του, επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό τους Ευρωπαίους και τους Αμερικανούς και συνέβαλαν στην ενίσχυση του Φιλελληνισμού, που βοήθησε σε μεγάλο βαθμό την Ελληνική Επανάσταση.
     Αν και προορισμός του ήταν ο Μοριάς, εγκαταστάθηκε στο Μεσολόγγι. Από εκεί διατηρούσε αλληλογραφία με μεγάλους Άγγλους επιχειρηματίες, για την οικονομική ενίσχυση των επαναστατών. Ήταν από τους πρώτους που συνειδητοποίησαν τις καταστροφικές συνέπειες, στην περίπτωση που η οικονομική αυτή βοήθεια θα εχρησιμοποιείτο όχι για εθνικούς σκοπούς, αλλά για πολιτικές διαμάχες.
     Με τη βοήθεια ξένων εθελοντών που είχαν πάει εκεί, φρόντισε για την άμυνα της πόλης. Όταν η Ελληνική Κυβέρνηση δήλωνε ότι δεν μπορούσε να συγκροτήσει στρατό, ο Μπάιρον ανέλαβε και μισθοδοτούσε και εξόπλιζε άνδρες στρατιωτικών σωμάτων με δικά του χρήματα. Η μεγάλη αναγνώριση δεν άργησε να έρθει κι αυτό έγινε με της ανακήρυξή του ως Αρχιστράτηγο από την Κυβέρνηση.
     Όμως, οι φιλονικίες και οι διχόνοιες των Ελλήνων με τους ξένους αξιωματικούς τον γέμισαν πικρία. Αρνητικά συνέβαλαν και η εξαντλητική δουλειά και το υγρό κλίμα του Μεσολογγίου, με αποτέλεσμα την επιδείνωση της ήδη βεβαρυμμένης υγείας του, που, πιθανότατα, είχε προσβληθεί από ελονοσία. Στις 9 Απριλίου (1824) υπέστη κρίση λόγω υψηλού πυρετού και λίγες μέρες αγνότερα παρουσίασε νέα σοβαρή επιδείνωση, που δεν μπόρεσε ν’ ανακάμψει. Λίγο πριν φύγει από τη ζωή είπε: «Έδωσα στην Ελλάδα τον καιρό, την υγεία μου, την περιουσία μου και τώρα της δίνω τη ζωή μου»! Πέθανε σε μικρή ηλικία, μόλις 37 ετών, το βράδυ της Κυριακής του Πάσχα, 19 Απριλίου-ξημερώματα Δευτέρας της Διακαινησίμου. Αν και η επιθυμία του ήταν να ταφεί στην Ελλάδα, η σορός του ταριχεύθηκε και μεταφέρθηκε στην Αγγλία. Λέγεται ότι η καρδιά του είναι ενταφιασμένη κάτω από τον ανδριάντα του, στον Κήπο των Ηρώων στο Μεσολόγγι.
     Ο θάνατός του συγκλόνισε το Μεσολόγγι και όλη την Ελλάδα. Προς εκδήλωση πένθους, ρίχτηκαν με την ανατολή του ηλίου της 20ής Απριλίου 1824 37 κανονιοβολισμοί στην πόλη που πολέμησε για την Ελευθερία της, όσοι και τα χρόνια της ηλικίας του. Ένας από τους μεγαλοπρεπείς επικήδειους λόγους, ήταν και αυτός του φίλου του Σπυρίδωνα Τρικούπη, του μετέπειτα πρωθυπουργού της Ελλάδος, που μεταξύ άλλων τόνισε:  
     «Η θυσία του αποκτά μεγαλύτερη αξία, αν αναλογιστεί κανείς ότι, ενώ μπορούσε να προσφέρει την οικονομική βοήθεια χωρίς να έλθει στην Ελλάδα, προτίμησε ν’ αφήσει την άνετη ζωή στην Ευρώπη και να τρέξει να βοηθήσει με τη φυσική του παρουσία τους αγωνιζόμενους Έλληνες».
      Ένας από τους στενούς φίλους του Βύρωνα στο Μεσολόγγι, ήταν ο επίσης σπουδαίος φιλέλληνας Αμερικανός γιατρός από τη Βοστόνη, ο Σαμουήλ Γκρίντλευ Χάου (1801-1878), ο οποίος στην Ελληνική Επανάσταση του 1821, νεαρός τότε-μόλις απόφοιτος του Πανεπιστημίου, είχε έλθει στην Ελλάδα και για έξι χρόνια πρόσφερε εθελοντικά τις ιατρικές του υπηρεσίες στους Έλληνες αγωνιστές. Μετά τον θάνατο του, ο Χάου κράτησε ως κειμήλιο της φιλίας τους το αγγλικό κράνος-περικεφαλαία του μεγάλου Φιλέλληνα. Το 1925 το έφερε στην Ελλάδα η βραβευμένη Αμερικανίδα συγγραφέας και μικρότερη αδελφή του Σαμουήλ Χάου, η Μοντ Χάου και το δώρισε στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο της Αθήνας.
     Πολλοί μεγάλοι λογοτέχνες τίμησαν τον μεγάλο αυτόν Φιλέλληνα. Μεταξύ αυτών και ο εθνικός μας ποιητής, που έγραψε την «ωδή εις τον θάνατον του Λόρδου Μπάιρον», αποτελούμενη από 166 στροφές, κατά οκτώ περισσότερες του Εθνικού μας Ύμνου. Ειδικά την πρώτη στροφή της ωδής, την θυμόμαστε όλοι μας από τα σχολικά μας χρόνια:
 

«Λευτεριά, για λίγο πάψε

να χτυπάς με το σπαθί.

Τώρα σίμωσε και κλάψε

εις του Μπάιρον το κορμί».

 
     Συνήθως, στο όνομά του τιμούμε όλους τους Φιλέλληνες που πολέμησαν στο πλευρό των προγόνων μας για την Ελευθερία, αφού κάθε φορά που μιλάμε γι’ αυτούς, το μυαλό μας πάει «κατ’ ευθείαν» στον Λόρδο Μπάιρον.
     Για πολλές δεκάδες χρόνια  μετά το θάνατό του, μέχρι και σήμερα, η μορφή του συνεχίζει να ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο. Τόσο οι Ελληνικές, όσο και πολλές ξένες Ταχυδρομικές Υπηρεσίες έχουν τιμήσει κατά καιρούς το μεγάλο αυτό Φιλέλληνα με έκδοση αναμνηστικών γραμματοσήμων, ενέργεια που αποδεικνύει ότι ήταν πρόσωπο ευρείας αποδοχής, τόσο για τη συμβολή του στην Ελληνική Επανάσταση, όσο και στη λογοτεχνία.

Ελληνικά και ξένα γραμματόσημα που εικονίζουν το Λόρδο Μπάιρον

-----------------------------------------
 
Πηγές:
-  Εγκυκλοπαίδεια ΔΟΜΗ
-  Εγκυκλοπαίδεια ΕΛΛΑΔΙΚΗ
 

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 18.4.2021

https://nikolpapak.blogspot.com/2017/05/blog-post_22.html