Τα Πασχαλινά κουλούρια (διήγημα)

     Είχε μάθει πολύ πιο νωρίς πριν ανακοινωθεί ο Αλέξης για την επικείμενη στρατιωτική άσκηση στην Κομοτηνή. Υπηρετούσε ως έφεδρος υπαξιωματικός του πεζικού και βοηθός του ανώτερου αξιωματικού του δευτέρου γραφείου στο στρατόπεδο της πόλης. Ήταν κοινό μυστικό για τους αξιωματικούς και οπλίτες που χειρίζονταν απόρρητα στρατιωτικά έγγραφα και όλοι λίγο-πολύ είχαν αρχίσει να ετοιμάζονται.

     Δυο μέρες πριν την έναρξη της άσκησης, ανακοινώθηκε επίσημα από το διοικητή και όλη η μονάδα τέθηκε σε συναγερμό. Την Τρίτη του Θωμά του 1980 που ξεκίναγε η άσκηση, έπρεπε όλο το απαραίτητο υλικό να μεταφερθεί από το στρατόπεδο στο βουνό για μια βδομάδα που θα διαρκούσε: Από ατομικά είδη των στρατιωτών και των αξιωματικών, μέχρι τις σκηνές και το βαρύ οπλισμό. Από τα είδη διατροφής, μέχρι ολόκληρο το μαγειρείο με τα ειδικά μεγάλα φλόγιστρα για το μαγείρεμα. 
     Ο μεγάλος μπελάς του Αλέξη δεν ήταν τα ατομικά του είδη, αλλά αυτός είχε οριστεί υπεύθυνος για τη μεταφορά του γραφείου στο χώρο της άσκησης. Χωρίς να ξεχαστεί το παραμικρό από τα απαραίτητα στο χώρο της άσκησης, εκείνος έπρεπε να φροντίσει για όλα, για να πακεταριστούν και να μεταφερθούν με ασφάλεια: γραφομηχανή, χαρτί αλληλογραφίας, κάποιοι φάκελοι, διορθωτικά, φοριαμοί και πολλά ακόμα.      

     Σ’ όλο αυτόν τον πανζουρλισμό, ο Αλέξης έλαβε ένα γράμμα από τους γονείς του, από το χωριό του στην Καλαμάτα. «Κρύφτηκε» για λίγο μέσα στην αποθήκη υλικού, να το διαβάσει κάτω από λάμπα, μακριά από τα μάτια ανωτέρων και κατωτέρων του, για να μάθει τα νέα των δικών του. Πριν καλά καλά το ανοίξει, διέκρινε μέσα ένα χαρτονόμισμα των πενήντα δραχμών, αναπάντεχο δώρο-αναπάντεχα ευχάριστη έκπληξη, αφού πριν λίγες μέρες του είχαν στείλει επιταγή των διακοσίων δραχμών! Το έβαλε κάπως σουφρωμένο και γρήγορα στην τσέπη του και άρχισε να διαβάζει τις στερεότυπες, όπως σε κάθε γράμμα πρώτες λέξεις: «Είμαστε καλά, το αυτό επιθυμούμε και δι’ εσέ». Έκατσε για τα καλά η καρδιά του στη θέση της, όπως κάθε φορά που τις διάβαζε.

     Το γράμμα είχε ταχυδρομηθεί από τη Μεγάλη Τετάρτη και μεταξύ άλλων του έγραφαν για τις Πασχαλινές ετοιμασίες του σπιτιού τους: Καθαριότητες, ασβεστώματα, κόκκινα αυγά, κουλούρια!... Πόσο, μα πόσο νοστάλγησε! «Τώρα που ανοίγει ο καιρός, πόσο θα ’θελα να είμαι στο σπίτι μου στο χωριουδάκι μου, να ανασκουμπωθώ κι εγώ στις δουλειές και να ξεκουράσω τους δικούς μου», ψέλλισε! Τα χείλη του σούφρωσαν και τα μάτια του έτρεξαν κι ένα δάκρυ έβρεξε το γράμμα, όπως είχε σκύψει και το διάβαζε! Αμέσως όμως χαμογέλασε, στη σκέψη πως του χρόνου θα είχε απολυθεί, ύστερα από είκοσι οχτώ μήνες στο στρατό και θα ήταν μαζί τους και σκούπισε τα μάτια του!

     Στο τέλος του έγραφαν: «Μετά του Πάσχα θα σου στείλουμε ένα δεματάκι με λίγα κουλούρια. Να έχεις το νου σου να το πάρεις»!    

     Στενοχωρήθηκε κάπως, γιατί θα έμπαιναν σε άδικο κόπο και έξοδα οι γονείς του να του τα στείλουν από τη μια άκρη της Ελλάδος στην άλλη, αφού τα πασχαλινά κουλούρια δεν του πολυάρεσαν.

     Δίπλωσε το γράμμα και το έβαλε βιαστικά στην τσέπη του, να το φυλάξει μαζί με όλα τα άλλα γράμματα που λάβαινε και τα φύλαγε σαν τα πιο ακριβά κειμήλια. Βγήκε αμέσως από την αποθήκη, να μην γίνει αισθητή η ολιγόλεπτη απουσία του και χρειαζόταν να λογοδοτήσει.

     Οι εντάσεις της άσκησης στο βουνό, το άγχος για την επιτυχία τους, η υπερβολική κούραση, το κρύο και ειδικά τη νύχτα, τον έκαναν να ξεχάσει το δέμα που περίμενε. Δυο μέρες πριν επιστρέψουν στο στρατόπεδο, νάσου ο ταχυδρόμος της μονάδος με το δεματάκι στα χέρια! Ο Αλέξης σάστισε και χρειάστηκαν λίγα δευτερόλεπτα να στριφογυρίσει του μυαλό να θυμηθεί!

     «Θέλουμε κι εμείς, αν έχει κάτι φαγώσιμο μέσα!», του είπε ο ταχυδρόμος χαμογελώντας.

     Το πήρε στα χέρια του και το έβαλε μέσα στη σκηνή. Λίγη ώρα αργότερα που βράδιασε, το άνοιξε με προσοχή, να μην σπάσουν τα αφράτα πασχαλινά κουλούρια, γιατί ήξερε πώς τα έφτιαχναν τα χέρια της μανούλας του! Μα τί να δει μόλις το άνοιξε! Τα κουλούρια είχαν τριφτεί και είχαν γίνει μικρά κομμάτια και ψίχουλα! Πώς να τα έτρωγε έτσι; Αμέσως έβγαλε το κουτάλι από το σακίδιό του και κρατώντας στο ένα χέρι το δέμα σαν… πιάτο, έτρωγε με το άλλο! Προσφέρθηκε και έδωσε και στον άλλον υπαξιωματικό που έμεναν μαζί στη σκηνή, που έφαγε κι αυτός πολύ πρόθυμα, με… τον ίδιο τρόπο!

     Αμέσως μετά την εύφρανση των αισθήσεων, πήρε χαρτί και μολύβι και έγραφε στους δικούς του:

   «Αχ, ρε μάνα! Τί νόστιμα ήταν τα κουλούρια σου! Ξέρεις ότι εμένα δεν μου πολυαρέσουνε, αλλά αυτά ήταν ανώτερα από μέλι! Έδωσα και σ’ ένα φίλο μου και μου είπε να σου φιλήσω τα χέρια! Σου τα φιλάω εκατόν μία φορές: μία από εκείνον και εκατό από εμένα»!   

    

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 27.1.2020

( Σύντομο βιογραφικό δείτε ΕΔΩ )

Η καθιέρωση της εορτής των Τριών Ιεραρχών ως αγίων των γραμμάτων και του πνεύματος και η σημερινή χαλάρωση

     Κάθε φορά που μιλάμε ή ακούμε για τους Τρεις Ιεράρχες, ο νους μας πάει κατ’ ευθείαν στον Μέγα Βασίλειο, τον Γρηγόριο το Ναζιανζηνό ή Θεολόγο και τον Ιωάννη το Χρυσόστομο,  που είναι στενά συνυφασμένοι με τα μαθητικά μας χρόνια, ως «μέγιστοι φωστήρες της Τρισηλίου Θεότητος» και «μελίρρυτοι ποταμοί της σοφίας». Αν και ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος γιορτάζει και στις 23 Νοεμβρίου κάθε χρόνο, μέσα στον Ιανουάριο γιορτάζουν και οι τρεις: την 1η του μήνα, την 25η και την 27η, αντίστοιχα. Στο τέλος του 11ου αιώνα, στα χρόνια του αυτοκράτορα του Βυζαντίου Αλεξίου του Κομνηνού, καθιερώθηκε από τον Μητροπολίτη Ευχαΐτων Ιωάννη κοινός εορτασμός και για τους τρεις. Ο λόγος της καθιέρωσης του από κοινού αυτού εορτασμού κρίθηκε αναγκαίος, λόγω της διαμάχης που ξέσπασε ανάμεσα στους ορθοδόξους που διαιρέθηκαν σε κόμματα, καθένα από τα οποία θεωρούσε σπουδαιότερο τον ένα από του τρεις. Η διαμάχη αυτή παρά λίγο να δημιουργήσει σχίσμα και θέλοντας η Εκκλησία να σταματήσει τη διχόνοια αυτή και να τιμήσει ισάξια τους Ιεράρχες, καθιέρωσε κοινή ημέρα εορτασμού και για τους τρεις, στις 30 Ιανουαρίου. Ο Μητροπολίτης Ιωάννης, μάλιστα, συνέδεσε τη σχέση τους με τον Τρισυπόστατο Θεό.

     Στην Ελλάδα ο πρώτος εορτασμός συνδυάστηκε με καθιέρωση μνημοσύνου την ημέρα αυτή υπέρ τον ευεργετών του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου, για πρώτη φορά το 1842. Προγενέστερα αναφέρονται: α: Η τέλεση μνημοσύνου την ημέρα της εορτής των Τριών Ιεραρχών, για τους χορηγούς σχολείων στη συνοικία Σταυροδρόμι της Κωνσταντινούπολης, το 1805. β: Η τέλεση μνημοσύνου υπέρ των ευεργετών και συνδρομητών της Ευαγγελικής Σχολής της Σμύρνης, τα έτη 1812-1813, την ίδια μέρα. γ: Στην Ιόνιο Ακαδημία οι Τρεις Ιεράρχες θεωρούνται και τιμώνται ως οι προστάτες της από τη σύστασή της. Η πραγματική θεσμοθέτηση της εορτής, όμως, καθυστέρησε ως το 1911, όταν το Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο απέκτησε νέο οργανισμό, όπου εκεί προσδιόρισε και τις εορτές του, αν κι αυτό έγινε εν μέσω αντεγκλήσεων.

      Την επί εκατό και πλέον χρόνια θεσμοθετημένη σχολική εορτή των Τριών Ιεραρχών, που περιελάμβανε και εκκλησιασμό με τη σημαία, «αποκαθήλωσε» πολύ πρόσφατα το Υπουργείο Παιδείας και την μετέτρεψε σε απλή αργία(!) για τα σχολεία. Έτσι, μαθητές και σπουδαστές αποκόπηκαν από την επαφή και με τις σχολικές δραστηριότητες, τη γνώση και τα βιώματα από την όμορφη αυτή παράδοση της δικής τους ημέρας, ευτυχώς, για μικρό χρονικό διάστημα: Τον Ιανουάριο 2020 η νέα πολιτική ηγεσία του ίδιου Υπουργείου, επανέφερε την 30ή Ιανουαρίου «ως ημέρα πραγματοποίησης εορταστικών εκδηλώσεων προς τιμήν των τριών Αγίων και της Παιδείας, καθώς και όλης της εκπαιδευτικής κοινότητας». Το αν, όμως,  στον εορτασμό δίνεται η βαρύτητα που του αρμόζει, τύποις και έργοις, αυτό είναι ένα άλλο μεγάλο θέμα. Εκ της διαφαινονένης γενικότερης ζοφερής εικόνας και στα πλαίσια του «εκμοντερνισμού», είναι θέμα χρόνου η τροποποίηση του πρώτου άρθρου του Συντάγματος της Ελλάδος, που ορίζει ότι η προστασία του πολιτεύματος ανήκει, «εις το Όνομα της Αγίας και Ομοουσίου και Αδιαιρέτου  Τριάδος». Απευκτέο για την Ορθόδοξη χώρα μας, όμως ορατό,

--------------------

Απολυτίκιο:

     « Τους τρεις μεγίστους φωστήρας Της Τρισηλίου Θεότητος, τους την οικουμένην ακτίσι δογμάτων θείων πυρσεύσαντας, τους μελιρρύτους ποταμούς της σοφίας, τους την κτίσιν πάσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας, Βασίλειον τον Μέγαν και τον Θεολόγον Γρηγόριον, συν τω κλεινώ Ιωάννη, τω την γλώτταν χρυσορρήμονι, πάντες οι των λόγων αυτών ερασταί, συνελθόντες ύμνοις τιμήσωμεν. Αυτοί γαρ τη Τριάδι, υπέρ ημῶν αεί πρεσβεύουσιν ».

---------------------

Πηγές:

-  Ορθόδοξος Συναξαριστής

-  Εγκυκλοπαίδεια «ΔΟΜΗ»

-   Εγκυκλοπαίδεια «ΓΙΟΒΑΝΗ»

Επιμέλεια: Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 25.1.2020

hhttps://nikolpapak.blogspot.com/2021/08/blog-post_29.html

Εύθυμες ιστορίες του χωριού: «Το μηχάνημα που γράφει ό,τι λες…»

     Αντικριστά τα σπίτια της Βασίλως με της Ευτέρπης, τα χώριζε μόνο ένα στενό σοκάκι του μαχαλά και οι ίδιες βλεπόντουσαν και τα λέγανε πολλές φορές κάθε μέρα. Πότε αγαπημένες, να μπαίνει η μία στο σπίτι της άλλης σαν να ήταν δικό της και πότε μαλωμένες, να γυρνάνε την πλάτη όταν βλεπόντουσαν στην αυλή και στο δρόμο κι αυτό το ξέρανε όλοι! «Ή πολύ αγαπημένες, ή πολύ μαλωμένες θα είναι», έλεγαν κάποιοι συγχωριανοί τους και για τις δύο.

     «Μωρή, μην κάνετε έτσι! Γελάει ο κόσμος με τα καμώματά σας! Δεν μπορούμε να σταθούμε πουθενά από τις κοροϊδίες», τους έλεγαν οι άντρες τους κάθε φορά που μαλώνανε και τις άκουγε όλο το χωριό.

     Έτσι πέρναγε η ζωή, χρόνια τώρα, αυτές κόντευαν να εξηνταρίσουν, μα δεν άφηναν την παλιά τους συνήθεια. Ένα γειτονόπουλο, ο Κώστας, είχε μαζέψει «σπυρί-σπυρί» λίγα λεφτά από τη δουλειά του και μετά από ένα σύντομο ταξίδι του στη πόλη, γύρισε στο χωριό μ’ ένα μαγνητόφωνο και κάμποσες κασέτες με δημοτικά τραγούδια. Σχεδόν κάθε απόγευμα, μετά το μεροκάματο, το έβαζε πάνω στο τραπεζάκι στη μικρή τους βεράντα, το άνοιγε στο «τέρμα» του, άκουγε μαζί του όλη η γειτονιά κι ίδιος καμάρωνε για το νέο και μοναδικό απόκτημά του στο μαχαλά.

     Χαμογέλασε σαρκαστικά ο Κώστας, όταν ξέσπασε και πάλι ένας καυγάς της Βασίλως με την Ευτέρπη και, χωρίς να χάσει χρόνο, τον μαγνητοφώνησε!  Αφού περάσανε μερικές μέρες, αντί για τραγούδια, έβαλε και ακουγόταν δυνατά ο καυγάς! Οι δυο γυναίκες που τα είχανε «ξαναφτιάξει», κοιταζόντουσαν εμβρόντητες, αλλά και εύκολα βρήκαν μια… καλή δικαιολογία για τους γείτονες και τους συγχωριανούς τους: «Μόνο του κείνο το παλιόπαιδο (ο Κώστας) τα έγραψε για να γελάει»!!! Το καλό, όμως, ήταν πως από τότε και μετά δεν ξαναμαλώσανε, γιατί… «το μηχάνημα που γράφει ό,τι λες, δεν έχει μπέσα»!

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 19.1.2020

https://nikolpapak.blogspot.com/2021/08/blog-post_29.html

Τί είναι η φορτωτήρα;

     Η σωστή φόρτωση του ζώου γίνεται με δύο «πλευρά»*, δεξιά κι αριστερά του σαμαριού. Όταν ανεβάσουμε το ένα «πλευρό» στο σαμάρι (π.χ. το ένα σακί με το περιεχόμενό του) και το δέσουμε με την τριχιά (σχοινί) για να το συγκρατεί, πρέπει απαραίτητα να βοηθηθεί/κρατηθεί από δεύτερο άτομο, μέχρι να φορτωθεί και το άλλο (ισοβαρές) για να ισορροπήσει. Στην περίπτωση που δεν υπάρχει δεύτερο άτομο να βοηθήσει, το «υποκαθιστά» η φορτωτήρα. «Πενία τέχνας κατεργάζεται», δηλαδή! Αυτή είναι ένα σχετικά χοντρό και ανθεκτικό ξύλο, ύφους 1.5 μέτρου, περίπου, που η κορυφή του καταλήγει σε μικρή διχάλα (σχήμα «Υ»). Το «Υ» στηρίζει/υποδέχεται την τριχιά που συγκρατεί το φορτίο, όπως δείχνει η φωτογραφία, μέχρι να φορτωθεί και το δεύτερο «πλευρό». Εδώ, στη φωτογραφία, η υπομονή του συμπαθέστατου γαϊδαράκου είναι/φαίνεται πολύ χαρακτηριστικά!

     Τα ζώα είναι κατάλληλα εκπαιδευόμενα και δεν μετακινούνται την ώρα της φόρτωσης. Η παροιμιώδης έκφραση «ξύλο με τη φορτωτήρα», λέγεται μεταφορικά για κάποιον που δέχθηκε ανηλεή ξυλοδαρμό. Αυτό προέκυψε από την ώρα του φορτώματος, που η φορτωτήρα χρησιμοποιείται και ως απειλητικό μέσο ξυλοδαρμού στο ζώο, αν δεν είναι ήσυχο (δεν «κάθεται» να το φορτώσουν), χωρίς αυτό να σημαίνει ότι κάποιες φορές δεν γίνεται και πραγματικότητα.

---------------------------

* Υπάρχει και ο τρόπος φορτώματος «μισοψόμι», συμπληρωματικό με ελαφρύ φορτίο ανάμεσα στα δύο «πλευρά», στο επάνω μέρος του σαμαριού.

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 12.1.2020
https://nikolpapak.blogspot.com/2017/05/blog-post_22.html

Τα πανηγύρια, άλλοτε και σήμερα

Πανηγύρι στο Λειβάρτζι (Καλαβρύτων), με τοπικά-παραδοσιακά συγκροτήματα

(δεκαετίες 1950-1960)

Εικόνες: Από το λεύκωμα του Συλλόγου Λειβαρτζινών Αθήνας

«Το Λειβάρτζι χτες και Σήμερα», έκδοση 2005

    Ανέκαθεν το πανηγύρι του χωριού, του κάθε χωριού, ήταν το μεγαλύτερο ετήσιο πολιτιστικό και εορταστικό γεγονός και, δικαιολογημένα, μικροί και μεγάλοι, άντρες και γυναίκες, το περίμεναν με εξαιρετικό ενδιαφέρον. Κι επειδή τα πανηγύρια έχουν την τιμητική του μετά το Πάσχα μέχρι το φθινόπωρο, με τον αϊ-Γιώργη να τ’ ανοίγει και τον αϊ-Δημήτρη να τα κλείνει, είναι και ο καιρός σύμμαχος, χωρίς αυτό να είναι δεδομένο. Ας προσπαθήσουμε να θυμηθούμε λίγο τα παραδοσιακά πανηγύρια και η σύγκριση με το σήμερα έρχεται αυτόματα.

Α: Άλλοτε

     «Αφορμή», λοιπόν, για γλέντι και ξεφάντωμα το πανηγύρι του χωριού, μα και αυστηρό πάντα το «πρωτόκολλο» στο κάθε τι του εορτασμού, με πρώτο και καλύτερο τον υποχρεωτικό-καθολικό εκκλησιασμό. Μια ατέλειωτη «ουρά» λαμπροφορεμένων προσκυνητών, ντόπιων και ξενοχωριτών, ανηφορίζει ή κατηφορίζει (ανάλογα με το πού είναι η εκκλησία), κρατώντας πολλοί στα χέρια τους το τάμα τους, που είναι μια μεγάλη λαμπάδα, «ίσα με το μπόι τους».

     Το «πρώτο» «πανηγυράκι» μικρής διάρκειας, γίνεται με τραγούδι και χορό έξω από την εκκλησία που γιορτάζει, μετά τη λειτουργία. Τραγουδάει πρώτος «με το στόμα» κάποιος γεροντότερος, που ξέρει καλύτερα τα λόγια του τραγουδιού κι αμέσως «το παίρνουν» (το επαναλαμβάνουν) στίχο-στίχο οι άλλοι, είτε μια μικρή ομάδα, είτε όλοι μαζί. Τοπικά μουσικά συγκροτήματα, π.χ. ταβούλια (νταούλια), φλογέρες, κλαρίνα, δεν χάνουν την ευκαιρία να πλαισιώσουν τον εορτασμό και να βγάλουν ένα καλό μεροκάματο.

      Αμέσως μετά το λόγο έχει η κατ’ οίκον φιλοξενία. Κάθε νοικοκύρης προσπαθεί να «μαζέψει» όσο περισσότερους φίλους, συγγενείς και γνωστούς του ξενοχωρίτες, για να τους πάρει και να τους φιλοξενήσει Αβραμιαία στο σπίτι του. Και θα ήταν παράλειψη, αν δεν ειπωθεί πως αρκετές φορές διαπληκτίζεται με συγχωριανούς του, για να «κερδίσει» περισσότερους φιλοξενούμενους!

     Υποχρεωτικές, βεβαίως, είναι και οι προετοιμασίες που έχουν προηγηθεί και δηλώνουν το σεβασμό στον εορτάζοντα άγιο, στο κάθε τι της παράδοσης και στο γενικότερο γιορτινό κλίμα, όπως η καθαριότητα, τα ασβεστώματα, το συγύρισμα των σπιτιών. Από το τελετουργικό δεν λείπει και η θυσία του καλύτερου σφαχτού την παραμονή. Οι νοικοκυρές, με τη βοήθεια των κοριτσιών επιδίδονται με περισσή τέχνη και άτυπο συναγωνισμό στα γλυκά και στο φρεσκοφουρνισμένο ψωμί και όλη η γειτονιά, όλος ο μαχαλάς, όλο το χωριό μοσχοβολάει πανηγύρι!

     Μαζί με όλα αυτά, οι νοικοκυραίοι φροντίσουν, όχι μόνο για τη φιλοξενία των επισκεπτών/προσκυνητών από τα γύρω χωριά, αλλά και των μεταφορικών τους μέσων, που στο παρελθόν ήταν τα ζώα, με «εορταστική περιβολή» κι αυτά, όπως το καλεί η μέρα: καθαρό και προσεγμένο το σαμάρι, με στρωμένο επάνω το καλύτερο και φανταχτερότερο υφαντό απλάδι! Κι αν φανταστεί κανείς ότι ο μεγάλος αριθμός αυτοκινήτων που κατακλύζουν σήμερα τον περιβάλλοντα χώρο της εκκλησίας που πανηγυρίζει, κάποτε ήταν ζώα με πολύχρωμες «ενδυμασίες», η εικόνα είναι μαγική!

Εορταστική, επίσημη «αμφίεση» μεταφορικού μέσου!

  

     Ανάλογο το ενδιαφέρον και για τα «βιολιά», το μουσικό συγκρότημα που θα φτάσει στο χωριό, και τη «χορεύτρια» (τραγουδίστρια), που σχεδόν πάντα κλέβει την παράσταση με την ομορφιά της, τον ντύσιμό της, το τραγούδι της, τη χάρη της. Κι όταν ήρθε η φούστα «μίνι» στη μόδα, «χαράς ευαγγέλια» για τον ανδρικό πληθυσμό!

    Με κάθε επισημότητα το βράδυ όλοι βγαίνουν στα βιολιά στο κέντρο του χωριού. «Παρών» κι εδώ ο συναγωνισμός στο ντύσιμο, αφού όλοι θέλουν να επιδειχθούν, αλλά και το «νυφοπάζαρο» είναι πάντα άρρηκτα συνδεδεμένο με τα πανηγύρια και ειδικά τις βραδινές/νυχτερινές ώρες! Αυστηρό πάντα το «πρωτόκολλο» και στην απαρέγκλιτη τήρηση της σειράς προτεραιότητας στο χορό, στην, οπωσδήποτε, ολονύκτια διασκέδαση, αν και η κρασοκατάνυξη κάποιες φορές μπορεί να προκαλέσει μικροπαρεξηγήσεις.

     Σχεδόν πάντα το πανηγύρι συνδυάζεται με τον εορτασμό του πολιούχου αγίου, όπως προαναφέρθηκε, που μπορεί να είναι διήμερο ή και τριήμερο. Παράλληλα, όμως, κάθε χωριό διοργανώνει κι άλλα μικρότερα, ολιγόωρα ημερήσια πανηγύρια, στον εορτασμό κάποιας άλλης εκκλησίας ή σε ξωκκλήσι, με πολλά έθιμα, όλα τους με την αυστηρή τήρηση των κανόνων της παράδοσης. Εκεί συνηθίζεται περισσότερο να κάθονται κάτω από τον ίσκιο των δέντρων μετά τη λειτουργία, κι αν υπάρχει πηγή κοντά, τί πιο ιδανικότερο. Μαζεύονται παρέες δύο τριών και περισσότερων οικογενειών, στρώνουν τα καθαρά μεσάλια τους και βγάζουν από τα ταγάρια το μεσημεριανό τους που έχουν πάρει μαζί. Αφού ευφρανθούν οι αισθήσεις, το «ρίχνουν» στο τραγούδι και στο χορό. Η επιστροφή στο χωριό αρχίζει προς το απόγευμα, συνεχίζοντας το τραγούδι περπατώντας στο μονοπάτι! 

   

Φαγοπότι στο «Μαυροκούτσουρο»,

μετά τη Θ. Λειτουργία στο ξωκκλήσι του αϊ-Θανάση του Αγριδιού (Καλαβρύτων)
2 Μάη 2015

     Το πανηγύρι του χωριού έχει περισσότερο από κάθε άλλη εκδήλωση και μία άλλη παράμετρο: Είναι μια καλή ευκαιρία «επίδειξης» και «προβολής» υποψηφίων γαμπρών και νυφών. Η προσεγμένη εμφάνιση και η πρόκληση θαυμασμού μεταξύ των ενδιαφερομένων και των συγγενών τους, μπορεί να «εδραιώσει» το προξενιό, όπως και την κρυφή σχέση!

     Το τέλος του πανηγυριού φέρνει πάντα μελαγχολία, αφού το εορταστικό κλίμα ανήκει πλέον στο παρελθόν. Και γίνεται ακόμα μελαγχολικότερο, όταν φεύγουν οι ξενιτεμένοι και τα σπίτια αδειάζουν.

     Αν και πολλές συνήθειες και έθιμα έχουν εκπέσει ή και ξεχαστεί, αρκετά τηρούνται ακόμα με σεβασμό στην παράδοση στα χωριά μας, γι’ αυτό και η αναφορά γίνεται σε ενεστώτα και όχι σε παρελθοντικό χρόνο,  π.χ. «έχουν» και όχι «είχαν», «είναι» και όχι «ήταν».

Β: Σήμερα

     Τις τελευταίες δεκαετίες, που η ύπαιθρος σταδιακά ερημώνει και οι μετακινήσεις από περιοχή σε περιοχή είναι πανεύκολες και γίνονται σε πολύ μικρό χρόνο, ο κόσμος μπορεί και διασκεδάζει και σε πολλά άλλα πανηγύρια, κοντινών ή μακρινότερων χωριών. Αυτό έχει επιφέρει ένα είδος «κορεσμού» και η αναμονή του πανηγυριού του χωριού έχει χάσει το ενδιαφέρον της και την αίγλη του παρελθόντος. Άλλωστε, γενικότερα και η παράδοση έχει χαλαρώσει, όπως προαναφέρθηκε, και πολλά γίνονται «κρύα» και «τυποποιημένα». 

     Μεγάλος συνωστισμός παρατηρείται στα «αστικού τύπου» πανηγύρια. Συνηθίζεται σε μικρότερες και μεγαλύτερες πόλεις που γιορτάζει η καθεδρική εκκλησία, να στήνεται ένα μεγάλο εμπορικό πανηγύρι με χιλιάδες πάγκους και δεκάδες χιλιάδες εμπορεύματα. Η κοσμοσυρροή είναι τόσο μεγάλη και το «πατείς με-πατώ σε» έχει τον πρώτο λόγο. Το ενδιαφέρον δεν κλέβουν ούτε ο εκκλησιασμός, ούτε τα παραδοσιακά μουσικά συγκροτήματα, εφ’ όσον υπάρχουν. Έχουν κι αυτά υποβαθμιστεί με τον ίδιο τρόπο, που και πολλές άλλες παλαιότερες καλές μας συνήθεις έχουν υποστεί μικρές ή μεγάλες «εκπτώσεις».

      Αν και σε ορισμένες περιπτώσεις οι τοπικοί Δήμοι ή και οι ίδιες οι ενορίες διοργανώνουν πολύ καλές εκδηλώσεις με παραδοσιακά μουσικά συγκροτήματα και χορευτικά, αυτές είναι ολιγόωρες και το ενδιαφέρον του κοινού συγκεντρώνεται στην εμπορική δραστηριότητα.

      Ο εμπορικός κόσμος της περιοχής και οι μικροπωλητές που κατακλύζουν τους χώρους, τρίβουν τα χέρια τους, αφού περιμένουν να πάνε καλά οι δουλειές τους. Δεν λείπουν, όμως, και οι αστάθμητοι παράγοντες, όπως η μεταβολή του καιρού, που μπορεί να τους προκαλέσει μεγάλη οικονομική ζημιά.

     Πολύ μικρή ή και καθόλου σημασία δίνουμε στην αμφίεσή μας στο πανηγύρι της πόλης, που μπορεί να είναι αμφίεση χαλαρών διακοπών, με ξεβαμμένη βερμούδα, παντόφλες και ευτελούς αξίας μπλουζάκι. Κι αν  το γλυκό θεωρηθεί απαραίτητο για το φίλεμα στον επισκέπτη (εάν και εφ’ όσον «περάσει» από το σπίτι μας), το ζαχαροπλαστείο της γειτονιάς έχει φροντίσει κατάλληλα γι’ αυτό.

     Κοντολογίς, όσο κι αν θέλουμε να μιλήσουμε εδώ για παράδοση… αστείο πράγμα! Ένα πολύ βιαστικό πέρασμα στο προσκύνημα, υπό μεγάλο συνωστισμό και εκνευρισμό, αφού δεν έχουμε την υπομονή να περιμένουμε πολύ! Σε αρκετές περιπτώσεις, μάλιστα, δεν λείπουν και οι ύβρεις, οι χειρονομίες και οι φραστικές επιθέσεις για να «τρυπώσουμε» και να βρεθούμε όσο πιο γρήγορα γίνεται στο προσκυνητάρι, κάνοντας στο σταυρό μας σαν να «παίζουμε μαντολίνο»! Ο χρόνος, όμως, για την περιοδεία σε όλους τους εμπορικούς πάγκους απεριόριστος, χωρίς κούραση χωρίς εκνευρισμό και με υπομονή Ιώβεια!

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 10.1.2020

( Σύντομο βιογραφικό δείτε ΕΔΩ )