Τα «νέα» των Καλαβρύτων…από το 1896 και το 1902!

(Όπως «ξαναζωντανεύουν» στην έντυπη εφημερίδα «ΩΡΑ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ»), φύλλο Ιουνίου 2023

==================

Σύντομος πρόλογος

     Πολύ ενδιαφέροντα Καλαβρυτινά «νέα», ηλικίας 121 ετών(!) μου έστειλε ο εξ Αμαλιάδος πολύτιμος διαδικτυακός φίλος και φίλος των Καλαβρύτων, ιστορικός ερευνητής, λαογράφος και συγγραφέας κ. Ηλίας Τουτούνης! Πρόκειται για δημοσιεύματα/αποκόμματα της ιστορικής εφημερίδος «ΝΕΟΛΟΓΟΣ ΠΑΤΡΩΝ», με διάφορες ημερομηνίες του έτους 1902 και μία προγενέστερη, της 26ης Νοεμβρίου 1896!
     Με άπειρες ευχαριστίες και ευγνωμοσύνη στον κ. Ηλία Τουτούνη, φέρνουμε στην επιφάνεια μέσω της έγκριτης εφημερίδας ΩΡΑ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ τα «νέα» αυτά, ευχαριστώντας παράλληλα τόσο την εφημερίδα, όσο και τον εκδότη-διευθυντή της και εξαιρετικό φίλο και πατριώτη Νίκο Κυριαζή.
     Υπογραμμίζουμε ότι:
       1: Λόγω του μικρού μεγέθους των αποκομμάτων της εφημερίδας και ως εκ τούτου της δυσκολίας ανάγνωσής τους από μεγάλη μερίδα αναγνωστών, κάτω από κάθε εικόνα/δημοσίευμα/απόκομμα, παραθέτουμε το αντίστοιχο κείμενο σε πιστή αντιγραφή. Η αντιγραφή δεν συμπεριλαμβάνει μόνο το πολυτονικό σύστημα.
       2: Σε κάποιες-ελάχιστες ιδιαίτερα δυσανάγνωστες λέξεις των κειμένων, αντί αυτών ή μέρους τους, σημειώνονται εντός παρενθέσεως αποσιωπητικά (τρεις τελίτσες). 
       3: Όλα τα δημοσιεύματα είναι της συγκεκριμένης ιστορικής εφημερίδας.
     Εκτός άλλων διαπιστώσεων, ο αναγνώστης θα φέρει στη μνήμη του ή θα  μάθει ότι την εποχή εκείνη η Επαρχία Καλαβρύτων αποτελείτο από δώδεκα (12) Δήμους. Συμπληρωματικά δε, να σημειώσουμε ότι ο ενιαίος νομός Αχαΐας και Ήλιδος ή Αχαιοήλιδος, δημιουργήθηκε με τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδος το 1833 και διεχωρίσθη σε δύο, τον Αχαΐας και Ηλείας το 1899. 
     Καλό ταξίδι στα νέα του τόπου μας του 1896 και 1902!
 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ:

-  Εισφοραί υπέρ ναού εν Λειβαρτζίω
- Η εκλογή Καλαβρύτων. Η απόφασις του Αρείου Πάγου. Οι δικαστικοί αντιπρόσωποι. Τα ονόματα
-  Πυρκαϊά εις Καλάβρυτα-δύο οικίαι παρανάλωμα του πυρός
-  Η εκλογή Καλαβρύτων (2ο δημοσίευμα)
-  Σύλληψις ζωοκλέπτου
-  Επίσκεψις εις Καλάβρυτα Αθηναίων και Πειραιαίων
-  Προσέλευσις φονέων
-  Ο εν Μαζεΐκοις φόνος
-  Η καπνοπαραγωγή των Καλαβρύτων

----------------------

 

ΕΙΣΦΟΡΑΙ ΥΠΕΡ ΝΑΟΥ ΕΝ ΛΕΙΒΑΡΤΖΙΩ

(26.11.1896 - έτος αναβίωσης των σύγχρονων Ολυμπιακών αγώνων)

     Δια την κατασκευήν του υδραγωγείου της εν Λειβαρτζίω ενορίας Άγιος Ιωάννης συνεισέφεραν τα ακόλουθα ποσά, οι εξής κ.κ. Αδελφοί Σοφιανόπουλοι δραχ. 300, Χρ. Κ. Μείντάνης 50, Θρασύβουλος Συριόπουλος 50, Θεόδ. Παπαμικρόπουλος 25,  Ανδρ. Πονήρης 15, Γεώργιος Σακελλαρόπουλος 25, Αδελφοί Καραμάνου 10, Δημήτριος Γάβρος 5, Θεόδωρος Σπανός 2, Δ. Χρυσόπουλος 4, Δημ. Ζύγουρας 25, Ανδρ. Σακελλαρόπουλος 5, Σταύρος Ζύγουρας 2, Δημ. Ανδρουτσόπουλος 5, Ράλλης Μακρυγιάννης 5, Ανδρέας (άνευ επωνύμου) 10, Σπήλιος Μενούνος 5, Κ. Χρυσανθόπουλος 5, Ιω. (ενδεχομένως Ίων) 10, Π. Γιαννόπουλος 5, Αδελφοί Καπετανόπουλοι 5, Οικογένεια Συριοπούλου 25, Αδελφοί Π. Παπλά 5, Ανώνυμος 10, το όλον δραχ. 613.
     Όσοι δε των ενταύθα και παρεπιδημούντων αλλαχού Λειβαρτζινών επιθυμούσι να συνεισφέρωσι δια τον ανωτέρω σκοπόν, παρακαλούνται να καταθέσωσι την εισφοράν εις τον ορισθέντα επί τούτου ταμίαν κ. Χρήστον Μεϊντάνην.
Εν Πάτραις τη 20 Νοεμβρίου 1896
-------------
     Πέραν των αναφερομένων στο ανωτέρω δημοσίευμα της εφημερίδας «ΝΕΟΛΟΓΟΣ ΠΑΤΡΩΝ», για ιστορικούς λόγους να σημειώσουμεα ότι  σύμφωνα με μαρτυρίες μεγαλύτερων, αλλά και από το βιβλίο του Αθανασίου Θεοδ. Λέλου «Ιστορία της Αρχαίας Ψωφίδος και Λειβαρζίου», το αναφερόμενο υδραγωγείο βρισκόταν απέναντι της συνοικίας, στην πηγή Παρνίσου. Ένα δεύτερο υδραγωγείο κατασκευάστηκε στην πηγή του «Κρουσταλλού» (πολύ μεγάλη η απόστασή του από το χωριό) και έφτανε στην ενορία Άγιος Ιωάννης (αϊ-Γιάννης ή α-Γιάννης)  και στη συνοικία Περιτσαίοι με φυσική ροή, η οποία προστατεύονταν και στις δύο περιπτώσεις με σκεπαστό κεραμίδι.
 

***

 

Η ΕΚΛΟΓΗ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ

Η απόφασις του Αρείου Πάγου. Οι δικαστικοί αντιπρόσωποι. Τα ονόματα

(6.4.1902)

     Το επί των Εσωτερικών Υπουργείον ανακοίνωσε χθες προς τον κ. Νομάρχην την απόφασιν του Αρείου Πάγου περί διορισμού αντιπροσώπων της Δικαστικής Αρχής, αναπληρωτών και εφόρων αυτών κατά την ενεργηθησομένην την 28ην τρέχοντος μηνός εκλογήν ενός βουλευτού της επαρχίας Καλαβρύτων.
     Κατά την απόφασιν αυτήν διορίσθησαν οι εξής δικαστικοί αντιπρόσωποι:
     Εις τον δήμον Καλαβρύτων διώρισε τον κ. Α. Παπαληγούραν Πρωτοδίκην Πατρών. Εις τον δήμον Καλλιφωνίας τον κ. Κ. Χρυσανθακόπουλον δικηγόρον Πύργου. Εις τον δήμον Σουδενών  τον κ. Δ. Κουρήν δικηγόρον Πύργου. Εις τον δήμον Παΐων τον κ. Χρ. Χρυσανθακόπουλον δικηγόρον Πύργου. Εις τον δήμον Ψωφίδος εις μεν το Α΄ τμήμα τον κ. Χρ. Βαχλιώτην δικηγόρον Πύργου, εις δε το Β΄ τον κ. Δ. Γ. Μπούκουραν δικηγόρον Πύργου. Εις τον δήμον Κραθίδος τον κ. Δ. Κακριδήν ειρηνοδίκην Νωνάκριδος. Εις τον δήμον Κλειτωρίας εις μεν το Α΄ τμήμα τον κ. Νικ. Παπαβασιλόπουλον δικηγόρον Πύργου εις δε το Β΄ τμήμα τον κ. Χρ. Φωκάν δικηγόρον Κορίνθου. Εις τον δήμον Λευκασίων εν μεν τω Α΄ τμήματι τον κ. Γ. Πόγγην  ειρηνοδίκην Κλειτωρίας, εις δε το β΄ τον κ. Ι. Άχολον δικηγόρον Πύργου. Εις τον δήμον Κερπινής εις μεν το πρώτο τμήμα τον κ. Ευθ. Καρανικολόν δικηγόρον Πύργου, εις δε το Β΄ τον κ. Ζαχαρ. Λαμπρόπουλον δικηγόρον Πύργου. Εις τον δήμον Λαπαθών εις το Α΄ τμήμα τον κ. Ευθ. Παπαπετρόπουλον δικηγόρον Πύργου, εις δε το Β΄ τον κ. Ανδρ. Βακελόπουλον δικηγόρον Πύργου. Εις τον δήμον Φολόης τον κ. Παναγιώτην Λιναρδάκην δικηγόρον Πύργου. Εις τον δήμον Νωνάκριδος τον κ. Χαρ. Αυγερινόν δικηγόρον Πύργου.
     Αναπληρωματικούς δ’ αυτών τους κ.κ.  Γεώργ. Καρέμπελαν δικηγόρον Αμφίσης, Δ. Φράγκον δικηγόρον Αμφίσης, Λ. Κοκίρην, Διον. Πετραλιάν, Π. Γαβριήλ και Γ. Γιαρμενίτην άπαντας δικηγόρους Πύργου. Τέλος, Έφορον τον Εφέτην Πατρών κ. Γ. Μητρόπουλον.
 

***

 

ΠΥΡΚΑΪΑ ΕΙΣ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ - Δύο οικίαι παρανάλωμα του πυρός

(10.4.1902)

    Τηλεγράφημα του αστυνόμου Καλαβρύτων ληφθέν χτες την πρωίαν παρά του κ. Νομάρχου, αναγγέλλει ότι περί την 3(…) π.μ. εξερράγη πυρκαϊά, ήτις διήρκεσε μέχρι της 10 π.μ. ότε και τηλεγραφεί ο αστυνόμος. Δύο οικίαι εγένοντο παρανάλωμα του πυρός, εις την μίαν (…)των ήτο εγκατεστημένον φαρμακείον, του οποίου και κατορθώθη η διάσωσις διαφόρων ειδών, εις δε την ετέραν ήτο εγκατεστημένον εμπορικόν κατάστημα. Κατά την διάρκειαν της πυρκαϊάς παρετηρήθη ότι κάτοικοι έδειξαν κατά το τηλεγράφημα του αστυνόμου απροθυμίαν προς κατάσβεσιν αυτής. Παρά πάντων επ(…) η πεποίθησις, ότι το πυρ ετέθη υπό κακοβούλου(;) χειρός.
Άλλαι λεπτομέρειαι
     Τα της ανωτέρω πυρκαϊάς ως εξής εγ(…)γέλει ημίν ο εν Καλαβρύτοις ανταποκριτής μας:
     Σήμερον την 3ην πρωινήν ώραν παρατεταμέναι κωδωνοκρουσίαι αφύπνισαν πάντας τους κατοίκους της πόλεως, οίτινες ευρέθησαν προ του μεγίστου κινδύνου της καταστροφής ολοκλήρου της πόλεως. Πυρ, (…) άγνωστον πόθεν τεθέν εις το παρά την κεντρικήν οδόν εμπορικόν κατάστημα του Αλεξίου Κόκκαλη, απουσιάζοντος εντεύθεν προ ημερών, κατέστρεψε καθ’ ολοκληρίαν αυτό, ως και τας παρακείμενας αυτώ οικίας, (…)που το κουρείον Μάσουλα, την οικίαν των Παπαδημητρίου, το φαρμακείον Μακρυγένη και έτερα μικρά καταστήματα. Ευτυχώς, επεκράτει νηνεμία, άλλως θα κατεστρέφετο ολόκληρος η πόλις ένεκα των γειτνιαζόντων οινοπωλείων και άλλων εμπορικών καταστημάτων. Επίσης εκινδύνευσε το συμβολαιογραφείον Μαυρονικολάου κείμενον (…)νωθεν της οικίας Κ. Καλαντζή, το οποίον και εσώθη, εσώθησαν δε και ολόκληροι περιουσίαι εξ αυτού.
     Τα μεγαλυτέρας καταστροφάς υπέστη ο ιατρός Κατσικόπουλος, ούτινος κατεστρράφησαν τα πλείστα των εν τη οικία του πραγμάτων.
     Η έγκαιρος συνδρομή των αρχών πρόλαβε μεγαλυτέρας καταστροφάς.
     Εκ της στέγης της οικίας Καλαντζή κατέπεσεν ο Γεώργιος Θεοδωρακόπουλος  μαραγκός, όστις είχεν ανέλθει όπως παρεμποδίσει την πρόοδον του πυρός και όστις έχει τραυματιστεί σοβαρώς.
Υπόνοιαι εμπρησμού
     Πολλαί υπόνοιαι εγείρονται περί της αιτίας της πυρκαϊάς. Εις τας ανακριτικάς αρχάς εναπόκειται η εύρεσις της αληθείας. Τα πλείστα των καταστημάτων είχον ασφαλισθή εις την Εθνικήν.
 

***

 

Η ΕΚΛΟΓΗ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ

(2.5.1902)

     Εκ των επισήμων αποτελεσμάτων των αφιχθέντων εις την Νομαρχίαν, υπολειπομένων δ’ εισέτι των του Δήμου Κραθίδος και ενός τμήματος Λευκασίων, εψηφοφόρησαν εν όλω 2021, εξ ών εψηφοφόρησαν εις το Ναι της κάλπης του υποψηφίου κ. Φωτήλα 1890 εις δε το όχι 137. Ώστε τα γραφόμενα εν τω χτεσινώ φύλλω της «Σημαίας» είναι πλέον ή ανακριβή.
----------------------
     Σημειώνεται εδώ ότι, πιθανότατα το παρόν άρθρο είναι διόρθωση σε δημοσίευμα άλλης εφημερίδας, της «Σημαίας», που, μάλλον, οι πληροφορίες της ήταν «ανακριβείς».

***

 

ΣΥΛΛΗΨΙΣ ΖΩΟΚΛΕΠΤΟΥ

(15.5.1902

     Υπό του αστυφύλακος Γ. Πιεροπούλου  χθες το απόγευμα εις την συνοικίαν αγίου Νικολάου  συνελήφθη ο περιώνυμος ζωοκλέπτης Ν. Λυκουρέστης, καταγόμενος εκ Βερτζίνης των Καλαβρύτων. Ο συλληφθείς οδηγήθη εις το κρατητήριον, σήμερον δε θέλει παραδοθή εις τον κ. Εισαγγελέα.
 

***

 

«ΕΠΙΣΚΕΨΙΣ ΕΙΣ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ Αθηναίων και Πειραιαίων

(22.5.1902)

Γράφουσιν ημίν εκ Καλαβρύτων:
     Μεγάλη καταβάλλεται προσπάθεια εκ μέρους των αρχών και των πολιτών πάσης τάξεως, όπως υποδεχθώσι μεγαλοπρεπώς την προσεχή Τετάρτην του αφιχθησομένους Καλαβρυτινούς του εν Αθήναις και Πειραιεί Συλλόγου των Καλαβρυτινών, ούτινος Πρόεδρος τυγχάνει ο κ. Θ. Αγγελόπουλος Αθάνατος. Ο. κ Δήμαρχος κατόπιν επισήμου ειδοποιήσεως εκ μέρους του κ. Προέδρου του Συλλόγου και της αποστολής του επισήμου προγράμματος της εκδρομής, δι’ ιδιαιτέρου του προγράμματος εκάλεσεν απάσας τας αρχάς της πόλεως, τα διάφορα σωματεία ως και τους κατοίκους όπως παρευρεθώσι κατά την ώραν της αφίξεώς των μετά των σημαιών και των εγχωρίων οργάνων (εκτός εάν δεν επιτρέψη ταύτα ως βαρβαρόφωνα ο αστυνόμος κ. Κόης, ως τούτο έπραξε κατά την 25 Μαρτίου) εν τω ενταύθα σταθμώ, την δε επομένην ημέραν ακολουθήσωσιν αυτούς εις την εν Αγία Λαύρα εκδρομήν ένθα θα γίνη  και το εκ μέρους του Συλλόγου μνημόσυνον υπέρ των πρωτεργατών της Ελληνικής Ελευθερίας. Η εκδρομή προμηνύεται λαμπρά καθ’ όσον εις αυτήν επί τη ευκαιρία ταύτη θα μετάσχωσιν εκτός των εν Αθήναις Καλαβρυτινών και πολλαί οικογένειαι της εκλεκτής κοινωνίας των Αθηνών.
 

***

 

ΠΡΟΣΕΛΕΥΣΙΣ ΦΟΝΕΩΝ

(30.5.1902)

     Τηλεγραφικώς ανήγγειλε  χθες εις τας ενταύθα αρχάς ο αστυνόμος Κλειτορίας ότι προσήλθαν και παρουσιάσθησαν οι χωροφύλακες Σουλιώτης και Κανέγκας, οίτινες προχθές εφόνευσαν τον φυγόδικον Θ. Κρόμαν, περί ού φόνου χθες εγράφομεν. Οι φονείς χωροφύλακες θέλουσιν αποσταλή προς τον ενταύθα εισαγγελέα.
 

***

 

Ο ΕΝ ΜΑΖΕΪΚΟΙΣ ΦΟΝΟΣ

(17.7.1902)

     Ο Ασημάκης Γ. Κόρμπος κάτοικος Μεζεΐκων εικοσαετής την ηλικίαν ορφανός πατρός, προστάτης, δε οκτώ μικρότερων αδελφών του, συνεπλάκη μετά του επί ληστεία καταδιωκομένου δυνάμει του υπ’ αριθ. 138 του 1902 βουλεύματος των εν Ηλεία Πλημμελειοδικών Βασιλ. Μπηλιτσοπούλου κατοίκου Πλανητέρου, καθόσον ούτος εισήγαγεν αυθαιρέτως τα αιγοπρόβατά του εις τινά εσπαρμένον σίτον αγρόν του, και εξεδίωξεν τούτο εκείθεν βιαίως.
     Τούτον εγένετο γνωστόν εις τον επί κεφαλής αποσπάσματος λοχίαν Τηλιγάδην, όστις αντί να σπεύση εις καταδίωξιν του ληστοφυγοδίκου Μπηλιτσοπούλου, τυγχάνοντας, ειρήσθω εν παρόδω, φίλου του εν Κλειτορία κυβερνητικού δημάρχου Γ. Δημητροπούλου, έσπευσε να συλλάβη τον μετ’ αυτού συμπλακόντα φυλήσυχον πολίτην Ασημ. Κόρμπον, καθ’ ού ως προκύπτει εκ του υπ’ αριθ. 23418 ε.έ. πιστοποιητικού του ενταύθα Εισαγγελέως, ουδέν ένταλμα ή απόφασις καταδικαστική υπήρχε, και επί τούτου επολιόρκησε νύκτωρ το ποιμνιοστάσιόν του. Ότε δε την πρωίαν ούτος εξύπνησε και είδε το ποιμνιστάσιόν του πολιορκούμενον, εφοβήθη, μη τυχόν συλλαμβανόμενος κακοποιηθεί υπό των στρατιωτών και επειράθη να τραπή εις φυγήν, αλλά πυροβοληθείς υπό του αποσπάσματος επανειλημμένως έπεσεν άπνους.    
 

***

 

Η ΚΑΠΝΟΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ 

(23.7.1902) 

Γράφουσιν ημίν εκ Καλαβρύτων:
     Από τινων ημερών ήρχισεν η συλλογή των καπνών Ξάνθης και Καβάλας υπό την οδηγίαν του μετακληθέντος ενταύθα ειδικού καλλιεργητού του Γεωργικού Σταθμού Μεσολογγίου, κατόπιν της προς το Υπουργείον των Εσωτερικών ενεργείας του κ. Δημάρχου Καλαβρύτων, όστις πρωτοστατεί πάντοτε προκειμένου περί της γεωργικής προόδου του τόπου μας, εξ ής  εξαρτάται και η ευημερία και η πρόοδος. Η επιτυχία των καπνών, κατά την ομολογίαν του, είναι αρίστη, ελπίζομεν δε εις το επόμενον έτος, οπότε και η καλλιέργεια θέλει γίνει συμφώνως προς τας υποδείξεις του ειδικού και η παραγωγή θα είναι μεγαλυτέρα να έχωμεν μεγάλα κέρδη εκ των καπνών. Ευχής έργον ήθελεν είσθαι εάν η Κυβέρνησις εφρόντιζε να θεωρήση την Επαρχίαν μας καπνοπαραγωγικήν, ίνα αποφύγη ο κόσμος τας καταπιέσεις των ερμοδίων αστυνόμων κατά την εποχήν των δηλώσεων, συστήση δε και ενταύθα γεωργικόν αγροκήπιον κατά το προσεχές έτος προς οδηγίαν των και όχι Γεωργικόν Σταθμόν, όν θεωρεί αδύνατον το Υπουργείον, εν ώ εις τον Νομόν Αρκαδίας υπάρχει Γεωργική Σχολή, συνεστήθη δε τελευταίως και Γεωργικός Σταθμός.
----------------------
     Να σημειώσουμε και σ’ αυτό το δημοσίευμα, ότι ακόμα και μικροποσότητα μη δηλωμένου-«λαθραίου» καπνού σε πολίτη, κατόπιν ελέγχου των οργάνων Χωροφυλακής, επέσειε ιδιαίτερα μεγάλες ποινές και δυσβάσταχτα πρόστιμα. Ειδικά αποσπάσματα δίωξης λαθρεμπορίου καπνού περιπολούσαν ακόμη και στα μονοπάτια των βουνών ελέγχοντας για διακίνηση, έλεγχαν, όμως, με σωματική έρευνα μέχρι και τους κτηνοτρόφους! Αλίμονο σ’ εκείνον που διαπιστωνόταν «παραβάτης» με ελάχιστα γραμμάρια καπνού στην τσέπη του!

Επιμέλεια: Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 29.6.2023

                 https://nikolpapak.blogspot.com/2021/08/blog-post_29.htm

Τσουκνίδα: Παρεξηγημένο φυτό μεν, ευεργετικό δε

       

     Κατά κοινή ομολογία παρεξηγημένο φυτό η τσουκνίδα, τόσο πολύ, που κάποιες φορές χαρακτηρίζουμε με το όνομά της γυναίκα με «καυστικό» στόμα! Όμως, είναι μόνο έτσι; Μάλλον όχι, αν σκεφτούμε ότι τόσο οι βραστές τσουκνίδες, όσο και η τσουκνιδόπιτα έσωσαν πολύ κόσμο από την πείνα στην κατοχή, αλλά είναι και την ευρεία χρήση της στην πρακτική ιατρική. Γι’ αυτό θα προσπαθήσουμε μια σύντομη «διείσδυση» σε «μυστικά» του γνωστού και πολύ συνηθισμένου αυτού φυτού στη φύση. 
     Η τσουκνίδα είναι ποώδες, αυτοφυές και μονοετές φυτό που ανήκει στην οικογένεια των κνηδοειδών και κατατάσσεται στα «ζιζάνια». Φτάνει μέχρι και ένα μέτρο ύψος, φυτρώνει την άνοιξη από σπόρους που ξαναπέφτουν στο σημείο που είχε αναπτυχθεί και την προηγούμενη άνοιξη, σε ακαλλιέργητους κυρίως τόπους και ζει και ακμάζει μέχρι το φθινόπωρο, δημιουργώντας έτσι αποικίες. Στον κορμό της, στα φύλλα της και στους σπόρους της υπάρχουν πολλές χιλιάδες τριχίδια-λεπτές «βελόνες», τα περισσότερα εξ αυτών αθέατα με γυμνό μάτι. Αυτά περιέχουν κάποιες τοξίνες, με κύρια το μυρμηκικό οξύ, που απελευθερώνονται με την επαφή και το τρύπημα που προκαλεί σε ξένο σώμα όταν έρθει σε επαφή μαζί της, π.χ. δέρμα, εκδηλώνοντας σ’ αυτό άμεση αλλεργική αντίδραση-εξάνθημα με κνησμό (φαγούρα), ερεθισμό-τοπικό οίδημα και καυστικό πόνο (τσούξιμο), παρόμοιο με τσίμπημα κουνουπιού ή και μέλισσας. Τα όποια συμπτώματα συνήθως υποχωρούν σε λίγα λεπτά. Για ν’ αποφύγουμε πιθανές επιπλοκές του ερεθισμού αυτού, δεν πρέπει να αντιμετωπίσουμε με τριβή το πάσχον σημείο, αλλά με διάφορα επιθέματα μόνο, π.χ. από ξύδι ή ακόμα και με κρύο νερό που ανακουφίζουν αποτελεσματικά.
     Αξέχαστες μένουν οι εμπειρίες σε ορισμένους μεγαλύτερους από τις απειλές που δεχόμαστε στα παιδικά μας χρόνια, όταν είμαστε άτακτοι! «Θα κόψω τσουκνίδα», μας έλεγαν και ήταν μεγαλύτερη απειλή από το «θα πάρω τη βέργα»! Φυσικά, πολύ πιο επώδυνη από τη βέργα στα γυμνά πόδια μας, που κάποιοι πιο «άτακτοι» την είχαν δοκιμάσει από γονείς, κυρίως, προς «σωφρονισμόν»! Οι απειλές αυτές γίνονταν πολύ πιο φοβερές στο άκουσμά τους, όταν μας έλεγαν ότι «θα έχει και σπόρους, να την καταλάβεις καλύτερα»! Να σημειωθεί δε ακόμα, ότι οι τσουκνίδες έχουν χρησιμοποιηθεί και σε στρατιωτικά βασανιστήρια, σε όλο το σώμα του «απείθαρχου»!
     Το λατινικό της όνομα είναι urtica, προερχόμενο από τη λέξη uro, που σημαίνει «καίει». Γνωστή, επομένως, και στην αρχαιότητα, που οι Ρωμαίοι στρατιώτες τις έτρωγαν ή τρίβονταν με τσουκνίδες για ν' αντιμετωπίσουν το κρύο στις εκστρατείες των πολέμων κατά τους χειμερινούς μήνες. Τις έτρωγαν και οι αρχαίοι Έλληνες και ο πατέρας της ιατρικής, ο Ιπποκράτης, είχε επισημάνει τις θεραπευτικές τους ιδιότητες και τις είχε εντάξει στα φυτά «πανάκεια». Να σημειωθεί δε, πως αν οι τσουκνίδες βράσουν ή με κάποιον τρόπο χτυπηθούν ή «ζυμωθούν» μέχρι να βγάλουν χυμούς, εξουδετερώνεται η τοξική τους δράση. 
     Στην πρακτική ιατρική πιστεύεται ότι έχει πολλές θεραπευτικές ιδιότητες, όπως ως ρόφημα/αφέψημα για αντιφλεγμονώδη δράση, ως διουρητικό, σε περιπτώσεις σακχαρώδη διαβήτη, αντιμετώπιση ποδάγρας (βλάβες των κάτω άκρων συνεπεία υψηλών τιμών ουρικού οξέος), για πέτρα στα νεφρά, για την ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, ως αντιβηχικό, χαλαρωτικό, «καθαρισμό» του αίματος. Στις θηλάζουσες πιστεύεται ότι αυξάνει το γάλα για τον αποτελεσματικότερο θηλασμό του μωρού, ενώ τις πρώτες μέρες λοχείας περιορίζει την αιμορραγία. Ως αιμοστατικό (αντιμετώπιση αιμορραγίας) χρησιμοποιείται και ως τοπικό επίθεμα ο χυμός της από χτυπημένα («ζυμωμένα») φύλλα της σε περιπτώσεις τραυματισμού. Σε τοπική εξωτερική χρήση μπορεί να χρησιμοποιηθεί ακόμα είτε σε εκζέματα, είτε σε περιπτώσεις μωλωπισμών, ως τοπικό επίθεμα, για «να πάρει τον πόνο».  Για όλους αυτούς τους λόγους συνιστάται από βοτανολόγους και την βρίσκουμε εύκολα και σε αποξηραμένη μορφή σε καταστήματα βοτάνων, ακόμα και σε καταστήματα τροφίμων και σε σούπερ μάρκετ.
     Η χρήση της στη μαγειρική δεν είναι ασυνήθιστη. Για την τσουκνιδόπιτα, αλλά και για τη βραστή τσουκνίδα για σαλάτα και σε σούπες, επιλέγονται τα φύλλα και οι βλαστοί της την άνοιξη που είναι τρυφεροί. Φασικά, για τη συλλογή τους απαιτούνται προστατευτικά γάντια και ενδύματα που να καλύπτουν καλά χέρια και πόδια, φυσικά και όλο το σώμα. Ακόμα, θεωρείται φυτό «ισότιμο» με το σπανάκι, λόγω του σιδήρου που περιέχει.
     Πραγματοποιούνται συνεχώς επιστημονικές έρευνες, που επιβεβαιώνουν όλο και περισσότερο τις ευεργετικές ιδιότητες της κατά τα άλλα παρεξηγημένης τσουκνίδας. Ως πρώτη ύλη χρησιμοποιείται και σε διάφορα σκευάσματα, π.χ. κρέμες για δερματολογικές και άλλες χρήσεις, καθώς και ως άλλα φάρμακα για την αντιμετώπιση διάφορων ασθενειών. Γνωστή ακόμα και ως πρώτη ύλη σε σκευάσματα σωματικού καθαρισμού (σαπούνια και σαμπουάν). Επίσης, περιέχει σειρά βιταμινών. Φτάνουμε, δηλαδή, στο «όπερ έδει δείξαι» των μαθηματικών για τα πολλά θετικά της ταπεινής τσουκνίδας, τα οποία ανατρέπουν επιστημονικά την «κακοφημία» της. Άλλωστε, μην ξεχνάμε ότι η τριανταφυλλιά έχει κι αγκάθια, αλλά έχει και τριαντάφυλλα.
-----------------------------------
Πηγές: Εγκυκλοπαίδειες ΔΟΜΗ, ΕΛΛΑΔΙΚΗ και διαδίκτυο
 

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 18.6.2023

https://nikolpapak.blogspot.com/2021/08/blog-post_29.html

Το πουλί «τρυποφράχτης» ή «σκαρδάκι»: Λαογραφικά και άλλα στοιχεία – μαζί και μια προσωπική συγκινητική ιστορία

                                   Τρυποφράχτης: Εικόνα: KARDITSAS.BLOG

 
     Από τα μικρότερα πετούμενα, αν όχι το μικρότερο στην Ελληνική φύση τo «σκαρδάκι», κατά την Καλαβρυτινή ντοπιολαλιά (βλ. «Καλαβρυτινό λεξικό», ΕΔΩ) δεν είναι άλλο από το με τη γνωστότερη ονομασία μικρόσωμο πουλάκι της υπαίθρου, τον «τρυποφράχτη». Η επιστημονική ονομασία του είναι «τρογλωδύτης» (τρώγλη+δύω, βυθίζομαι) και έτσι απαντάται και στην διεθνή ονομασία (troglodytes). Η προέλευση του ονόματός του, δηλαδή, είναι καθαρά Ελληνική.
     Το μήκος του είναι ελάχιστων εκατοστών και ειδικά όταν είναι κουρνιασμένο μοιάζει με μια μικρή καφέ «μπαλίτσα»! Χαρακτηρίζεται για την υπερκινητικότητά του, το πολύ γρήγορο πέταγμα, αλλά χωρίς να διανύει μεγάλες αποστάσεις, εκτός αν αντιληφθεί κίνδυνο. Άλλο πολύ ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του είναι η ελαφρώς σηκωμένη ή τελείως όρθια ουρά του όταν είναι σε θέση εγρήγορσης πάνω στα κλαδιά, κάτι που δεν παρατηρείται σε άλλα πουλιά. Διανύει μικρές αποστάσεις, φτερουγίζοντας από κλαδί σε κλαδί σε χαμηλή πυκνή βλάστηση και σε φράχτες, απ’ όπου και η συγκεκριμένη λαϊκή ονομασία του, ενώ πολύ σπάνια θα το δούμε επάνω σε κάποιο δέντρο. Για το λόγο αυτό, αλλά και εξ αιτίας του μεγέθους και του χρωματισμού του φτερώματός του παραμένει σχεδόν αθέατο.
     Το βάρος του δεν υπερβαίνει τα δέκα γραμμάρια, γι’ αυτό και δεν κινδυνεύει από κυνηγούς! Το κελάηδημά του είναι μελωδικό και πολύ «τσιριχτό». Άλλη μια ονομασία του, που αναφέρεται και σε παραδόσεις και παραμύθια, είναι «βασιλιάς του δάσους». Αυτό οφείλεται σ’ έναν μύθο του Αισώπου: Κάποτε τα πουλιά ήθελαν να εκλέξουν βασιλιά και αποφάσισαν ότι η βασιλεία θα ανήκει σε όποιο πουλί θα πετάξει ψηλότερα. Ο μικρόσωμος και πανέξυπνος τρυποφράχτης κρύφτηκε μέσα στα φτερά του αετού κι όταν αυτός έφτασε στο μέγιστο ύψος πάνω από τη γη, τότε αυτός «πετάχτηκε» μέσα από τα φτερά του μεγάλου πουλιού και πέταξε ψηλότερα κι έτσι κέρδισε τη βασιλεία!
     «Τρυποφράχτης» μεταφορικά χαρακτηρίζεται και ο άνθρωπος που «χώνεται» σε υποθέσεις, ίσως και αδιάκριτα, ή κι εκείνος του «τρυπώνει» ανάμεσα στο πλήθος και εμφανίζεται μεταξύ των πρώτων, π.χ. σε μια εκδήλωση, μπορεί και απρόσκλητος.   
 
Μια ιστορία που επαναλήφθηκε μετά από εξήντα χρόνια!
 
     Ήμουν προσχολικής ηλικίας, όταν ένα πολύ μικρό πουλάκι καφέ χρώματος ήλθε μέσα στο σπίτι μας στο, χωριό μου, κι έφτιαξε τη φωλίτσα του σε νήματα που είχε κρεμάσει η γιαγιά για το αργαλειό! Έμπαινε κι έβγαινε συνέχεια στη φωλιά του, χωρίς να δείχνει ότι το ενοχλούσε η δική μας παρουσία μέσα στο σπίτι! Από τότε έμαθα ότι η ονομασία αυτού του, μάλλον ανθρωπόφιλου, πουλιού ήταν «σκαρδάκι». Εκεί γέννησε τ’ αυγά του, εκεί έφερνε σκουληκάκια, έντομα και σπόρους και τάιζε τα μικρά του και όταν μεγάλωσαν πάταξαν κι αυτά και… «μας έμεινε η φωλιά», όπως έλεγε και ο παππούς!
     Εξήντα χρόνια μετά, Μάιος του 2023, φτάνοντας στο πατρικό μου σπίτι στο χωριό μου με τη σύζυγό μου για το τριήμερο του Αγίου Πνεύματος, μας περίμενε μια πολύ ευχάριστη έκπληξη στην πόρτα: Ακούσαμε ένα «φρρρρ» κι από μια φωλίτσα σ’ ένα ξερό κλαδάκι, που είχε μείνει εκεί από τον  Πασχαλινό στολισμό, πέταξε φοβισμένο ένα πουλάκι! Η φωλιά του ήταν πολύ μεγαλύτερη από το μέγεθός του και γρήγορα κατάλαβα ότι ήταν «σκαρδάκι»! Για να μην το ενοχλούμε με την παρουσία μας και τη φασαρία μας, καθιερώσαμε για την εξυπηρέτησή μας την δευτερεύουσα (πίσω πόρτα) του σπιτιού. Όμως, γρήγορα το πουλάκι έδειξε να μην ενοχλείται ιδιαίτερα και παραμένει στη φωλίτσα του με σχετική άνεση, παρ’ όλο που μας βλέπει συχνά στην αυλή!

Επάνω: Το μικρόσωμο «σκαρδάκι», ένα φτερούγισμα πριν μπει στη φωλιά του
Κάτω: Η φωλίτσα του
(Φωτογραφίες 3.6.2022, στην αυλή του πατρικού μου σπιτιού)

     Κάθε φορά που έρχεται η στιγμή να φύγω από πατρικό μου σπίτι, τα συναισθήματα είναι κάπως δύσκολα. Όμως, πρέπει να ομολογήσω ότι αυτή τη φορά θα φύγω με ανακούφιση, αφού θα μείνει το «σκαρδάκι» ανενόχλητο να γεννήσει τα μικρά του! Αλλά... ποιος ξέρει! Μπορεί αυτή τη φορά να στενοχωρηθεί εκείνο που θα φύγουμε και θα στερηθεί τη συντροφιά μας!

---------------------------------------

Πηγές: Εγκυκλοπαίδεια ΓΙΟΒΑΝΗ, διαδίκτυο.
 

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 3.6.2023

https://nikolpapak.blogspot.com/2021/08/blog-post_29.html