Η τσουκνίδα είναι ποώδες, αυτοφυές και μονοετές
φυτό που ανήκει στην οικογένεια των κνηδοειδών και κατατάσσεται στα «ζιζάνια».
Φτάνει μέχρι και ένα μέτρο ύψος, φυτρώνει την άνοιξη από σπόρους που
ξαναπέφτουν στο σημείο που είχε αναπτυχθεί και την προηγούμενη άνοιξη, σε
ακαλλιέργητους κυρίως τόπους και ζει και ακμάζει μέχρι το φθινόπωρο, δημιουργώντας
έτσι αποικίες. Στον κορμό της, στα φύλλα της και στους σπόρους της υπάρχουν
πολλές χιλιάδες τριχίδια-λεπτές «βελόνες», τα περισσότερα εξ αυτών αθέατα με
γυμνό μάτι. Αυτά περιέχουν κάποιες τοξίνες, με κύρια το μυρμηκικό οξύ, που
απελευθερώνονται με την επαφή και το τρύπημα που προκαλεί σε ξένο σώμα όταν
έρθει σε επαφή μαζί της, π.χ. δέρμα, εκδηλώνοντας σ’ αυτό άμεση αλλεργική
αντίδραση-εξάνθημα με κνησμό (φαγούρα), ερεθισμό-τοπικό οίδημα και καυστικό
πόνο (τσούξιμο), παρόμοιο με τσίμπημα κουνουπιού ή και μέλισσας. Τα όποια συμπτώματα
συνήθως υποχωρούν σε λίγα λεπτά. Για ν’ αποφύγουμε πιθανές επιπλοκές του
ερεθισμού αυτού, δεν πρέπει να αντιμετωπίσουμε με τριβή το πάσχον σημείο, αλλά
με διάφορα επιθέματα μόνο, π.χ. από ξύδι ή ακόμα και με κρύο νερό που
ανακουφίζουν αποτελεσματικά.
Αξέχαστες μένουν οι εμπειρίες σε
ορισμένους μεγαλύτερους από τις απειλές που δεχόμαστε στα παιδικά μας χρόνια,
όταν είμαστε άτακτοι! «Θα κόψω τσουκνίδα», μας έλεγαν και ήταν μεγαλύτερη
απειλή από το «θα πάρω τη βέργα»! Φυσικά, πολύ πιο επώδυνη από τη βέργα στα γυμνά
πόδια μας, που κάποιοι πιο «άτακτοι» την είχαν δοκιμάσει από γονείς, κυρίως,
προς «σωφρονισμόν»! Οι απειλές αυτές γίνονταν πολύ πιο φοβερές στο άκουσμά τους,
όταν μας έλεγαν ότι «θα έχει και σπόρους, να την καταλάβεις καλύτερα»! Να
σημειωθεί δε ακόμα, ότι οι τσουκνίδες έχουν χρησιμοποιηθεί και σε στρατιωτικά
βασανιστήρια, σε όλο το σώμα του «απείθαρχου»!
Το λατινικό της όνομα είναι urtica,
προερχόμενο από τη λέξη uro, που σημαίνει «καίει». Γνωστή, επομένως, και στην
αρχαιότητα, που οι Ρωμαίοι στρατιώτες τις έτρωγαν ή τρίβονταν με τσουκνίδες για
ν' αντιμετωπίσουν το κρύο στις εκστρατείες των πολέμων κατά τους χειμερινούς
μήνες. Τις έτρωγαν και οι αρχαίοι Έλληνες και ο πατέρας της ιατρικής, ο
Ιπποκράτης, είχε επισημάνει τις θεραπευτικές τους ιδιότητες και τις είχε
εντάξει στα φυτά «πανάκεια». Να σημειωθεί δε, πως αν οι τσουκνίδες βράσουν ή με
κάποιον τρόπο χτυπηθούν ή «ζυμωθούν» μέχρι να βγάλουν χυμούς, εξουδετερώνεται η
τοξική τους δράση.
Στην πρακτική ιατρική πιστεύεται ότι έχει
πολλές θεραπευτικές ιδιότητες, όπως ως ρόφημα/αφέψημα για αντιφλεγμονώδη δράση,
ως διουρητικό, σε περιπτώσεις σακχαρώδη διαβήτη, αντιμετώπιση ποδάγρας (βλάβες
των κάτω άκρων συνεπεία υψηλών τιμών ουρικού οξέος), για πέτρα στα νεφρά, για
την ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, ως αντιβηχικό, χαλαρωτικό, «καθαρισμό» του
αίματος. Στις θηλάζουσες πιστεύεται ότι αυξάνει το γάλα για τον
αποτελεσματικότερο θηλασμό του μωρού, ενώ τις πρώτες μέρες λοχείας περιορίζει
την αιμορραγία. Ως αιμοστατικό (αντιμετώπιση αιμορραγίας) χρησιμοποιείται και
ως τοπικό επίθεμα ο χυμός της από χτυπημένα («ζυμωμένα») φύλλα της σε
περιπτώσεις τραυματισμού. Σε τοπική εξωτερική χρήση μπορεί να χρησιμοποιηθεί ακόμα
είτε σε εκζέματα, είτε σε περιπτώσεις μωλωπισμών, ως τοπικό επίθεμα, για «να
πάρει τον πόνο». Για όλους αυτούς τους
λόγους συνιστάται από βοτανολόγους και την βρίσκουμε εύκολα και σε
αποξηραμένη μορφή σε καταστήματα βοτάνων, ακόμα και σε καταστήματα τροφίμων και
σε σούπερ μάρκετ.
Η χρήση της στη μαγειρική δεν είναι
ασυνήθιστη. Για την τσουκνιδόπιτα, αλλά και για τη βραστή τσουκνίδα για σαλάτα και
σε σούπες, επιλέγονται τα φύλλα και οι βλαστοί της την άνοιξη που είναι
τρυφεροί. Φασικά, για τη συλλογή τους απαιτούνται προστατευτικά γάντια και
ενδύματα που να καλύπτουν καλά χέρια και πόδια, φυσικά και όλο το σώμα. Ακόμα, θεωρείται φυτό «ισότιμο»
με το σπανάκι, λόγω του σιδήρου που περιέχει.
Πραγματοποιούνται συνεχώς επιστημονικές
έρευνες, που επιβεβαιώνουν όλο και περισσότερο τις ευεργετικές ιδιότητες της
κατά τα άλλα παρεξηγημένης τσουκνίδας. Ως πρώτη ύλη χρησιμοποιείται και σε
διάφορα σκευάσματα, π.χ. κρέμες για δερματολογικές και άλλες χρήσεις, καθώς και
ως άλλα φάρμακα για την αντιμετώπιση διάφορων ασθενειών. Γνωστή ακόμα και ως
πρώτη ύλη σε σκευάσματα σωματικού καθαρισμού (σαπούνια και σαμπουάν). Επίσης,
περιέχει σειρά βιταμινών. Φτάνουμε, δηλαδή, στο «όπερ έδει δείξαι» των
μαθηματικών για τα πολλά θετικά της ταπεινής τσουκνίδας, τα οποία ανατρέπουν
επιστημονικά την «κακοφημία» της. Άλλωστε, μην ξεχνάμε ότι η τριανταφυλλιά έχει
κι αγκάθια, αλλά έχει και τριαντάφυλλα.
-----------------------------------
Πηγές:
Εγκυκλοπαίδειες ΔΟΜΗ, ΕΛΛΑΔΙΚΗ και διαδίκτυο
Νίκος
Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 18.6.2023
Νίκος
Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 18.6.2023
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου