Εύθυμες ιστορίες του χωριού: Το προξενιό και τα… κακά σημάδια

     Από τα νιάτα της προξενήτρα η κυρά-Σταμάτα στο χωριό, όλοι σχεδόν σ’ αυτήν ανέθεταν το «καλό τυχερό» των παιδιών τους. Εκτός λίγων και «ασήμαντων» εξαιρέσεων, όλα τα ζευγάρια από τα «χέρια» της ήταν «πετυχημένα», αφού οι νύφες ή οι σώγαμπροι που πήγαιναν στο σπίτι των πεθερικών μετά το γάμο, είχαν μόνο υποχρεώσεις, με ελάχιστα ή καθόλου δικαιώματα. Έφερνε πάντα εις πέρας την κάθε αποστολή της με τον καλύτερο τρόπο κατά την ίδια, κερδίζοντας πάντα την εκτίμηση και το σεβασμό των συγχωριανών της για τα «πετυχημένα ζευγάρια» που στέριωναν. Και μαζί με την εκτίμηση και το σεβασμό, πάντα και το κάτι τις της, που ποτέ δεν ήταν ευκαταφρόνητο.

     Ανύπαντρη η ίδια η κυρά-Σταμάτα, δεν έπειθε πάντα τους συγχωριανούς της, όσο ήταν ακόμα νέα. «Ανύπαντρος προξενητής για λόγου του γυρεύει», λέει η παροιμία κι αυτό προκαλούσε την καχυποψία ορισμένων. Όσο, όμως, τα χρόνια περνούσαν, ένας μετά τον άλλον πίστευαν στα λόγια της, που είχε πάντα ως προμετωπίδα στις κατηγορίες και στις ειρωνείες:

     «Εγώ την κάνω αυτή τη δουλειά γιατί την πιστεύω… Εμένα κόβει το μάτι μου και μπορώ να δω ποιος ταιριάζει με ποια…» και άλλα παρόμοια.

     Έτσι, λοιπόν, και μη έχοντας άλλη λύση, ή άλλον προξενητή στο χωριό, όλοι σ’ αυτήν κατάφευγαν, αφού και το «πρωτόκολλο» αυτό επέβαλε. Ο σημερινός τρόπος γνωριμίας, σύναψης σχέσεων, αρραβώνων και γάμων των ανθρώπων, ήταν εντελώς άγνωστος. Ούτε σαν σκέψη δεν θα μπορούσε να περάσει από το μυαλό κανενός η παραβίαση αυτού του άγραφου, αλλά πολύ αυστηρού νόμου.

     Όμως, είναι αρκετές φορές που οι νέοι δεν καταλαβαίνουν από «νόμους» και «πρωτόκολλα» και ο Περικλής με τη Σπυριδούλα «τα φτιάξανε» κρυφά εκεί που βόσκαγαν τα κοπάδια. Μπορεί να είχαν πολλά κοινά ενδιαφέροντα, όπως νιότη, ηλικία, μικρή απόσταση τα σπίτια τους, δεν ήταν συγγενείς, αλλά για ζευγάρι «δεν ταίριαζαν»: Μεγαλοτσοπάνης ο πατέρας της Σπυριδούλας, ενώ το κοπάδι του Περικλή ήταν μικρό, που σήμαινε «καλό τυχερό» για εκείνον, όμως όχι για εκείνη.

    Μόλις η Σπυριδούλα μίλησε δειλά-δειλά στους δικούς της, αναμένοντας την αρνητική αντίδρασή τους, «ποιος είδε το Θεό και δεν τον φοβήθηκε»! Οι μυστικοί καυγάδες στο σπίτι κράτησαν αρκετό καιρό, αφού δεν τη «χαράμιζαν για δαύτον». «Άμα θέλ’ η νύφη κι ο γαμπρός, τύφλα να ’χ’ ο πεθερός», όμως, και οι «ανυπέρβλητες» δυσκολίες άρχισαν σιγά-σιγά να κάμπτονται.  

     Ένα μεγάλο πρόβλημα θα ήταν ο… διασυρμός, ειδικά της κοπέλας, αν μαθαινόταν η κρυφή σχέση. Γι’ αυτό σε συνεννόηση και κάθε μυστικότητα οι δυο οικογένειες με την κυρά-Σταμάτα, της ανέθεσαν το «προξενιό», για να γίνουν και προπάντων να φανούν όλα σύμφωνα με τα «πρέπει».  

     Μόλις το «προξενιό» μαθεύτηκε, η Βασίλω έβγαλε αφρούς, γιατί είχε στο νου της τη Σπυριδούλα για το μοναχογιό της. Μη έχοντας τι άλλο να μεταχειριστεί για να το χαλάσει – και δεν ήθελε να την κατηγορήσει, αφού πίστευε ότι αργά ή γρήγορα θα την έκανε νύφη της –, άρχισε να λέει στη μάνα της, τάχα για διάφορα «κακά σημάδια» που έβλεπε, ότι ο γάμος αυτός «δεν θα πάει καλά». Όπως είπαμε όμως, «άμα θέλ’ η νύφη κι ο γαμπρός» δεν υπάρχουν εμπόδια και ο γάμος έγινε «με όλας τας τιμάς».

     Δεν πέρασε πολύς καιρός και οι πρώτες μικροαψιμαχίες μεταξύ πεθεράς και νύφης έκαναν την εμφάνισή τους. Τότε βρήκε την ευκαιρία η Βασίλω να πάρει «το αίμα της πίσω»:

     «Σου τά  ’λεγα! Δεν σου τά ’λεγα;», έλεγε με στόμφο και με «αέρα» δικαιωμένου στην πεθερά της Σπυριδούλας και γειτόνισσά της και φιλενάδα της, κάτι πρωινά που πήγαινε σπίτι της και η νύφη της έλειπε.

     «Και τί σημάδια έβλεπες και πού τα έβλεπες, μωρή;», τη ρώτησε εκείνη, που μία μετά την άλλη… ξέχναγε τις μέχρι τώρα καλές κουβέντες και τα παινέματα για τη νύφη της.

     «Και στο σημαδαύγουλο¹ και στη μυζήθρα² και στον καφέ το είδα, αλλά τώρα είναι αργά, γιατί τότε που ήτανε καιρός δεν με άκουσες!», ήταν η απάντησή της!  

--------------------------------------

¹ Μικρό αυγό κότας, διαφορετικό από τ’ άλλα, π.χ. χωρίς κρόκο ή ασπράδι, θεωρείται «σημαδαύγουλο», δηλαδή από «οιωνοσκόπους» μπορούν να εξαχθούν «συμπεράσματα» για το μέλλον.

² Αν η μυζήθρα δεν «βγαίνει» με ομαλό τρόπο, π.χ. σκορπίζει, μπορεί αυτό να προοιωνίζει συμφορές, ακραία καιρικά φαινόμενα, κλπ.  

-------------------------------------------

Σημείωση: Πιθανές ομοιότητες με ονόματα είναι συμπτώσεις

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 24.8.2020

(Σύντομο βιογραφικό σημείωμα δείτε ΕΔΩ)

«Βάπτισμα» στα ύδατα της Στυγός!

ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ του οδοιπορικού μας στο Χελμό

Δείτε-διαβάστε το ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ ΕΔΩ 

Ο επιβλητικός βράχος με τα ύδατα της Στυγός να κατακρημνίζονται

(Παλιότερες φωτογραφίες του Γ. Γκλαβά)

     Δεν θα μπορούσε να πει κανείς ότι ήταν αναπαυτικός και χορταστικός ύπνος στο Χελμό, πλάι στον «Αρίσταρχο». Το βραδινό γλέντι, η τσιπουρο-κρασοκατάνυξη και το λεπτό στρώμα δεν συνέβαλαν σε κάτι τέτοιο. Ήταν, όμως, χορταστικά και υπεραπολαυστικά όλα τ’ άλλα, από το μικρότερο μέχρι το μεγαλύτερο, αν και τίποτα «μικρότερο» δεν ένοιωσε κανείς μας!

     Πριν τις έξι το πρωί ήμαστε όλοι στο πόδι. Η καλή προετοιμασία δεν επέτρεψε στο κρύο και στο παγωμένο αεράκι της νύχτας να μας χαλάσει τη βραδιά. Μετά το γρήγορο ξεστήσιμο των σκηνών και την τακτοποίηση του εξοπλισμού διανυκτέρευσης, όλοι της συντροφιάς μας είχαμε τεταμένη την προσοχή μας να μην χάσουμε τη μαγεία της ανατολής από τα μέρη της Κορινθίας και κινητά, φωτογραφικές μηχανές και κάμερες ήταν σε πλήρη ετοιμότητα. Ο Γιώργος Δαλιάνης βγήκε στο κοντινότερο αγνάντιο κι έπαιξε με τη φλογέρα του και τραγούδησε «ξημέρωσε η ανατολή, γλυκοχαράζει η δύση», λέγοντας με τον ξεχωριστό αυτό τρόπο τη δική του «καλημέρα» τον ήλιο που δειλά-δειλά ξεπρόβαλε. Στη φλογέρα και στο τραγούδι του του «ισοκρατούσαν» τα κουδούνια των κοπαδιών!

Γιώργος Δαλιάνης: «Εφώτισε η ανατολή, γλυκοχαράζ' η δύση» (βίντεο)

      Αμέσως μετά το πρωινό μας, «στο πόδι» κι αυτό, απ’ ό,τι είχε μείνει το βράδυ, και με τις οδηγίες του μυημένου στη διαδρομή τέταρτου Γιώργου της παρέας μας, του Γιώργου Γκλαβά, κατηφορίσαμε. Ο Γιώργος Γκλαβάς έχει κάνει πολλές φορές την κατάβαση προς τη Στύγα, αλλά και σε μικρή ηλικία βοσκούσε τα πρόβατα στην περιοχή. Όπως μας έδειξε όταν φτάναμε εκεί, είχε σκαλίσει σε μια πλάκα το όνομά του τότε, η οποία είναι ακόμα άθικτη στη θέση της! Σε όλη τη διαδρομή της κατάβασης, όπως και μετά στην επιστροφή, ο εξαίρετος φίλος ως άριστος ξεναγός και γνώστης των δυσκολιών, μας παρακολουθούσε έναν-έναν και μας έδινε συνεχώς οδηγίες.

Η πλάκα με το όνομα το Γιώργου Γκλαβά, «γραμμένο» από τα παιδικά του χρόνια,

κοντά στα ύδατα της Στύγας !

     Δεν είχαμε προχωρήσει πολύ και συναντήσαμε τη «Μαυρόλιμνη», μια μικρή επίπεδη έκταση, που ακόμα και τον Αύγουστο «κρατάει» νερό, ενώ τα προηγούμενα χρόνια δεν έλιωνε ούτε ο πάγος! Τελευταία, όμως, που οι βροχές και οι χιονοπτώσεις έχουν μειωθεί, αυτό δεν συμβαίνει. Πιθανότατα η «Μαυρόλιμνη» οφείλει την ονομασία της στα «μαύρα νερά» της Στύγας, αποκαλούμενα έτσι γιατί ο βράχος που κατακρημνίζονται έχει μαύρο χρωματισμό.

Στη Μαυρόλιμνη

     Σε όλη τη διαδρομή, η κουβέντα, τα αστεία, τα κάποιες φορές τα καλοπροαίρετα πειράγματα, είχαν ηχηρή παρουσία. Ηχηρή παρουσία είχαν και οι δυνατές φωνές-κραυγές με φωνήεντα, να ακουστεί τέσσερις και πέντε φορές ο αντίλαλος στις πλαγιές και στα φαράγγια.

Η ομάδα μας στην κατάβαση

(Φωτογραφία Γ. Γκλαβάς)

     Ύστερα από δύο, περίπου, ώρες κατάβαση σε σαθρό, ολισθηρό και επικίνδυνα επικλινές έδαφος σε πολλά σημεία, με μεγάλα βράχια, κάποια από τα οποία κοφτερά, και με τις βαθιές ρεματιές να περιμένουν να σε καταπιούν αν είσαι απρόσεκτος, φτάσαμε στον προορισμό μας. Αξίζει να σημειωθεί ότι το μονοπάτι ανήκει στην κατηγορία Ε4, σύμφωνα με τους ορισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ορεινής Πεζοπορίας. Τα τελευταία μέτρα ήταν ακόμα πιο δύσκολα και για να φτάσουμε στη σπηλιά που τρέχει το νερό έπρεπε να περάσουμε κάτω από τον καταρράκτη και να βραχούμε. Τα νερά του ήταν πολύ λίγα, λόγω των περιορισμένων βροχών και καθόλου δεν μας πτόησαν. Άλλωστε, ένα «κατάβρεγμα» που ισοδυναμούσε με το πολυπόθητο βάπτισμα, ήταν «ό,τι καλύτερο» εκείνη τη στιγμή, κατά του πρωινού-καυτού ήλιου που είχαμε αντίκρυ και του ιδρώτα που είμαστε λουσμένοι.     

      Το καλωσόρισμα των πολλών εκατοντάδων πετροχελίδονων, που πέταγαν χαρούμενα από τις φωλιές τους και από βράχο σε βράχο, ήταν χαρακτηριστικό. Με τα τιτιβίσματά τους «ημέρευε» το δέος που προκαλούσαν ο τεράστιος βράχος και το άγριο τοπίο. Ήταν και για όλους μας μια μη αναμενόμενη διαφορετική έκπληξη, αφού θα θεωρούσαμε περισσότερο φυσικό το καλωσόρισμά μας να γίνει από πολύ μεγαλύτερους οικοδεσπότες:  αετούς και γεράκια να κάνουν κύκλους.

     Η εικόνα που αντικρίζει ο επισκέπτης στο κοίλωμα-σπηλιά του βράχου, θυμίζει κατά πολύ Χριστιανικό προσκύνημα-σημείο εύρεσης ιερής εικόνας! «Αγίασμα» και το νερό που τρέχει από τις σχισμές, λιμνάζοντας σ’ ένα πολύ μικρό φυσικό βαθούλωμα, που σε προσκαλεί να σκύψεις να προσκυνήσεις και να πιείς για να λάβεις την… αθανασία! Η μοναδική, ίσως, παραφωνία είναι που ορισμένοι επισκέπτες φιλοδοξούν να περάσουν στην… αθανασία, γράφοντας τ' όνομά τους και την ημερομηνία επίσκεψής τους στο βράχο, με χημικά «ανεξίτηλα» κατ’ αυτούς χρώματα. Προς επίρρωση των γραφομένων μου, μπορείτε να δείτε-ακούσετε τα δύο ερασιτεχνικά βίντεο που ακολουθούν: 
     Στο πρώτο την ομάδα μας στο σπήλαιο της Στύγας και όλη τη μεγαλοπρέπεια του βράχου:

                                   

Στη Στύγα! (βίντεο)

    Και στο δεύτερο τη σύντομη συγκινητική  ξενάγηση του Γιώργου Γκλαβά, όπως την έχει αναρτήσει ίδιος στην προσωπική του σελίδα στο facebook, ΕΔΩ.

     
     Τον αποχαιρετισμό της ομάδας μας στον «ιερό» αυτό χώρο, έκανε πάλι με τη φλογέρα του ο Γιώργος Δαλιάνης, παίζοντας το τραγούδι του Τάσου και της Γκόλφως, που το ειδύλλιό τους εκτυλίχθηκε κάπου σε αυτούς τους βράχους.   

Ο Γιώργος Δαλιάνης παίζει με τη φλογέρα του το δημοτικό τραγούδι

«πού ήσουνα Γκόλφω κι άργησες»

Στα πλάνα του βίντεο ο βράχος, όπου τα ύδατα της Στυγός σχηματίζουν καταρράκτη

    Μετά την μοναδική αυτή εμπειρία-μύηση στη μητέρα φύση, το «βάπτισμα» και την «κοινωνία» με την «αθανασία», πήραμε το μονοπάτι για την επιστροφή. Δύσκολη, αλλά πιο ασφαλής η ανάβαση, απαιτεί μεγαλύτερο χρόνο από την κατάβαση, μεγαλύτερη σωματική προσπάθεια και πολλές ολιγόλεπτες στάσεις για «μια ανάσα», σκούπισμα του ιδρώτα και αναπλήρωσή του με νερό από τα παγούρια μας. Στην κουβέντα μας κυριαρχούσε ο ενθουσιασμός από το «βάπτισμα» και τη γνωριμία μεταξύ μας. Ήταν ήδη μεσημέρι όταν ήλθε η ώρα του αποχαιρετισμού μας και όλοι ευχηθήκαμε στην επόμενη παρόμοια εξόρμηση!

«Προσκύνημα» και «κοινωνία» με το «αθάνατο» νερό της Στύγας!

(Φωτογραφία: Γ. Γκλαβάς)

Από αριστερά προς τα δεξιά:

Γ. Γκλαβάς, Γ. Δαλιάνης, Ν. Παπακωνσταντόπουλος

     Κλείνοντας την καταγραφή αυτού του μοναδικού οδοιπορικού, θέλω με όλη τη δύναμη της ψυχής μου να ευχαριστήσω τον φυσιολάτρη και γνήσιο εκφραστή της δημοτικής μας μουσικής παράδοσης, προσωπικό φίλο και συντοπίτη Γιώργο Δαλιάνη και την εκλεκτή του Ευγενία, που μας προσκάλεσαν και μας κατέστησαν με τη σύζυγό μου κοινωνούς αυτή της ξεχωριστής εμπειρίας. Με τα ίδια λόγια θέλουμε να ευχαριστήσουμε και τον πατριδολάτρη και φυσιολάτρη συγγραφέα και ιεροψάλτη Γιώργο Γκλαβά για την ξενάγηση και την εν γένει συμβολή του σ’ αυτό το «βίωμα ζωής»! Τον ευχαριστώ, ακόμα, και για το φωτογραφικό υλικό που πολύ πρόθυμα και ευγενώς μου παραχώρησε για τις ανάγκες του Α΄ και Β΄ ΜΕΡΟΥΣ των αναρτήσεών μου για την ανάβαση στο Χελμό. Ευχαριστούμε, τέλος, όλη την "ορεινή συντροφιά" για τις όμορφες στιγμές! 

Μυθολογικά και ιστορικά στοιχεία

Χελμός:

     «Αροάνια Όρη» στην αρχαιότητα, γνωστότερα ως «Χελμός» σήμερα και «Χιαλμός» εν πολλοίς στη ντοπιολαλιά της περιοχής, η ρίζα της νεότερης ονομασίας του ίσως είναι ξενική.  Είναι οροσειρά της βόρειας Πελοποννήσου, που εκτείνεται σε Αχαΐα και λιγότερο σε Κορινθία. Η ψηλότερη κορυφή τους, η Αετοράχη, βρίσκεται στο βορειοανατολικό τμήμα της επαρχίας Καλαβρύτων, όπου το 1966 συνετρίβη αεροπλάνο με πολλά θύματα.

     Το βουνό έχει συνδεθεί άρρηκτα με τα «αθάνατα νερά της Στύγας», καθώς και με το ειδύλλιο του Τάσου με τη Γκόλφως, που πλέχθηκε στις πλαγιές του. Από το 2009 ο ορεινός όγκος του Χελμού και το φαράγγι του Βουραϊκού ποταμού αποτελούν προστατευόμενη περιοχή, ως Εθνικό Πάρκο.

Στύγα:

     Με το όνομα Στύγα, Στύγξ στην καθαρεύουσα, που σημαίνει μισητή, φρικαλέα, συναντάμε θεότητες της αρχαιότητας: Κόρη του Ωκεανού και της Τηθύος, κόρη του Ερέβους και της Νυκτός, ένας από τους μεγάλους ποταμούς του Κάτω Κόσμου, ακόμα και ονομασία κουκουβάγιας. Από την κορυφή ενός απόκρημνου βράχου, του Τάρταρου, ανέβλυζε το νερό της που σχημάτιζε αρχικά τον Στύγιο ποταμό και ακολούθως την υπόγεια λίμνη Στύγα. Τα νερά τους ήταν είχαν τρομερή δύναμη, μέχρι που χάριζαν και την αθανασία. Σ’ αυτά βάπτισε η Θέτιδα το γιό της τον Αχιλλέα και έγινε άτρωτος, εκτός από τη φτέρνα του, από τον οποία τον κρατούσε κατά το βάπτισμα και έμεινε έξω από το νερό. Ο καταρράκτης της, που τα νερά κατακρημνίζονταν και σχημάτιζαν το Στύγιο ποταμό την υπόγεια λίμνη Στύγα, πίστευαν ότι ήταν στα Αροάνια Όρη.

Το τηλεσκόπιο «Αρίσταρχος» του Χελμού

     Στη δεύτερη σε υψόμετρο κορυφή του Χελμού, τη Νεραϊδοράχη, πάνω από το χιονοδρομικό Κέντρο Καλαβρύτων, βρίσκεται το Αστεροσκοπείο του Χελμού, στο οποίο έχει εγκατασταθεί το μεγαλύτερο τηλεσκόπιο των Βαλκανίων, με την ονομασία «Αρίσταρχος», προ τιμήν του αστρονόμου της αρχαιότητος Αριστάρχου του Σαμίου (3^ος αιώνας π.Χ.). Η θέση αυτή επελέγη γιατί είναι από τα σημεία της Ευρώπης με τη χαμηλότερη φωτορύπανση και συνήθως πάνω από τα σύννεφα. Από τα κυριότερα χαρακτηριστικά του είναι το μεγάλο οπτικό πεδίο και η ευκρίνεια που ευνοούν την παρατήρηση μακρινών ουρανίων σωμάτων και γαλαξιών, η συνεργασία του με το αστεροσκοπείο Αθηνών στο οποίο και ανήκει ή και με άλλα συνεργαζόμενα αστεροσκοπεία, η συμμετοχή σε διεθνή προγράμματα, ο εκπαιδευτικός του ρόλος, ο σύγχρονος εξοπλισμός του, η φιλικότητά του με το περιβάλλον κ.ά. 

     Να σημειωθεί ότι η ονομασία του αστεροσκοπείου του Χελμού είναι «Αιμίλιος Χαρλαύτης», προς τιμήν του Έλληνα αστροφυσικού-επικεφαλής της επιστημονικής ομάδας που εγκατέστησε του τηλεσκόπιο «Αρίσταρχος». Ο Αιμίλιος Χαρλαύτης δεν πρόλαβε να το δει ολοκληρωμένο, αφού έχασε τη ζωή του σε ορειβασία στο Μαίναλο, το 2005. Στο κοινό, όμως, έχει επικρατήσει η ονομασία του τηλεσκόπιου για το αστεροσκοπείο.   

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 7.8.2020

( Σύντομο βιογραφικό σημείωμα δείτε ΕΔΩ )

Μια νύχτα στην κορυφή του Χελμού, μαζί με τον «Αρίσταρχο»!

Περιεχόμενα:

-  Σύντομος πρόλογος, η φιλοξενία και η πρόταση, προετοιμασία, διαδρομή, άφιξη και διανυκτέρευση (Α΄ΜΕΡΟΣ).

-  Κατάβαση, «βάπτισμα» στα ύδατα της Στυγός, μυθολογικά και ιστορικά στοιχεία, πολύ επιγραμματικά (Β΄ ΜΕΡΟΣ).

Σύντομος πρόλογος

     Μια ξεχωριστή εμπειρία σε κάποια βουνοκορφή, βράδυ καλοκαιριού με το φεγγαρόφωτο, είναι, ίσως, κρυφή επιθυμία πολλών. Σ’ εμάς, που τα παιδικά μας χρόνια  ήταν ορεσίβια, όμως, σκιρτάει πάντα η καρδιά μας. Και η ευχάριστη πρόταση ήλθε αναπάντεχα ευχάριστα από έναν πολύ καλό φίλο, το Γιώργο Δαλιάνη.

     Σ’ αυτό το πολύ όμορφο ταξίδι, που η καταγραφή του γίνεται όσο το δυνατόν πιο «συμπιεσμένα», για μην κουράσει τον αναγνώστη, θέλω να πιστεύω ότι η παρέα μας θα μεγαλώσει πολύ, η εμπειρία θα μοιραστεί και η χαρά θα γίνει κι αυτή πολύ πιο μεγάλη.

     Για πρακτικούς λόγους το «ταξίδι» αυτό χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ η διαδρομή, η άφιξη και η διανυκτέρευση στο Χελμό και στο ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ η κατάβαση και το «βάπτισμα» στα ύδατα της Στυγός, καθώς και ορισμένα μυθολογικά και ιστορικά στοιχεία, πολύ περιληπτικά.

ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ

Η φιλοξενία και η πρόταση, προετοιμασία

     Ήταν υπέροχο και εύφρανε τις αισθήσεις μας το αγριογούρουνο στιφάδο, στο γεύμα που μας είχε καλέσει με την σύζυγό μου στο πατρικό του σπίτι, στην Ψωφίδα (Χόζοβα) Καλαβρύτων, ο πασίγνωστος εκφραστής της δημοτικής μας μουσικής παράδοσης, προσωπικός φίλος και συντοπίτης Γιώργος Δαλιάνης. Η χρυσοχέρα νοικοκυρά-σύζυγός του, η εξαίρετη Ευγενία, είχε επιμεληθεί με όλη της την τέχνη και αξιοσύνη το κάθε τι: την υποδοχή μας, το φαγητό, το τραπέζι με το σπιτικό κρασί τους, την εν γένει Αβραμιαία φιλοξενία μας.

     Την πολύ ευχάριστη ώρα του γεύματος συμπλήρωσε μια άκρως δελεαστική πρόταση του Γιώργου: Την επόμενη μέρα, τελευταία του Ιουλίου 2020, να ανέβουμε στην κορυφή Χελμό για ξενάγηση στο αστεροσκοπείο «Αρίσταρχος», να διανυκτερεύσουμε εκεί με δωδεκαμελή ομάδα και το πρωί της άλλης ημέρας να πάμε στα νερά της Στύγας! Ανταλλάξαμε στιγμιαίες ματιές με τη σύζυγό μου και το πρώτο ελαφρύ μειδίαμα του ενός στον άλλον, σήμαινε πανηγυρική αποδοχή!

     Είναι από τις φορές που άλλες προγραμματισμένες προτεραιότητες τις «βάζεις στην άκρη», γιατί τέτοιες ευκαιρίες δεν τις αφήνεις να χαθούν! Με την επιστροφή στο σπίτι, στο χωριό μου, είχαν μπει «στη θέση» τους στο μυαλό μας τα πράγματα που θα παίρναμε μαζί μας για τη διανυκτέρευση και την πεζοπορία και άρχισαν οι ετοιμασίες: ρούχα για τον ύπνο, φαγητά και νερό, κατάλληλη ένδυση και υπόδηση, αντηλιακή προστασία, μπαστούνια (γκλίτσες) για στήριγμα στα δύσκολα σημεία της διαδρομής.

Ετοιμασίες για τη διανυκτέρευση στο βουνό…

    Την επόμενη μέρα το απόγευμα, συναντηθήκαμε με το Γιώργο και την Ευγενία στο σημείο που είχαμε συμφωνήσει και με τα δύο αυτοκίνητα, ακολουθώντας το ένα το άλλο, κατευθυνόμαστε στον τόπο προορισμού. Σε αρκετά σημεία της διαδρομής σταματήσαμε να απολαύσουμε τη φύση, που όσο ανεβαίναμε «αγρίευε» και «ξεγυμνωνόταν», λόγω του υψομέτρου. Πολλές και οι πέτρινες βρύσες, μας κέρναγαν αφειδώλευτα το νερό τους κι εμείς για αντάλλαγμα υποκλινόμαστε ενώπιών τους, να το πιούμε στη χούφτα. Αναγκαία και μια ολιγόλεπτη στάση στα Καλάβρυτα, για τον απαραίτητο ανεφοδιασμό σε μικροπράγματα που μας έλειπαν για τη νύχτα.

     Ο ήλιος έγερνε προς τη δύση του κι ένα μεγάλο κοπάδι πρόβατα μας «ανάγκασε» να σταματήσουμε να το απολαύσουμε στη βοσκή, αλλά να ακούσουμε και την τέλεια μουσική αρμονία των κουδουνιών του. Πιστοί φύλακές του τα μεγάλα τσοπανόσκυλα, μας ενημέρωναν με τα γαβγίσματά τους να μην πλησιάσουμε. Ο Γιώργος Δαλιάνης δεν έχασε την ευκαιρία να καλέσει στην παρέα μας το βράδυ και τους δύο τσοπάνηδες που τα βοσκούσαν, οι οποίοι υποσχέθηκαν ότι θα ανταποκριθούν ευχαρίστως.

Η τέλεια η μουσική αρμονία των κουδουνιών, λίγο πριν το ηλιοβασίλεμα! (βίντεο)

     Σχεδόν ταυτόχρονα με τη δύση του ήλιου ανέτειλε και το φεγγάρι, που αν και λίγες μόνο μέρες πριν την πανσέληνο, σκόρπισε σε λίγο άπλετο το φέγγος του σε βουνά, κάμπους και θάλασσες.

     Λίγα μόλις μέτρα από τη δεύτερη ψηλότερη κορυφή του Χελμού, τηνΝεραϊδοράχη, σ’ ένα πραγματικά Αλπικό τοπίο, μας υποδέχθηκε ο Αρίσταρχος, σε υψόμετρο 2340 μέτρων. Το λευκό του χρώμα είχε βαφτεί απαλό πορτοκαλί από τις ακτίνες του ήλιου, λίγο πριν τη δύση του. Έτσι «μεταμορφώνεται» κάθε δειλινό, αντανακλώντας στο φωτοδότη του γαλαξία μας τη δική του μεγαλοπρέπεια από την κορυφή του ιστορικού βουνού, εφ’ όσον τα σύννεφα το επιτρέπουν. Πρώτη μας σκέψη ήταν να φωτογραφηθούμε μπροστά του, αλλά και με το σε αντίθετη κατεύθυνση ηλιοβασίλεμα, που χρύσιζε τα νερά του Ιονίου πολύ μακριά μας!

Στον «Αρίσταρχο»…

Ο ήλιος καθρεφτίζεται στο Ιόνιο, πριν βυθιστεί στα νερά του!

     Δεν άργησαν να έλθουν και οι άλλοι δυο Γιώργηδες με τις οικογένειές τους που συμπλήρωσαν την παρέα της βραδιάς μας στο βουνό. Όλοι μαζί δεκατρείς! Σε λίγο έφτασαν και οι δύο βοσκοί που συναντήσαμε ανεβαίνοντας και η παρέα μας έγινε δεκαπενταμελής. Μετά τις απαραίτητες συστάσεις και τις γνωριμίες, ακολούθησε μια σύντομη ξενάγηση στις εγκαταστάσεις του αστεροσκοπείου από το προσωπικό του, το οποίο, προς απογοήτευση όλων μας, μας ενημέρωσε ότι δεν είναι δυνατή και δεν επιτρέπεται η πρόσβαση του κοινού στο μεγάλο τηλεσκόπιο. 

     Μοναδικές οι στιγμές! Μικρά και μεγάλα αγριοπούλια πέταγαν προς τα νυχτερινά τους καταλύματα και τα πρώτα τρελά φτερουγίσματα των νυχτερίδων μας έδιναν μια ακόμα διαβεβαίωση ότι η μέρα έφυγε και η νύχτα έρχεται. Κοπάδια από χιλιάδες πρόβατα έβοσκαν αμέριμνα, στέλνοντας στ’ αυτιά μας τις μελωδίες των κουδουνιών τους. Το ελαφρύ παγωμένο αεράκι, που λίγο τους ανακάτευε τα μαλλιά και μας προϊδέαζε για το επερχόμενο κρύο της νύχτας, σε τίποτα δεν τα πτοούσε, αφού έχουν μάθει να ζουν μαζί με μικρές και μεγαλύτερες Αιολικές δυνάμεις.

     Ακολούθησε το στήσιμο των σκηνών, με δεδομένη την αλληλοβοήθεια. Μια εφεδρική σκηνή που είχε η οικογένεια του ενός Γιώργου, μας παραχωρήθηκε ευγενώς και πολύ πρόθυμα, για μην κοιμηθούμε στο αυτοκίνητο με τη σύζυγό μου, όπως είχαμε προγραμματίσει. Χωρίς προστασία από το κρύο η διανυκτέρευση σε τόσο υψόμετρο είναι αδύνατη, αφού η θερμοκρασία πέφτει κάτω από τους δέκα βαθμούς Κελσίου, τις ίδιες ώρες που σε πόλεις και πεδινές περιοχές μπορεί και να παραμένει πάνω από τριάντα!

     «Στα πόδια μας» τα φώτα των Καλαβρύτων και του Σκεπαστού υπερτερούσαν έναντι του φωτισμού των άλλων χωριών της επαρχίας. Ανατολικά τα φώτα άλλων χωριών της Αχαΐας και της Κορινθίας, που τρεμόσβηναν κι αυτά σαν αδύναμες πυγολαμπίδες. Δυτικά και πολύ μακριά φαίνονταν τα δυνατά φώτα της Πάτρας, δηλώνοντας τη «μεγάλη ζωή» της πόλης.

     Όλα ήταν έτοιμα, πλέον, για το λιτό δείπνο μας, που μόνο λιτό δεν αποδείχθηκε. Τα μεσάλια στρώθηκαν και του Αβραάμ και του Ισαάκ τα καλά έβγαιναν από τα σακίδια και τα φορητά ψυγεία, οι μοσχοβολιές έφταναν στο αισθητήριο όργανο της όσφρησης του καθενός μας και σε λίγο σε αυτό της γεύσης, αφήνοντας επιφωνήματα απόλαυσης και πολλά παινέματα για τα άξια χέρια που τα ετοίμασαν! Οι πρώτες γουλιές από κρασί και τσίπουρο έφεραν ακόμα μεγαλύτερη ευφορία και η φλογέρα του άριστου δεξιοτέχνη Γιώργου Δαλιάνη ξεκίνησε το γλυκό της κελάηδημα. Επεκράτησε απόλυτη σιωπή, που ερμηνευόταν θαυμασμός στον καλλιτέχνη. Σε λίγο, σειρά πήρε το κλαρίνο του γιού του, του Νικόλα, και αυθόρμητα όλοι μας, αν και ανεκπαίδευτοι ως «χορωδία», τους σιγοσυνοδεύαμε στα τραγούδια.   

Του Αβραάμ και του Ισαάκ τα καλά!

Το φαγοπότι άρχισε! (βίντεο)

                                      
                                  Φλογέρα και κλαρίνο, σε απόλυτη σιωπή! (βίντεο)

«Φέξε μου φεγγαράκι μου»! (βίντεο)

     Και ενώ το ξεχωριστό αυτό νυχτερινό γλέντι στην κορυφή του Χελμού ήταν σε πλήρη εξέλιξη κάτω από το φεγγαρόφωτο, ένα αυτοκίνητο κατευθυνόταν προς το μέρος μας, που όμως σταμάτησε σε κάποια απόσταση. Υποθέσαμε ότι είναι από το προσωπικό του αστεροσκοπείου και δεν δώσαμε περισσότερη σημασία. Σε πολύ λίγο ακούστηκε ένας γνώριμος ρυθμικός ήχος τυμπάνου, εναρμονισμένος με της νότες της φλογέρας και του κλαρίνου, που αμέσως οι περισσότεροι αναγνωρίσαμε ότι ήταν ο Γιώργος Γκλαβάς με το ταβούλι (νταούλι) του, ο τέταρτος Γιώργος και δέκατος έκτος της παρέας! Ο καλό φίλος είχε σκηνοθετήσει έτσι την άφιξή του, που έγινε μια πολύ ευχάριστη έκπληξη, αφού η προσυνεννόηση με το Γιώργο Δαλιάνη δεν μας ήταν γνωστή.

Μεγάλη και πολύ ευχάριστη έκπληξη η εμφάνιση του Γιώργου Γκλαβά! (το βίντεο δικό του)

     Δεν περιγράφεται τί έγινε με τον ερχομό του τέταρτου Γιώργου! Το τραγούδι, το κλαρίνο, η φλογέρα και ο ήχος του νταουλιού ξεσήκωσαν και τους πιο «δύσκολους» στο χορό. Η νύχτα εκείνη, με το υπέροχο φεγγαρόφωτο, θα μείνει αξέχαστη σε όλους εμάς του κοινωνούς της και στον μεγάλο φιλόξενο οικοδεσπότη μας, τον Αρίσταρχο!

     Συνεχίζεται, με το ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ, σύντομα.

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 5.8.2020

( Σύντομο βιογραφικό σημείωμα δείτε ΕΔΩ )

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: «Με ένα κερί στη Άγιας Νύχτας την υμνολογία», Του Παναγιώτη Αθ. Τσιακούλια, αυτοέκδοση, 2020

                                                                                       

«Την άγια νύχτα τη Χριστουγεννιάτικη λυγούν τα πόδια

και προσκυνούν γονατιστά στη φάτνη τους τ’ άδολα βόδια.

Κι ο ζευγολάτης ξάγρυπνος θωρώντας τα σταυροκοπιέται

και λέει με πίστη απ’ της ψυχής τ’ απόβαθα, Χριστὸς γεννιέται!».

     Είναι παραπάνω από βέβαιο ότι ο συγγραφέας Παναγιώτης Τσιακούλιας, ένοιωσε πολλές φορές αυτούς τους στίχους από το ποίημα «Νύχτα Χριστουγεννιάτικη», του Γ. Δροσίνη, γράφοντας το βιβλίο του, με τίτλο «Με ένα κερί στη Άγιας Νύχτας την υμνολογία». Εφαλτήριο για το πνευματικό του αυτό έργο στάθηκαν ένα προσκυνηματικό ταξίδι του στους Αγίους Τόπους πριν λίγα χρόνια και η θέση του στο δεξιό αναλόγιο.

     Ίσως να σκεφθεί κανείς, ότι μπορεί να είναι «άκαιρο» το βιβλίο αυτό του πολύ αγαπητού φίλου και συντοπίτη Παναγιώτη Τσιακούλια, αφού εκδόθηκε και παρουσιάζεται εν μέσω καλοκαιριού και όχι σε περίοδο Χριστουγέννων, που θα ενίσχυε, υποτίθεται  περισσότερο, τα θρησκευτικά συναισθήματα του αναγνώστη τις συγκεκριμένες μέρες, ως «συγκεκριμένο» βιβλίο. Η απάντηση εδώ μπορεί να έλθει από την ίδια την Εκκλησία μας, αφού κάθε μέρα δυνητικά είναι και ημέρα Χριστουγέννων, Αναστάσεως, Πεντηκοστής, Μεταμορφώσεως, Ευαγγελισμού κλπ. Και γίνομαι πιο σαφής: «Η Παρθένος σήμερον Τον Υπερούσιον τίκτει» (κοντάκιο των Χριστουγέννων), «Σήμερον κρεμάται επί ξύλου» (από την ακολουθία των Αγίων Παθών της Μεγάλης Πέμπτης), «Σήμερον της ευδοκίας Θεού το προοίμιον» (από την υμνολογία της εορτής των Εισοδίων της Θεοτόκου) «Σήμερον τα κάτω τοις άνω συνεορτάζει και τα κάτω τοις άνω συνομιλεί» (από την ακολουθία του Μεγάλου Αγιασμού των Θεοφανείων), «Σήμερον σωτηρία τω οίκω τούτω ἐγένετο» (Λουκά ΙΘ΄-9, Ευαγγέλιο του Ζακχαίου) κλπ.

     «Τρισδιάστατο» θα μπορούσε να χαρακτηριστεί το παρουσιαζόμενο βιβλίο, αφού αριστοτεχνικά, λογοτεχνικά και θεολογικά ο συγγραφέας «παντρεύει» το τότε και το τώρα με το Τυπικό της Εκκλησίας μας, τις άγιες μέρες της ενανθρωπίσεως Του Κυρίου. «Ακούει» τις πριν αιώνες προφητείες, «επισκέπτεται» το ξυλουργείο του Μνήστορα Ιωσήφ, «ταξιδεύει» μαζί του και μαζί με τη Μαρία (την Παναγία) από τη Ναζαρέτ στη Βηθλεέμ για την απογραφή, «ακολουθεί» τους μάγους, «βρίσκεται» στο βουνό με τους βοσκούς, πού πήραν από τον Άγγελο τον μήνυμα της Θείας Γεννήσεως, νοιώθοντας απέραντα την ευτυχία και την αγαλλίαση του άχυρου του στάβλου, του Κωστή Παλαμά:

«Να ’μουν του στάβλου έν' άχυρο, ένα φτωχό κομμάτι

την ώρα π’ άνοιγ' ο Χριστός στον ήλιο του το μάτι»!

     Με ανάλογο λογοτεχνικό και θεολογικό τρόπο ο συγγραφέας είναι «συνταξιδευτής» και «μοσχοβολιέται από την ευωδία» (Παλαμάς και εδώ-στίχος από το ίδιο ποίημα)  και σε πολλά ακόμα προσκυνήματα της Αγίας Γης, Δεσποτικές και Θεομητορικές εορτές του έτους, παρασύροντας τον αναγνώστη στα προσωπικά του βιώματα και συναισθήματα, με παράλληλη αναφορά στις κατανυκτικές ακολουθίες των εορτών αυτών. Άλλωστε, «σκοπός της Γεννήσεως ήταν η Ανάσταση», όπως σημειώνει και ο ίδιος στο προλογικό σημείωμα του «πρώτου παραρτήματος», σελίδα 198, στο οποίο παραθέτει τα Εωθινά Ευαγγέλια με τη μετάφρασή τους, καθώς και ψαλμούς που τα πλαισιώνουν. Υπάρχει κι ένα «δεύτερο παράρτημα», στη σελίδα 245, όπου παραθέτει προσωπικά παιδικά του βιώματα, ως «προσλαμβάνουσες παραστάσεις» κατά τη συγγραφή του βιβλίου του. Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι, κάνοντας λόγο για τη σφεντόνα του Δαυίδ κατά του Γολιάθ ο Παναγιώτης Τσιακούλιας, ξαναζωντανεύει στη μνήμη μας την πολύ γνωστή σφεντόνα των παιδικών μας χρόνων, μέσα από δικές του θύμισες!

     Το διακοσίων πενήντα πέντε (255) σελίδων βιβλίο είναι καλογραμμένο, δεν κουράζει των αναγνώστη και σίγουρα προσφέρεται για μυημένους και μη. Τους μυημένους αναμφισβήτητα θα τους αγγίξει, αλλά έχει και τη δύναμη να μυήσει και τους «μη». Πολλές, αλλά απαραίτητες και οι παραπομπές για επεξηγήσεις, αλλά και ως πηγές βιβλιογραφίας. Οι εικόνες και με τον τρόπο που παρατίθενται, καταδεικνύουν τη συγγραφική αξιοσύνη του πνευματικού δημιουργού.  

     Αγαπητέ μου φίλε και συντοπίτη Παναγιώτη Τσιακούλια, ευτύχησα που σε γνώρισα και είναι πολύ Λίογο να πω ότι μένω εκστασιασμένος με το βιβλίο σου! Μου αγγίζεις τις ευαίσθητες χορδές του θρησκευτικού μου είναι, που μπόλιασαν καλά μέσα μου οι γονείς μου, οι δάσκαλοί μου και ο παπάς του χωριού μου, ο μακαριστός π. Σωτήριος Κλεπετούνας, τον οποίο διακόνησα ως «παπαδάκι». Με το τέλος του διαβάσματος του εξαίρετου πονήματός σου, «η λαμπάδα δεν κάηκε»! Καίει και με φωτίζει, όπως είμαι απόλυτα βέβαιος ότι θα καίει και θα φωτίζει καθέναν που θα το διαβάζει, γιατί είναι «Φως Χριστού» που «φαίνει πάσι» (εκφώνηση στη Θ. Λειτουργία των Προηγιασμένων Δώρων). Είναι «σπόρος», που αναζητεί την «καλή γη» (Λουκά Η΄-15, παραβολή του Σπορέως) και σίγουρα θα τη βρει!

     Σου εύχομαι καλή δύναμη για τη δεδομένη καλή συνέχεια, ως συλλειτουργός του Υψίστου από το δεξιό αναλόγιο, ως πνευματικός δημιουργός, ως δάσκαλος, ως οικογενειάρχης, ως Άνθρωπος.

     Τελειώνοντας, δεν θα μπορούσα ν’ αφήσω «απέξω» αυτούσια την έκφραση ευχαριστιών του συγγραφέα στην ταπεινότητά μου και στην έγκριτη ΩΡΑ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ, για την παρουσίαση του βιβλίου του:

   « Νίκο!!!  Νίκο μου, καλή μέρα σε εσένα και σε όλη σου την ευλογημένη οικογένεια. Κάθε επόμενη μέρα μου, έχει να μου δώσει εκπλήξεις από την προσωπικότητά σου, τις γνώσεις σου, τον αδαμάντινο χαρακτήρα που σου έδωσαν οι τραχείες κλιτύες του Ερύμανθου, η αύρα του Χελμού απέναντι, οι στιβαροί γονείς-παιδαγωγοί σου, μα πάνω απ’ όλα η καλή σου προαίρεση, να επιλέξεις τον δρόμο της Αρετής, ο οποίος δρόμος λόγω του ότι λίγοι τον διαβαίνουν, έχει το χρόνο και τον τρόπο να προσφέρει στο διαβάτη του, μαζί με τα αγριόχορτα, τα γαϊδουράγκαθα, και πολλά ταπεινά πανέμορφα αρωματικά λουλούδια.

     Η φτωχή φαντασία μου - και το γράφω όχι ταπεινολογώντας αλλά με πάσαν ειλικρίνεια και επίγνωση-, αδυνατούσε να φαντασθεί μια τόσο καλή, αναλυτική, περιεκτική, εμπεριστατωμένη παρουσίαση του βιβλίου μου. Με άριστη γνώση περί τα εκκλησιαστικά και Θεολογικά θέματα, στα οποία αναφέρεσαι.

     Πολλά τα «ευχαριστώ» μου προς εσέ, προς τον Διευθυντή και το αναγνωστικό Κοινό της  ΩΡΑΣ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ ».

Λίγα λόγια για το συγγραφέα

     Ο Παναγιώτης Τσιακούλιας γεννήθηκε στη Σκοτάνη Καλαβρύτων. Διαμένει στον Πόρο, όπου είναι πρωτοψάλτης στο Μητροπολιτικό Ι. Ναό Αγίου Γεωργίου. Εκτός από τ. ανώτατος υπάλληλος στη διεύθυνση τελωνείων του υπουργείου οικονομικών, είναι πτυχιούχος βυζαντινής μουσικής και έχει στο ενεργητικό του πολλές συμμετοχές σε θρησκευτικές συναυλίες σε όλη την Ελλάδα, καθώς και σε συναυλίες με κορυφαίους καλλιτέχνες, π.χ. το Γιάννη Μαρκόπουλο. 

       Ταπεινός και αθόρυβος, ως άνθρωπος και ως συγγραφέας, αφού πολλές και αξιόλογες είναι οι πνευματικές του δημιουργίες που δεν έχουν εκδοθεί ή δημοσιευθεί. Μεταξύ των ελάχιστων εκδοθέντων πονημάτων του, είναι και «οι Χαιρετισμοί της Υπεραγίας Θεοτόκου», (πρωτότυπο, με μετάφραση και σχόλια από τον ίδιο), πολυτελής και πολύ προσεγμένη αυτοέκδοση, το 2016.

------------------------------------

Σημείωση: Η ανάρτηση δημοσιεύεται και στην έγκριτη εφημερίδα ΩΡΑ των ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ, φύλλο Ιουλίου 2020.

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 4.8.2020

Σύντομο βιογραφικό δείτε ΕΔΩ