«Βάπτισμα» στα ύδατα της Στυγός!

ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ του οδοιπορικού μας στο Χελμό

Δείτε-διαβάστε το ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ ΕΔΩ 

Ο επιβλητικός βράχος με τα ύδατα της Στυγός να κατακρημνίζονται

(Παλιότερες φωτογραφίες του Γ. Γκλαβά)

     Δεν θα μπορούσε να πει κανείς ότι ήταν αναπαυτικός και χορταστικός ύπνος στο Χελμό, πλάι στον «Αρίσταρχο». Το βραδινό γλέντι, η τσιπουρο-κρασοκατάνυξη και το λεπτό στρώμα δεν συνέβαλαν σε κάτι τέτοιο. Ήταν, όμως, χορταστικά και υπεραπολαυστικά όλα τ’ άλλα, από το μικρότερο μέχρι το μεγαλύτερο, αν και τίποτα «μικρότερο» δεν ένοιωσε κανείς μας!

     Πριν τις έξι το πρωί ήμαστε όλοι στο πόδι. Η καλή προετοιμασία δεν επέτρεψε στο κρύο και στο παγωμένο αεράκι της νύχτας να μας χαλάσει τη βραδιά. Μετά το γρήγορο ξεστήσιμο των σκηνών και την τακτοποίηση του εξοπλισμού διανυκτέρευσης, όλοι της συντροφιάς μας είχαμε τεταμένη την προσοχή μας να μην χάσουμε τη μαγεία της ανατολής από τα μέρη της Κορινθίας και κινητά, φωτογραφικές μηχανές και κάμερες ήταν σε πλήρη ετοιμότητα. Ο Γιώργος Δαλιάνης βγήκε στο κοντινότερο αγνάντιο κι έπαιξε με τη φλογέρα του και τραγούδησε «ξημέρωσε η ανατολή, γλυκοχαράζει η δύση», λέγοντας με τον ξεχωριστό αυτό τρόπο τη δική του «καλημέρα» τον ήλιο που δειλά-δειλά ξεπρόβαλε. Στη φλογέρα και στο τραγούδι του του «ισοκρατούσαν» τα κουδούνια των κοπαδιών!

Γιώργος Δαλιάνης: «Εφώτισε η ανατολή, γλυκοχαράζ' η δύση» (βίντεο)

      Αμέσως μετά το πρωινό μας, «στο πόδι» κι αυτό, απ’ ό,τι είχε μείνει το βράδυ, και με τις οδηγίες του μυημένου στη διαδρομή τέταρτου Γιώργου της παρέας μας, του Γιώργου Γκλαβά, κατηφορίσαμε. Ο Γιώργος Γκλαβάς έχει κάνει πολλές φορές την κατάβαση προς τη Στύγα, αλλά και σε μικρή ηλικία βοσκούσε τα πρόβατα στην περιοχή. Όπως μας έδειξε όταν φτάναμε εκεί, είχε σκαλίσει σε μια πλάκα το όνομά του τότε, η οποία είναι ακόμα άθικτη στη θέση της! Σε όλη τη διαδρομή της κατάβασης, όπως και μετά στην επιστροφή, ο εξαίρετος φίλος ως άριστος ξεναγός και γνώστης των δυσκολιών, μας παρακολουθούσε έναν-έναν και μας έδινε συνεχώς οδηγίες.

Η πλάκα με το όνομα το Γιώργου Γκλαβά, «γραμμένο» από τα παιδικά του χρόνια,

κοντά στα ύδατα της Στύγας !

     Δεν είχαμε προχωρήσει πολύ και συναντήσαμε τη «Μαυρόλιμνη», μια μικρή επίπεδη έκταση, που ακόμα και τον Αύγουστο «κρατάει» νερό, ενώ τα προηγούμενα χρόνια δεν έλιωνε ούτε ο πάγος! Τελευταία, όμως, που οι βροχές και οι χιονοπτώσεις έχουν μειωθεί, αυτό δεν συμβαίνει. Πιθανότατα η «Μαυρόλιμνη» οφείλει την ονομασία της στα «μαύρα νερά» της Στύγας, αποκαλούμενα έτσι γιατί ο βράχος που κατακρημνίζονται έχει μαύρο χρωματισμό.

Στη Μαυρόλιμνη

     Σε όλη τη διαδρομή, η κουβέντα, τα αστεία, τα κάποιες φορές τα καλοπροαίρετα πειράγματα, είχαν ηχηρή παρουσία. Ηχηρή παρουσία είχαν και οι δυνατές φωνές-κραυγές με φωνήεντα, να ακουστεί τέσσερις και πέντε φορές ο αντίλαλος στις πλαγιές και στα φαράγγια.

Η ομάδα μας στην κατάβαση

(Φωτογραφία Γ. Γκλαβάς)

     Ύστερα από δύο, περίπου, ώρες κατάβαση σε σαθρό, ολισθηρό και επικίνδυνα επικλινές έδαφος σε πολλά σημεία, με μεγάλα βράχια, κάποια από τα οποία κοφτερά, και με τις βαθιές ρεματιές να περιμένουν να σε καταπιούν αν είσαι απρόσεκτος, φτάσαμε στον προορισμό μας. Αξίζει να σημειωθεί ότι το μονοπάτι ανήκει στην κατηγορία Ε4, σύμφωνα με τους ορισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ορεινής Πεζοπορίας. Τα τελευταία μέτρα ήταν ακόμα πιο δύσκολα και για να φτάσουμε στη σπηλιά που τρέχει το νερό έπρεπε να περάσουμε κάτω από τον καταρράκτη και να βραχούμε. Τα νερά του ήταν πολύ λίγα, λόγω των περιορισμένων βροχών και καθόλου δεν μας πτόησαν. Άλλωστε, ένα «κατάβρεγμα» που ισοδυναμούσε με το πολυπόθητο βάπτισμα, ήταν «ό,τι καλύτερο» εκείνη τη στιγμή, κατά του πρωινού-καυτού ήλιου που είχαμε αντίκρυ και του ιδρώτα που είμαστε λουσμένοι.     

      Το καλωσόρισμα των πολλών εκατοντάδων πετροχελίδονων, που πέταγαν χαρούμενα από τις φωλιές τους και από βράχο σε βράχο, ήταν χαρακτηριστικό. Με τα τιτιβίσματά τους «ημέρευε» το δέος που προκαλούσαν ο τεράστιος βράχος και το άγριο τοπίο. Ήταν και για όλους μας μια μη αναμενόμενη διαφορετική έκπληξη, αφού θα θεωρούσαμε περισσότερο φυσικό το καλωσόρισμά μας να γίνει από πολύ μεγαλύτερους οικοδεσπότες:  αετούς και γεράκια να κάνουν κύκλους.

     Η εικόνα που αντικρίζει ο επισκέπτης στο κοίλωμα-σπηλιά του βράχου, θυμίζει κατά πολύ Χριστιανικό προσκύνημα-σημείο εύρεσης ιερής εικόνας! «Αγίασμα» και το νερό που τρέχει από τις σχισμές, λιμνάζοντας σ’ ένα πολύ μικρό φυσικό βαθούλωμα, που σε προσκαλεί να σκύψεις να προσκυνήσεις και να πιείς για να λάβεις την… αθανασία! Η μοναδική, ίσως, παραφωνία είναι που ορισμένοι επισκέπτες φιλοδοξούν να περάσουν στην… αθανασία, γράφοντας τ' όνομά τους και την ημερομηνία επίσκεψής τους στο βράχο, με χημικά «ανεξίτηλα» κατ’ αυτούς χρώματα. Προς επίρρωση των γραφομένων μου, μπορείτε να δείτε-ακούσετε τα δύο ερασιτεχνικά βίντεο που ακολουθούν: 
     Στο πρώτο την ομάδα μας στο σπήλαιο της Στύγας και όλη τη μεγαλοπρέπεια του βράχου:

                                   

Στη Στύγα! (βίντεο)

    Και στο δεύτερο τη σύντομη συγκινητική  ξενάγηση του Γιώργου Γκλαβά, όπως την έχει αναρτήσει ίδιος στην προσωπική του σελίδα στο facebook, ΕΔΩ.

     
     Τον αποχαιρετισμό της ομάδας μας στον «ιερό» αυτό χώρο, έκανε πάλι με τη φλογέρα του ο Γιώργος Δαλιάνης, παίζοντας το τραγούδι του Τάσου και της Γκόλφως, που το ειδύλλιό τους εκτυλίχθηκε κάπου σε αυτούς τους βράχους.   

Ο Γιώργος Δαλιάνης παίζει με τη φλογέρα του το δημοτικό τραγούδι

«πού ήσουνα Γκόλφω κι άργησες»

Στα πλάνα του βίντεο ο βράχος, όπου τα ύδατα της Στυγός σχηματίζουν καταρράκτη

    Μετά την μοναδική αυτή εμπειρία-μύηση στη μητέρα φύση, το «βάπτισμα» και την «κοινωνία» με την «αθανασία», πήραμε το μονοπάτι για την επιστροφή. Δύσκολη, αλλά πιο ασφαλής η ανάβαση, απαιτεί μεγαλύτερο χρόνο από την κατάβαση, μεγαλύτερη σωματική προσπάθεια και πολλές ολιγόλεπτες στάσεις για «μια ανάσα», σκούπισμα του ιδρώτα και αναπλήρωσή του με νερό από τα παγούρια μας. Στην κουβέντα μας κυριαρχούσε ο ενθουσιασμός από το «βάπτισμα» και τη γνωριμία μεταξύ μας. Ήταν ήδη μεσημέρι όταν ήλθε η ώρα του αποχαιρετισμού μας και όλοι ευχηθήκαμε στην επόμενη παρόμοια εξόρμηση!

«Προσκύνημα» και «κοινωνία» με το «αθάνατο» νερό της Στύγας!

(Φωτογραφία: Γ. Γκλαβάς)

Από αριστερά προς τα δεξιά:

Γ. Γκλαβάς, Γ. Δαλιάνης, Ν. Παπακωνσταντόπουλος

     Κλείνοντας την καταγραφή αυτού του μοναδικού οδοιπορικού, θέλω με όλη τη δύναμη της ψυχής μου να ευχαριστήσω τον φυσιολάτρη και γνήσιο εκφραστή της δημοτικής μας μουσικής παράδοσης, προσωπικό φίλο και συντοπίτη Γιώργο Δαλιάνη και την εκλεκτή του Ευγενία, που μας προσκάλεσαν και μας κατέστησαν με τη σύζυγό μου κοινωνούς αυτή της ξεχωριστής εμπειρίας. Με τα ίδια λόγια θέλουμε να ευχαριστήσουμε και τον πατριδολάτρη και φυσιολάτρη συγγραφέα και ιεροψάλτη Γιώργο Γκλαβά για την ξενάγηση και την εν γένει συμβολή του σ’ αυτό το «βίωμα ζωής»! Τον ευχαριστώ, ακόμα, και για το φωτογραφικό υλικό που πολύ πρόθυμα και ευγενώς μου παραχώρησε για τις ανάγκες του Α΄ και Β΄ ΜΕΡΟΥΣ των αναρτήσεών μου για την ανάβαση στο Χελμό. Ευχαριστούμε, τέλος, όλη την "ορεινή συντροφιά" για τις όμορφες στιγμές! 

Μυθολογικά και ιστορικά στοιχεία

Χελμός:

     «Αροάνια Όρη» στην αρχαιότητα, γνωστότερα ως «Χελμός» σήμερα και «Χιαλμός» εν πολλοίς στη ντοπιολαλιά της περιοχής, η ρίζα της νεότερης ονομασίας του ίσως είναι ξενική.  Είναι οροσειρά της βόρειας Πελοποννήσου, που εκτείνεται σε Αχαΐα και λιγότερο σε Κορινθία. Η ψηλότερη κορυφή τους, η Αετοράχη, βρίσκεται στο βορειοανατολικό τμήμα της επαρχίας Καλαβρύτων, όπου το 1966 συνετρίβη αεροπλάνο με πολλά θύματα.

     Το βουνό έχει συνδεθεί άρρηκτα με τα «αθάνατα νερά της Στύγας», καθώς και με το ειδύλλιο του Τάσου με τη Γκόλφως, που πλέχθηκε στις πλαγιές του. Από το 2009 ο ορεινός όγκος του Χελμού και το φαράγγι του Βουραϊκού ποταμού αποτελούν προστατευόμενη περιοχή, ως Εθνικό Πάρκο.

Στύγα:

     Με το όνομα Στύγα, Στύγξ στην καθαρεύουσα, που σημαίνει μισητή, φρικαλέα, συναντάμε θεότητες της αρχαιότητας: Κόρη του Ωκεανού και της Τηθύος, κόρη του Ερέβους και της Νυκτός, ένας από τους μεγάλους ποταμούς του Κάτω Κόσμου, ακόμα και ονομασία κουκουβάγιας. Από την κορυφή ενός απόκρημνου βράχου, του Τάρταρου, ανέβλυζε το νερό της που σχημάτιζε αρχικά τον Στύγιο ποταμό και ακολούθως την υπόγεια λίμνη Στύγα. Τα νερά τους ήταν είχαν τρομερή δύναμη, μέχρι που χάριζαν και την αθανασία. Σ’ αυτά βάπτισε η Θέτιδα το γιό της τον Αχιλλέα και έγινε άτρωτος, εκτός από τη φτέρνα του, από τον οποία τον κρατούσε κατά το βάπτισμα και έμεινε έξω από το νερό. Ο καταρράκτης της, που τα νερά κατακρημνίζονταν και σχημάτιζαν το Στύγιο ποταμό την υπόγεια λίμνη Στύγα, πίστευαν ότι ήταν στα Αροάνια Όρη.

Το τηλεσκόπιο «Αρίσταρχος» του Χελμού

     Στη δεύτερη σε υψόμετρο κορυφή του Χελμού, τη Νεραϊδοράχη, πάνω από το χιονοδρομικό Κέντρο Καλαβρύτων, βρίσκεται το Αστεροσκοπείο του Χελμού, στο οποίο έχει εγκατασταθεί το μεγαλύτερο τηλεσκόπιο των Βαλκανίων, με την ονομασία «Αρίσταρχος», προ τιμήν του αστρονόμου της αρχαιότητος Αριστάρχου του Σαμίου (3^ος αιώνας π.Χ.). Η θέση αυτή επελέγη γιατί είναι από τα σημεία της Ευρώπης με τη χαμηλότερη φωτορύπανση και συνήθως πάνω από τα σύννεφα. Από τα κυριότερα χαρακτηριστικά του είναι το μεγάλο οπτικό πεδίο και η ευκρίνεια που ευνοούν την παρατήρηση μακρινών ουρανίων σωμάτων και γαλαξιών, η συνεργασία του με το αστεροσκοπείο Αθηνών στο οποίο και ανήκει ή και με άλλα συνεργαζόμενα αστεροσκοπεία, η συμμετοχή σε διεθνή προγράμματα, ο εκπαιδευτικός του ρόλος, ο σύγχρονος εξοπλισμός του, η φιλικότητά του με το περιβάλλον κ.ά. 

     Να σημειωθεί ότι η ονομασία του αστεροσκοπείου του Χελμού είναι «Αιμίλιος Χαρλαύτης», προς τιμήν του Έλληνα αστροφυσικού-επικεφαλής της επιστημονικής ομάδας που εγκατέστησε του τηλεσκόπιο «Αρίσταρχος». Ο Αιμίλιος Χαρλαύτης δεν πρόλαβε να το δει ολοκληρωμένο, αφού έχασε τη ζωή του σε ορειβασία στο Μαίναλο, το 2005. Στο κοινό, όμως, έχει επικρατήσει η ονομασία του τηλεσκόπιου για το αστεροσκοπείο.   

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 7.8.2020

( Σύντομο βιογραφικό σημείωμα δείτε ΕΔΩ )