Πρακτικοί μετεωρολόγοι και πρακτικές προβλέψεις καιρού

     Ακόμα και λίγες δεκαετίες πριν, που η επιστήμη της μετεωρολογίας είχε πολύ προχωρήσει σε σχέση με το μακρινό παρελθόν, στους ανθρώπους της υπαίθρου η ενημέρωση ήταν μηδενική έως ελάχιστη. Το μοναδικό μέσο ενημέρωσης που έφτανε στα χέρια τους ήταν η εφημερίδα, αρκετά ετεροχρονισμένα όμως. Για τηλεόραση ούτε λόγος, αλλά και ραδιόφωνο διέθεταν συνήθως τα καφενεία των χωριών και κάποια λίγα νοικοκυρόσπιτα με μεγαλύτερη οικονομική δύναμη από τα άλλα. Κι εδώ όμως η λήψη ήταν προβληματική, αφού οι ραδιοφωνικοί σταθμοί βρίσκονταν πολύ μακριά και δεν υπήρχαν τοπικοί αναμεταδότες. Έτσι, οι άνθρωποι παρατηρούσαν τα σημεία της φύσης και από αυτά προσπαθούσαν να εξάγουν συμπεράσματα για τον καιρό της ημέρας και των επόμενων ημερών. Αν π.χ., μετά από ένα τυχαίο γεγονός ξεσπούσε μια καταιγίδα, αυτό καταγραφόταν στη μνήμη τους και παρόμοιο γεγονός στο μέλλον κινούσε υποψίες για κάτι ανάλογο.

     Και στη σημερινή πραγματικότητα, όμως, και την πρόοδο των επιστημών και της μετεωρολογίας, πολλοί είναι εκείνοι που πιστεύουν τους πρακτικούς μετεωρολόγους, με κορυφαίο παράδειγμα όσους παρακολουθούν τα μερομήνια.

     Μυημένοι ορισμένοι από τη διδασκαλία των μεγαλύτερων, κυρίως κοντινών συγγενών, «κληρονομούσαν» την «τέχνη» και γίνονταν πολύτιμοι σύμβουλοι των συγχωριανών τους. Τους σταματούσαν στο δρόμο, τους εύρισκαν στα καφενεία, μετά την εκκλησία, μέχρι και που τους «ενοχλούσαν» ακόμα και στο σπίτι τους να τους ρωτήσουν για τον καιρό και να προγραμματίσουν τις δουλειές των επόμενων ημερών. Εκείνοι ένοιωθαν ευχαριστημένοι που μπορούσαν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους και εισέπρατταν την εκτίμησή τους και την ευγνωμοσύνη τους. Οι όχι και σπάνιες αποκλίσεις από τις προβλέψεις τους, όμως, προκαλούσαν συχνά την κριτική εις βάρος τους, συνήθως καλοπροαίρετη, όχι όμως πάντα. Τότε ήταν που οι ειρωνικές ερωτήσεις «έπεφταν βροχή»! Φυσικά, η παροχή μετεωρολογικών πληροφοριών γινόταν χωρίς αμοιβή και οι πρακτικοί μετεωρολόγοι ήταν υπολογίσιμοι άνθρωποι.

     Αξέχαστη μένει η αποστομωτική απάντηση ενός πρακτικού μετεωρολόγου, που ενώ το προηγούμενο βράδυ είχε προβλέψει καλοκαιρία, ξεκίνησε για το χωράφι του κρατώντας την ομπρέλα. Κάποιος γείτονάς του ήθελε να τον πειράξει καλοπροαίρετα κι εκείνος του απάντησε: «Ο μακαρίτης ο πατέρας μου έλεγε: Το καλοκαίρι πάρε μαζί σου αδιάβροχο, το χειμώνα ό,τι θέλεις κάνε»!

     Σημεία και προάγγελοι αλλαγής του καιρού μπορεί να είναι:

-  Το μεγάλο «αλώνι του φεγγαριού» προμηνύει κακοκαιρία (ένας κύκλος πολύ μεγάλης ακτίνας γύρω από το φεγγάρι το χειμώνα). Το «αλώνι» ευτό, όταν σχηματίζεται είναι πάντα ευδιάκριο, κανονικό σχήμα κύκλου, ακόμα κι αν το ίδιο το φεγγάρι δεν είναι «γεμάτο»

Το «αλώνι του φεγγαριού»

-  Αν το φεγγάρι στη «φέξη» μέχρι το πρώτο τέταρτο είναι σε τέτοια θέση που το «κοίλο» μέρος του μπορεί με τη φαντασία να «κρατήσει» νερό, τις επόμενες μέρες αναμένονται βροχές.

-  Το «κόκκινο» φεγγάρι φέρνει αέρα, ενώ το «καθαρό» καλοκαιρία.

-  Ο «θαμπός» ήλιος πιστεύεται ότι θα φέρει βροχή.

-  Το «υπόκουφο», μακρινό μπουμπούνισμα τις βροχερές μέρες του χειμώνα, προμηνύει μεγάλη χιονόπτωση.

-  Τα πολύ λαμπερά αστέρια το χειμώνα αναμένεται να φέρουν βροχή ή χιόνι.

-  Ένα «αθώο» συννεφάκι στη μέση ή σε κάποιο συγκεκριμένο σημείο του ουρανού, μπορεί τις επόμενες ώρες να φέρει καταιγίδα. 

-  Ένας απρόσμενος πόνος σε συγκεκριμένα σημεία του σώματος π.χ. αντιβράχιο, κνήμη, μέση, προμηνύει αλλαγή-επιδείνωση του καιρού.  

-   Αν τα καβούρια βγαίνουν και περπατάνε έξω από τα ποτάμια, τις λίμνες και τους λάκους, αναμένεται πολύ έντονη βροχή.

-  Το λάλημα του κόκορα στο κοτέτσι αποβραδίς, σημαίνει κι αυτό αλλαγή-επιδείνωση του καιρού («φυσιολογικά» ο κόκορας μας ξυπνάει με το λάλημά του το ξημέρωμα).

-  Αν η μυζήθρα από το γάλα «βγαίνει» με δυσκολία ή «σκορπάει» (θρυμματιζεται), το φαινόμενο αυτό είναι προάγγελος μεγάλης καταιγίδας και οι τσοπάνηδες που το γνωρίζουν ενημερώνουν σχετικά τους άλλους να μαζέψουν τα κοπάδια τους σε ασφαλές μέρος και συγχωριανούς τους γενικότερα για επικείμενη μεγάλη καταιγίδα.

-  Το πέταγμα και κελάηδημα του γλάρου σε μεγάλη απόσταση από τη θάλασσα είναι προμήνυμα βροχής.

-  Όταν τα μυρμήγκια μαζεύουν πολύ χώμα έξω από τη φωλιά τους, κυρίως προς το βοριά, αναμένονται αέρηδες, βροχές και κακοκαιρία.

-  Όταν οι μέλισσες συμπεριφέρονται «τεμπέλικα», δηλαδή δεν βγαίνουν για συλλογή τροφής, προμηνύεται βροχή.

-  Η συνεχής και μεγάλη ύφανση της αράχνης το καλοκαίρι, σημαίνει ότι η καλοκαιρία θα συνεχιστεί.

-  Όταν στη δύση του ήλιου βλέπουμε λίγα σύννεφα «χρυσά», θα ξημερώσει καλή μέρα.

-  Τα γνωστά μας (η)μερομήνια, από 1^η έως 6^η Αυγούστου (ορισμένοι τα υπολογίζουν με το παλαιό ημερολόγιο). Κάθε μέρα αντιστοιχεί σε δύο μήνες: Η 1^η του μήνα από το πρωί μέχρι το μεσημέρι προμηνύει τί καιρό θα κάνει το Γενάρη και από το μεσημέρι μέχρι το βράδυ τί καιρό θα κάνει το Φλεβάρη, κ.ο.κ. Κατ’ άλλους οι παρατηρήσεις γίνονται για δώδεκα μέρες, μία για κάθε μήνα. Λέγεται ότι οι προβλέψεις βασίζονται στο είδος των νεφώσεων και τους ανέμους των ημερών.

-  Το «νίψιμο» της γάτας: Αν είναι κατά την ανατολή θα έχουμε καλοκαιρία, αν είναι κατά το νότο βροχές, κατά την δύση καταιγίδες και βαρυχειμωνιά και κατά το βοριά αέρα. («Νίψιμο» της γάτας: «πλένει» με τη γλώσσα της το σώμα της).

-  Η πρώιμη ανθοφορία των δέντρων, προμηνύει και πρώιμη άνοιξη.

- Ένα καλό, πολύτιμο και «έγκυρο», θα έλεγε κανείς μέσο πρόγνωσης του καιρού για πολλούς, ήταν ο Καζαμίας. Πέρα από ημερολόγιο και βιβλίο ποικίλης ύλος για όλο το χρόνο, οι καιρικές προβλέψεις για κάθε βδομάδα λαμβάνονταν πολύ σοβαρά υπ' όψιν.

                                                                                                           

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 13.9.2020

https://nikolpapak.blogspot.com/2021/08/blog-post_29.html