Τηγανίτες: Μια καλή ιδέα για πρωινό, και όχι μόνο!

     Ανέκαθεν οι τηγανίτες (ή τηγανίδες) ήταν ένα πρόχειρο, γρήγορο, λαχταριστό και χορταστικό έδεσμα. Αγνά πάντα τα υλικά: αλεύρι, νερό, αλάτι, σόδα και λάδι για το τηγάνι, κάνουν πολύ εύκολη και γρήγορη την παρασκευή τους. Για ακόμα μεγαλύτερη νοστιμιά, αντί της σόδας χρησιμοποιούσαν προζύμι, που όμως πρέπει να περάσει αρκετό χρονικό διάστημα για να «γίνουν» (να φυσκώσει η παχύρευστη ζύμη, που θυμίζει χυλό). Αμέσως μετά, είναι έτοιμες για το καυτό λάδι στο τηγάνι, με το κουτάλι. Τι απόλαυση και ο ήχος τους τότε που «τσιτσιρίζουν»!

     Σχεδόν πάντα πρωταγωνιστούσε στο πρωινό των παιδιών για το σχολείο, καθώς και όλης της οικογένειας πριν ξεκινήσουν για τις δουλειές τους ο καθένας, αλλά κι ένα τέλειο κολατσιό για κάθε ώρα. Σκέτες ή με ζάχαρη, μέλι, αλλά και το πιο παραδοσιακό γλυκαντικό, το πετιμέζι, συμπλήρωναν/συμπληρώνουν τη νοστιμιά και την απόλαυση. Οι τηγανίδες μπορούν να γίνου ακόμα και το κέρασμα στο μουσαφίρη, ή και το γλυκό της γιορτής! Στα χωριά των Καλαβρύτων, μάλιστα, συμπληρώνουν και το αποκριάτικο τραπέζι. Με αυτές «γιορτάζεται» και... η γέννα της γάτας! Παροιμιώδης η ερώτηση «γέννησε η γάτα σου και έφτιαξες τηγανίδες;»(!), κι αυτό, ίσως, επειδή οι νοικοκυρές τις έφτιαχναν πολύ συχνά.

     Αλλά και σήμερα, όταν για τις νοικοκυρές «παλαιάς κοπής» η παράδοση υπερτερεί της ευκολίας, τα πρωινά του καλοκαιριού η εικόνα είναι απολαυστική σε μια γωνιά της αυλής του σπιτιού και το αποτέλεσμα θεϊκό για όλους, κυρίως όμως για τα εγγόνια, που αυτά τις απολαμβάνουν με όλες τους τις αισθήσεις!  

     Η τέχνη της τηγανίτας ζωντανεύει με τον παραδοσιακότερο τρόπο από τα χρυσά χέρια της γιαγιάς Λαμπρινής, με τα ζυμάρια στα χέρια που θυμίζουν μέλισσα(!) στην αυλή του σπιτιού της στο Γοργόμυλο Πρέβεζας, απ’ όπου και το βίντεο και η φωτογραφία.

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 23.7.2019

( Για σύντομο βιογραφικό σημείωμα πατήστε ΕΔΩ )

Προσκύνημα στην Ιερά Μονή του Προφήτη Ηλία,

στα Ηλιοβούνια Πρέβεζας

Το «αποκομμένο» από το μοναστήρι καμπαναριό

     Η απόφαση και το πρόγραμμα της εξαμελούς παρέας των διακοπών μας είχε ληφθεί και το προσκύνημα στο ιστορικό μοναστήρι είχε προγραμματιστεί από την προηγούμενη, προπαραμονή του Προφήτη Ηλία, στις 18 Ιουλίου 2019. Μετά το πρωινό μπάνιο και το φαγητό της επόμενης ημέρας στην παραλία της Καστροσυκιάς στην Πρέβεζα, θα επιστρέφαμε στο χωριό για μεσημεριανή ξεκούραση προς «ανάκτηση δυνάμεων» και το απόγευμα, την ώρα του εσπερινού θα ξεκινούσαμε για τον αϊ-Λιά, που σύμφωνα με τις πληροφορίες μας γίνεται κάθε χρόνο μεγάλο πανηγύρι στη γιορτή του.  Ενώ όλα εξελίσσονταν κανονικά και το θαλασσινό μπάνιο ήταν κι αυτό σε εξέλιξη, ο «αντρικός πληθυσμός» της παρέας αποσύρθηκε από τη θάλασσα για το  διπλανό ουζερί και τη σχετική ουζοκατάνυξη. Ήρθαν τα πρώτα ούζα με τους πρώτους μεζέδες και η ευφορία είχε συνεχή ανοδική πορεία! 

     Σε λίγο, που βγήκε και ο «άμαχος πληθυσμός» από τη θάλασσα, περί τις δύο το μεσημέρι, δόθηκε η παραγγελία στο σερβιτόρο για το φαγητό. Ο ήχος στο τηλέφωνο για την άφιξη μηνύματος, πριν τις δύο και μισή και η αμέσως μετά ανάγνωσή του, μας έκανε όλου να μαρμαρώσουμε: «Σφοδρός σεισμός 5.3 ρίχτερ στην Αθήνα»!

     Τη θέση της διάθεσης πήραν ο φόβος και η αγωνία,  που όλο και εντεινόταν, αφού η επικοινωνία με τους συγγενείς μας εκεί ήταν αδύνατη. Με την εμπειρία, όμως, του σεισμού της Πάρνηθας, το 1999, προσπαθούσαμε να καθησυχάσουμε ο ένας τον άλλον, με το σκεπτικό ότι τα πράγματα θα ήταν πολύ καλύτερα τώρα. Με την αποκατάσταση των δικτύων, τις τηλεφωνικές επικοινωνίες που ακολούθησαν σε μια ώρα, περίπου, και αφού ήταν «όλα καλά», ανακτήθηκε γρήγορα η διάθεση και συνεχίστηκε το φαγοπότι. Συνεχίστηκε, βεβαίως και η ουζοκατάνυξη, από την οποία απείχε μόνο ο «τιμωρημένος» οδηγός για την ασφάλεια του ίδιου και όλης της παρέας.

     Η ωριαία, περίπου, μεσημεριανή κατάκλιση, απορρόφησε την επήρεια του οινοπνεύματος και λίγο μετά τις έξι το απόγευμα, όλοι και με ανακτημένες τις δυνάμεις αναχωρούσαμε από το χωριό για το προγραμματισμένο προσκύνημά μας. Πλησιάζοντας, ο ήλιος είχε αρχίσει να παίρνει το κόκκινο χρώμα του γέρνοντας στη δύση, πίσω από τα βουνά του Ζαλόγγου και η φυσική δροσούλα που έμπαινε από τα παράθυρα του αυτοκινήτου ήταν πολύ απολαυστική. Τα επτά-οκτώ χιλιόμετρα σχετικά ομαλού χωματόδρομου πριν τον προορισμό μας, δεν ταλαιπώρησαν ούτε όχημα ούτε επιβάτες, αναγκαστήκαμε όμως να συνεχίσουμε με κλειστά τα παράθυρα, αποφεύγοντας έτσι την ενοχλητική είσοδο του σύννεφου σκόνης μέσα στο αυτοκίνητο, αφού και πριν και μετά από εμάς, μια ατέλειωτη «φάλαγγα» άλλων αυτοκινήτων προπορευόταν και ακολουθούσε.    

Ανεβαίνοντας…

     Φτάνοντας στο μικρό οροπέδιο που βρίσκεται το ιστορικό μοναστήρι, μαγευτήκαμε από τη θέα που απλωνόταν γύρω του, κυρίως όμως δυτικά του: Σε ψηλότερο ύψος από το σημείο που βρισκόμαστε τα βουνά του Ζαλόγγου, ενώ στα «πόδια» μας η μεγάλη πεδιάδα της Πρέβεζας. Ο Λούρος ποταμός κυλούσε ήσυχα τα νερά του λίγο πριν την εκβολή του στον Αμβρακικό Κόλπο, που αντανακλούσαν κι αυτά το κόκκινο χρώμα του ήλιου. Η Πρέβεζα στο βάθος αριστερά διακρινόταν αμυδρά λόγω της σκόνης της ατμόσφαιρας, ενώ καθόλου η Λευκάδα.

Θέα προς την πεδιάδα της Πρέβεζας…

     Μας εντυπωσίασε πολύ από την πρώτη στιγμή η μεγάλη προσέλευση προσκυνητών, που είχαν καταφτάσει στην τεράστια ομαλή έκταση του οροπεδίου πριν από εμάς κι αυτό το δήλωνε ο ιδιαίτερα μεγάλος αριθμός αυτοκινήτων που ήταν σταθμευμένα. Μόλις αναλογιστήκαμε και την ατέλειωτη φάλαγγα που ακολουθούσε, πιθανολογήσαμε πως δεν θα χωρούσαν ούτε και κάποια χρόνια πριν που όλα αυτά θα ήταν ζώα!  

Το καθολικόν της Μονής

Ακολουθία του εσπερινού...

     Η ακολουθία του εσπερινού ακουγόταν πολύ καθαρά και σε μεγάλη απόσταση με τη βοήθεια του ηχητικού συστήματος, ενώ δεν χάσαμε την ευκαιρία να φωτογραφηθούμε πριν πέσει ο ήλιος κάτω και μπροστά από το πέτρινο καμπαναριό, που βρίσκεται «ξεκομμένο» και σε αρκετή απόσταση από το μοναστήρι και βλέπει στον κάμπο της Πρέβεζας.

     Θαυμάσαμε σε λίγο την αρχιτεκτονική του μοναστηριού, που με το μικρό τείχος που το περιβάλλει και το προστατεύει, θυμίζει μικρογραφία αρχαίας καστρόπολης. Η ακολουθία του εσπερινού εντός καθολικού και η ευλογία της αρτοκλασίας των πιστών στον αύλειο χώρο υπό πλήθους ιερέων και τη χοροστασία του Μητροπολίτου Πρεβέζης κ.κ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ, μας πλημύρισε με κατάνυξη. Απλός προσκυνητής ανάμεσά μας και ο τοπικός δήμαρχος με άλλους επισήμους και προσωπικότητες της περιοχής. Λίγο μετά τα μικρά κομμάτια άρτου που μας διενεμήθησαν, ήταν μια πραγματική αμβροσία και εύφραναν την αίσθηση της γεύσης όλων μας!

     Σεβαστήκαμε απόλυτα, βεβαίως, την προτροπή για μη λήψη φωτογραφιών από τον εσωτερικό χώρο του καθολικού, με τις σε πολύ καλή κατάσταση σωζόμενες τοιχογραφίες του.  

"Ο ευλογήσας τους πέντε άρτους εν τη ερήμω..."

     Ιδιαίτερα μεγάλη, ευχάριστη και αμοιβαία ήταν η έκπληξή μας, όταν συναντηθήκαμε στον ιερό αυτό χώρο με φίλους συμπροσκυνητές, που είχαμε πολλά χρόνια να βρεθούμε! Ένα συνεχές και μακρόσυρτο τιτίβισμα ακολούθησε μετά τον εσπερινό, θέλοντας να πούμε ο ένας στον άλλον όλα εκείνα που είχαν μεσολαβήσει στη ζωή μας από την τελευταία φορά που είχαμε ανταμώσει, στα περισσότερα από δέκα χρόνια από τότε!

     Αναβαπτισμένοι από τον κατανυκτικό Μεγάλο Εσπερινό του αγαπημένου αγίου του καλοκαιριού και από τα συναισθήματα του ανταμώματος με τους φίλους μας, πήραμε το δρόμο της επιστροφής εν μέσω της μεγάλης «φάλαγγας» των αυτοκινήτων, αλλά με αόρατη τη σκόνη στο σκοτάδι.

  

Επιγραμματική ιστορική αναφορά

     Αν και στη σύντομη έρευνά μας δεν βρήκαμε ακριβή στοιχεία για τη χρονική περίοδο ανέγερσης της Μονής, φαίνεται ότι είχε κτιστεί πριν  ή κατά τα πρώτα χρόνια της τουρκοκρατίας. Παρ’ όλο που είναι στις κορυφές Ηλιοβουνίου, μεταξύ των χωριών Νέας Κερασούντας και Στεφάνης Πρέβεζας, και σε σχετικά χαμηλό υψόμετρο, 600 μ., περίπου, η ακριβής της θέση είναι σε μικρό οροπέδιο, που έτσι δεν είναι ορατή από τη γύρω πεδινή και ορεινή περιοχή, με απώτερο σκοπό τη φυσική της προστασία από ληστές και κάθε είδους εισβολείς. Ο υψηλός μαντρότοιχος περιφερειακά, μικρό τείχος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί, της παρέχει μια ακόμα καλή προστασία.  

     Στον ανατολικό τοίχο του καθολικού της μονής υπάρχει κτητορική επιγραφή από την οποία προκύπτει ότι ανακαινίσθηκε το 1620. Σύμφωνα με άλλες γραπτές πηγές, το σημερινό καθολικό κτίσθηκε το 1852-53, ενώ το λιθανάγλυφο τέμπλο ολοκληρώθηκε το 1876.  Λίγο αργότερα, το 1878, τοιχογραφήθηκε το μεγαλύτερο μέρος του εσωτερικού του ναού.

     Γνώρισε πολύ μεγάλη ακμή και συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό στην πνευματική και οικονομική ανάπτυξη της περιοχής. Γνώρισε όμως και μεγάλες καταστροφές και επί τουρκοκρατίας και επί Ελληνο-Ιταλικού πολέμου και Γερμανικής κατοχής. 

     Στα μέσα της δεκαετίας του 1980 θεμελιώθηκε νέο μοναστήρι κοντά στο χωριό Φλάμπουρα, προς τιμήν του Τιμίου Προδρόμου του Προφήτη Ηλία. Το παλαιό μοναστήρι δεν έχει εγκακαταληφθεί. Παραμένει ενεργό, αφού συντηρείται και λειτουργεί σχεδόν κάθε δεύτερη Κυριακή τους θερινούς μήνες μερίμνη της Μητροπόλεως και τη νέας Μονής, ενώ όχι τόσο συχνά τους χειμερινούς. Επίσης εκεί τελούνται και γάμοι και βαπτίσεις.

===========================

Πηγές: Τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχίας Πρέβεζας.

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 22.7.2019

https://nikolpapak.blogspot.com/2017/05/blog-post_22.html

Ένα ποτηράκι νερό, παρακαλώ!

     Το εμφιαλωμένο νερό έχει μπει για τα καλά στη ζωή μας. Παγωμένο ή δροσερό και σε πρακτικές συσκευασίες, πουλιέται παντού. Η τιμή του ποικίλει ανάλογα με το κατάστημα και την τουριστική περιοχή. Έχουμε δει, όμως, να ποικίλει και ανάλογα με το αν είναι… παγωμένο ή όχι! «Αισχροκέρδεια του κερατά», είχε πει κάποιος διψασμένος, και σίγουρα δεν είχε άδικο, όταν πληροφορήθηκε από τον πλανόδιο μικροπωλητή ότι το παγωμένο νερό έχει ογδόντα λεπτά και το ζεστό πενήντα! Για να δούμε, όμως, τί γινόταν μέχρι το πρόσφατο παρελθόν, πριν το νερό βιομηχανοποιηθεί κι αποτελέσει κι αυτό μέσο κέρδους και πώς ο καθένας αντιμετώπιζε τη δίψα του, αν βρισκόταν εκτός οικίας και δεν είχε κάνει τα κουμάντα του.

     Ο ταξιδιώτης, ο περαστικός, ο ξενοχωρίτης, ο ξένος πάντα φρόντιζε να έχει μαζί του ένα μικρό δοχείο με νεράκι, συνήθως παγούρι, για να μη διψάσει. Αν βρισκόταν σε περιοχή που αυτό δεν ήταν και τόσο βολικό να το μεταφέρει, τα πράγματα ήταν απλά: Έμπαινε μέσα σ’ ένα εστιατόριο, ζαχαροπλαστείο, καφενείο ή και οποιοδήποτε κατάστημα και ζήταγε με τον πιο απλό τρόπο το υπ’ αριθμόν «ένα» απαραίτητο για τη ζωή του ανθρώπου:

-  Ένα ποτηράκι νερό μου δίνετε, παρακαλώ;

     Ο καταστηματάρχης πάντα πρόθυμος του το προσέφερε με χαμόγελο και συνήθως τον ρωτούσε:

-  Κρύο ή ζεστό;

    Πριν ο διψασμένος το βάλει στο στόμα του, χαιρετούσε εγκάρδια και με ευγνωμοσύνη τον καταστηματάρχη κι εκείνος αντιχαιρετούσε σ' ένα σύντομο διάλογο:

-  Στην υγειά σας!

-  Γειά σας!

     Τόσο απλά!

     Ίσως από τότε που εμπορευματοποιήθηκε το νεράκι, απομακρύνθηκε και η ζεστασιά από τους ανθρώπους! Μα θα μου πείτε: Αν και σήμερα μπει κάποιος σε κάποιο μαγαζί και ζητήσει ευγενικά ένα ποτηράκι νερό, δεν θα του δώσουν; Και βέβαια θα του δώσουν, φοβάμαι όμως χωρίς «χαμόγελο», όπως μου συνέβη σχετικά πρόσφατα:

     Δεν πάει πολύ καιρός που βρεθήκαμε με την οικογένειά μου στην Έδεσσα και καθίσαμε για καφέ στις πηγές του Εδεσσαίου ποταμού, στα νερά του οποίου τα πόδια μας σχεδόν βρέχονταν. Μόλις ήλθε ο σερβιτόρος για την παραγγελία, μας φέρνει ένα μεγάλο μπουκάλι εμφιαλωμένο νερό και τέσσερα ποτήρια. Εξεπλάγημεν από τη χειρονομία του και τον ρώτησα:

-  Το νερό της πηγής δεν πίνεται;

-  Πίνεται, μου απάντησε.

-  Και γιατί δεν μας φέρνεις από αυτό;

     Ο σερβιτόρος κατσούφιασε, πήρε το εμφιαλωμένο και σε λίγο μας έφερε μια γυάλινη κανάτα με δροσερό και εύγευστο νεράκι της πηγής (ή του δικτύου), την άφησε στο τραπέζι, χωρίς να πει κουβέντα, χωρίς το παραμικρό χαμόγελο!

  «Ένα ποτηράκι νερό, παρακαλώ!», λοιπόν, με ανθρώπινα πάντα αισθήματα και… στην υγειά σας! 

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 12.7.2019

( Σύντομο βιογραφικό δείτε ΕΔΩ )

Βιβλιοπαρουσίαση:

«Τη μέρα που στέρεψε ο Λάδωνας

Η Ψυχοκόρη»

Μυθιστόρημα της Χρύσας Λυκούδη

Εκδόσεις «ΩΚΕΑΝΟΣ», 2019

     Θέλεις η διαδικτυακή φιλία, θέλεις οι κοινοί φίλοι με τη συγγραφέα, θέλεις ο τίτλος του βιβλίου,  θέλεις η περιέργεια και το ενδιαφέρον που με  «κέντρισαν» από την αρχή, (ποτάμι του τόπου μου ο «δαφνοστεφανωμένος πρίγκηπας», ο  Λάδωνας), με έκαναν να το αναζητήσω στο βιβλιοπωλείο, από την πρώτη στιγμή που έμαθα για την κυκλοφορία του.

     Με το που το είδα να το βγάζει ο βιβλιοπώλης από το ράφι για να μου το παραδώσει, περισσότερο μπορώ να πω ότι προβληματίστηκα, παρά ενθουσιάστηκα: Ο μεγάλος του όγκος, σκέφθηκα, εφτακόσιες σελίδες(!), δεν διαβάζονται εύκολα, τη στιγμή που σε περιμένουν κι ένα σωρό άλλες παρόμοιες και μη ενασχολήσεις. «Το ξεκινάω και βλέπουμε», ήταν η αμέσως επόμενη σκέψη μου...

     Όταν όμως ένα βιβλίο σε κερδίζει από τις πρώτες του σελίδες, από τις πρώτες παραγράφους, τα πράγματα είναι διαφορετικά! Με ενθουσίασαν πολύ, πάρα πολύ, ο τρόπος γραφής της συγγραφέως, η λογοτεχνική της δεινότητα, η επάρκεια/υπερεπάρκεια στο χάρισμα να περιγράφει και να ζωντανεύει τέλειες εικόνες μπροστά στα μάτια του αναγνώστη, μαζί με ένα σωρό άλλα καλολογικά στοιχεία, χαρακτηριστικά που τον  κρατάνε δέσμιο μέχρι την τελευταία σελίδα!

     «Τη μέρα που στέρεψε ο Λάδωνας», λοιπόν!  Ένα πόνημα ξεχωριστό, που βρίθει λαογραφία και παράδοση! Που μας ξαναφέρνει πολλές δεκαετίες πίσω και ξαναζωντανεύει μια άλλη εποχή στο «βουνίσιο χωριό», στη Λυκούργια Καλαβρύτων και στη γύρω περιοχή. Μια μεγάλη πνευματική δημιουργία, με σεβασμό στις παραδοσιακές μας Αξίες!

     Πρωταγωνίστρια η Αιμιλία (Λία), ένα κοριτσάκι χωριού του κάμπου, που δόθηκε για υιοθεσία (ως «ψυχοκόρη») από τη μητέρα της στην εξαδέλφη της στο «βουνίσιο χωριό». Συμπρωταγωνιστές οι συγγενείς της και οι απλοϊκοί κάτοικοι του χωριού, με τους οποίους εύκολα ενσωματώθηκε και έλαβε πολλά εχέγγυα  για τη ζωή της. Από εκείνη τη μικρή ηλικία ξεχώρισε ως «παιδί θαύμα», για να κατακτήσει μεγαλώνοντας ύπατα αξιώματα της ιατρικής επιστήμης, να ταχθεί στην προσφορά για το συνάνθρωπο και να γίνει μια σωστή οικογενειάρχης. Οι πολλές και δυσάρεστες εκπλήξεις, που ήλθαν σαν «Κύκλωπες» και «Λαιστριγόνες» στην ευαίσθητη αυτή ηλικία της, μάλλον χαλύβδωσαν την προσωπικότητά της, παρά της στάθηκαν εμπόδιο.

     Είναι πολλές οι φορές που ο αναγνώστης καρδιοχτυπά διαβάζοντας το βιβλίο για την εξέλιξη και την έκβαση της πλοκής, όπως είναι πολλές και οι φορές που βιάζεται να τελειώσει τις δουλειές του και να γυρίσει σπίτι να συνεχίσει το διάβασμα! Το συγκινησιακό φορτίο είναι μεγάλο και η συνάντηση μαζί του είναι συχνή. Η ταύτιση με τους ήρωες και τα γεγονότα του μυθιστορήματος δεδομένη, ειδικά αν ο αναγνώστης έχει βιώματα παιδικής ηλικίας από ορεινή περιοχή.

     Το «θαύμα» και τις πιθανές εικασίες  τις οποίες απέδωσαν οι ντόπιοι στο ανεξήγητο φαινόμενο που στέρεψε το ποτάμι, θα έλεγε κανείς ότι θυμίζουν τη διάβαση του Μωυσή και των Ισραηλιτών στην Ερυθρά Θάλασσα! Ούτε και τότε υπήρξε κάποιο θύμα εξ αιτίας του αδάμαστου υδάτινου στοιχείου, ούτε και τώρα στο μυθιστόρημα της κ. Χρύσας Λυκούδη, στο «βουνίσιο χωριό»! Αντίθετα, το θαύμα ήταν σωτήριο και δεν κινδύνευσαν άνθρωποι και ζωντανά στη Λυκούργια, ενώ η Αιμιλία (Λία) θα ήταν το πρώτο τραγικό θύμα, αν η ροή του συνεχιζόταν κι ας ήταν ήρεμη, σαν λάδι, απ’ όπου και το όνομα του ποταμού κατά μία εκδοχή.

     Στο μυθιστόρημα κυριαρχούν οι χαρακτήρες των ανθρώπων, τα ήθη και τα έθιμά τους, ο τρόπος επιβίωσής τους σε εποχές που η σημερινή ποιότητα ζωής ήταν άγνωστη. Τότε που «οι άνθρωποι ήταν δοσμένοι ο ένας στον άλλον», «τότε που φλογίζονταν για τα ιδανικά της πατρίδας» και τότε που «καρφωμένοι χωρίς τη θέλησή τους στα πρέπει, δέχονταν τη μοίρα τους» και «κράταγαν ισορροπίες». Τότε όμως είχαν και πηγαίο το κέφι και τη διάθεση, κάτι που σήμερα σε εποχές ευημερίας δεν είναι δεδομένο. Χαρακτηριστική πάντα και η αταλάντευτη προσήλωσή τους στα πιστεύω τους, στις δοξασίες τους, στις δεισιδαιμονίες, στις προλήψεις, σε κάθε τι που ο κόσμος δεν ήταν/δεν είναι ακόμα σε θέση να ερμηνεύσει και πολλά άλλα ακόμα που χαρακτηρίζουν μικρές-κλειστές κοινωνίες και μάλιστα σε καιρούς που η επικοινωνία/επαφή με τα αστικά κέντρα ήταν δύσκολη. Και, φυσικά, δεν λείπουν οι με ξεχωριστή χάρη λέξεις και οι μικρές φράσεις της ντοπιολαλιάς, ειδικά σους διαλόγους, όπως και στην Παπαδιαμάντεια λογοτεχνία. Δεν λείπουν ακόμα ούτε και τα ονόματα γειτονικών χωριών και τοπωνυμίων.

     Αξίζει, όμως, να παρατεθούν στη σύντομη αυτή βιβλιοπαρουσίαση δύο μικρά/αντιπροσωπευτικά τέτοια λογοτεχνικά θησαυρίσματα του έργου:

     […]Ο Λάδωνας, ο μοναχικός της πρίγκιπας, άρχισε μια μελωδία ουράνια, μυσταγωγική, λες κι έπαιζαν σουραύλια. Όλα τα πετούμενα και οι γύρω ήχοι σίγησαν στο άκουσμά του. Τα κοτσύφια μαγεμένα βολεύτηκαν καλύτερα στα κλαδιά. Η Λία αισθάνθηκε ένα περίεργο ρίγος, βέβαιη ότι τραγουδούσε μόνο γι’ αυτήν. Την καλωσόριζε! Την καλούσε σύντροφο στη μοναξιά του. Άλλο να σε χαϊδεύουν ιτιές και πλατάνια κι άλλο δυο μάτια να φεγγοβολούν και μια καρδιά να λαχταρά να σε αγγίξει. Μελαγχολικός αλλά και μεγαλειώδης στη μοναδικότητά του, ένοιωσε την αγάπη της και ταράχτηκαν τα σωθικά του.[…]     

***

     […]Σαν συναντήθηκαν οι ματιές τους, κλεφτές και γρήγορες, αλαφιάστηκε σαν ελαφίνα μπροστά σε κυνηγό. Στα μάτια του πρόφτασε να δει τη σπίθα του έρωτα που άναψε πυρκαγιά, τους τύλιξε στις φλόγες, περάν φωτιά τα έλατα και οι δρυς, απλώθηκε πάνω στις κορφές των βουνών και έφτασε μέχρι το Λάδωνα. Από τη δύναμη της φωτιάς και του σεισμού άρχισαν να χτυπάνε καμπάνες, τέτοια θαύματα κάνει ο έρωτας[…]

     Δεν θα παραλείψω, τέλος, να συγχαρώ από καρδιάς την καταξιωμένη από το πρώτο της κιόλας μυθιστόρημά της συγγραφέα, να της ευχηθώ να γνωρίσει πολλά και μεγάλα ταξίδια το αξιολογότατο πόνημά της, να την ευχαριστήσω για το πολύ όμορφο αυτό ταξίδι και να της εκφράσω την επιθυμία να διαβάσουμε σύντομα και το επόμενο έργο της!

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 11.7.2019

( Σύντομο βιογραφικό δείτε  εδώ )

Η φύλαξη του σπόρου

Διάφορα έθιμα, τελετουργικά και δοξασίες

     Περίοδος θερισμού και αλωνιού η καρδιά του καλοκαιριού, συγκομιδής της πρώτης σοδειάς, του σ(ι)ταριού. Ευλογία για το σπίτι, που «όλα πήγαν καλά» και ξαναγεμίζουν τα κασόνια, γιατί οι καιρικές συνθήκες δεν είναι πάντα ευνοϊκές. Και είναι τόσο μεγάλες και σημαντικές οι εργασίες αυτές, που χαρακτηρίζονται γιορτές και πανηγύρια. Μα ούτε και η λογοτεχνία, ούτε και η λαϊκή σοφία έχουν μείνει ανεπηρέαστες από τέτοιας ζωτικής σημασίας δραστηριότητες για την επιβίωση του ανθρώπου. Ακόμα και η πρώτη παραβολή Του Ιησού είχε ως θέμα της το σπόρο, το σπορέα και τη σπορά. Αλλά και για τη δύναμή του, μια άλλη μια χαρακτηριστική παραβολή: αυτή του κόκκου σινάπεως και της ζύμης.

     Αφού τελειώσει και το αλώνισμα και το σιτάρι φτάσει και πάρει τη θέση του στο σπίτι, πρώτη δουλειά του νοικοκύρη είναι να «κρατήσει σπόρο». Να αποθηκεύσει σε ειδικό χώρο ένα μέρος από τη νέα σοδειά, δηλαδή, χωριστά από το άλλο και μακριά από υγρασία, έντομα και κάθε τι που μπορεί να τον βλάψει. Αυτό το «φυλα(γ)μένο», μικρό μέρος της παραγωγής θα είναι ο σπόρος για την επόμενη σπορά.

     Στο σπόρο επιδεικνύεται πάντα σεβασμός και το τελετουργικό συνοδεύουν διάφορες ευχές, τον σταυρώνουν, ή βάζουν και μια μικρή εικόνα ενός αγίου εκεί ή ένα σταυρό. Κάποιοι άλλοι βάζουν ένα μπουκαλάκι με αγιασμό των Θεοφανείων, ή στάζουν λίγες σταγόνες απ’ αυτόν μέσα. Και σίγουρα, η κούραση, ο πιθανός εκνευρισμός, καθώς και κάθε άλλη δυσκολία στη συγκομιδή, δεν πρέπει να σταθούν αιτίες να ειπωθούν άσχημες κουβέντες, π.χ. βλασφημίες, και ειδικά από το νοικοκύρη. Άλλη μια διαδικασία που συνηθίζεται να τηρείται, είναι το ράντισμα με γαλαζόπετρα (θειικό χαλκό) πριν αποθηκευθεί κι αυτό γίνεται για να αποτελέσει αποτρεπτικό παράγοντα στην πιθανή ανάπτυξη ζωυφίων. Υπάρχει, όμως, και η άλλη εκδοχή για το ράντισμα του σπόρου: Αν η σοδειά καταναλωθεί πριν την παραγωγή της νέας, το ράντισμα θα αποτελέσει και εδώ αποτρεπτικό παράγοντα για την κατανάλωσή του, ως δηλητήριο! Αλλιώς, «μαύρα μαντάτα» για τον επόμενο θερισμό και το επόμενο αλώνισμα! Ο σεβασμός και απαγόρευση της σκέψης και μόνο για να «πειραχτεί», καταδεικνύεται και από τη φράση «το ’χω για σπόρο»!

     Ανάλογα είναι τα έθιμα και για το «φύλα(γ)μα» του σπόρου κάθε σοδιάς: του καλαμποκιού, των φασολιών, της φακής, των κουκιών, της σίκαλης, της βρόμης κλπ. Όχι μόνο η παράδοσή μας έχει ορίσει ειδικές γιορτές για το θέμα αυτό, αλλά και η θρησκεία μας, όπως: η ευχή στα «ειρηνικά» διάφορων ακολουθιών και στην έναρξη της Θ. Λειτουργίας, «υπέρ ευφορίας των καρπών της γης», οι ευλογίες και άλλες ευχές σύμφωνα με το τυπικό της Εκκλησίας, π.χ. στη γιορτή της Παναγίας της Πολυσπορίτισσας (των Εισοδίων, στις 21 Νοεμβρίου). 

     Ειδικά για την περιοχή των Καλαβρύτων, διαβάζουμε στη σελίδα 290 του βιβλίου «Ελληνικές γιορτές και έθιμα της λαϊκής λατρείας» του Γ. Α. Μέγα, εκδόσεις «Εστία», 2007 (πρώτη έκδοση 1956):

     «Πάνε του Σταυρού (14 Σεπτεμβρίου) πολυσπόρι στην εκκλησιά, δηλαδή ένα σπυρί από όλους τους καρπούς (σιτάρι, κριθάρι, φασόλια κλπ) μέσα σ’ ένα μαντήλι, το οποίον θέτουν κατά την λειτουργίαν υπό την Αγίαν Τράπεζαν. Επανερχόμενοι ρίπτουν το καθέν εις τον σωρόν του».

     Με τον τρόπο αυτό, μεταφέρεται η ευλογία της Εκκλησίας σε όλη τη σοδιά, φυσικά και στο σπόρο. Παρόμοια τελετουργικά συναντάμε και στην αρχαιότητα, π.χ. την προσφορά σπόρων στους θεούς, τη συμμετοχή τους στις θυσίες, κλπ.

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 10.7.2019

 ( Σύντομο βιογραφικό εδώ )

Εύθυμες ιστορίες του χωριού

«Της νύχτας τη δουλειά τη βλέπει η μέρα και γελάει»!

     Δεν είχε ύπνο ο Ανέστης και σηκώθηκε πρωί-πρωί από το κρεβάτι, σιγά κι αθόρυβα, να μην ξυπνήσει τη γυναίκα του. Έκλεισε με προσοχή και την πόρτα του υπνοδωματίου, για να μην την ενοχλήσει και το φως της κουζίνας. Θα ήταν και δυο ώρες νύχτα ακόμα μέχρι να ξημερώσει, και να ’ρθει η ώρα να πάρει το λεωφορείο να πάει από το χωριό του στην πόλη να τακτοποιήσει κάτι δουλειές, όπως είχαν κανονίσει από μέρες.

      Ήθελε να βάλει μια γουλιά καφέ στο στόμα του και πήγε στο ντουλάπι να πάρει τα σχετικά να τον φτιάξει, αφού μόνος του τα κατάφερνε καλά και τον ευχαριστιόταν από τα δικά του χέρια. Βρήκε εύκολα τον καφέ, βρήκε το μπρίκι και το φλιτζάνι, αλλά ζάχαρη πουθενά. Τον έπινε πάντα πολύ γλυκό και δεν του πέρασε ούτε σαν σκέψη να τον φτιάξει σκέτο. Μη θέλοντας να ξυπνήσει τη γυναίκα του σκέφτηκε κάτι άλλο: Να πάει στο σπίτι της αδελφής του, που οι πόρτες τους με το δικό του ήταν λιγότερο από δυο μέτρα η μία από την άλλη και ποτέ δεν τις κλείδωναν, μέρα νύχτα. Ήξερε σε ποιό ντουλάπι θα εύρισκε ζάχαρη, αφού συνέχεια μπαινόβγαινε και το θεωρούσε κι αυτό δικό του σπίτι. Πήρε, λοιπόν, το φακό που κι αυτουνού η στήλη (μπαταρία) μόλις έδινε λίγο φως και μπήκε στο σπίτι, με κάθε επιφύλαξη να μην τους ξυπνήσει. Πήγε κατ’ ευθείαν στο ντουλάπι και βρήκε αμέσως το αλουμινένιο βαζάκι με τη ζάχαρη. Το πήρε και σε λίγα λεπτά ο καφές του ήταν έτοιμος να τον απολαύσει, με τρεις κουταλιές ζάχαρη, όπως πάντα. Έκατσε αναπαυτικά στην καρέκλα, κοιτάζοντας και το ρολόι να μη χάσει και την ώρα για το λεωφορείο. Μα μόλις έφερε το φλιτζάνι στο στόμα του, μούδιασε ολόκληρο! Έτρεξε στο νεροχύτη και άρχισε να φτύνει και να ξαναφτύνει και μετά να ξεπλένει το στόμα του με πολύ νερό, για να φύγει η φαρμακίλα!

     Από το φτύσε και ξαναφτύσε ξύπνησε η γυναίκα του και σηκώθηκε να δει τί του συμβαίνει. Μόλις το στόμα του «μαλάκωσε» λίγο, της διηγήθηκε τί έγινε, για να μην ξυπνήσει την ίδια. Ανοίγει κι εκείνη το βαζάκι, χαμογελάει και του λέει:

     -  Τούτο δεν είναι ζάχαρη, χριστιανέ μου! Ξινό* είναι!

------------------------

* Στις ορεινές περιοχές, που τα λεμόνια ήταν δυσεύρετα, ειδικά σε εποχές που δεν παράγονται, οι νοικοκυρές χρησιμοποιούσαν ως μέσο όξυνσης για τα φαγητά το «ξινό», που είναι κιτρικό οξύ σε κόκκους, όπως η ζάχαρη, και διαλύεται εύκολα στο νερό.

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 8.7.2019

https://nikolpapak.blogspot.com/2017/05/blog-post_22.html

«Ούτε γάτα, ούτε ζημιά»:

Μια μοναδική εμπειρία από τους «Ταξιδευτές της Πρόζας»!

     Κάποιες προσωπικές μου εκκρεμότητες στην Αχαϊκή πρωτεύουσα, συνδυάστηκαν με τη θεατρική παράσταση «ούτε γάτα, ούτε ζημιά», των «Ταξιδευτών της Πρόζας, στις 3/7/2019. Ήταν μεγάλη η επιθυμία μου, διακαής θα έλεγα, να παρακολουθήσω τη θεατρική αυτή παράσταση, γιατί εκτός της αξιοσύνης που διακρίνει όλη την εξαίρετη θεατρική αυτή ομάδα, έχω και παραπάνω λόγους, τους οποίους θα δείτε στη συνέχεια.

     Αφού, λοιπόν, τακτοποίησα τις άλλες προσωπικές μου εκκρεμότητες στην αγαπημένη μου πόλη, δεν έχασα την ευκαιρία να  την περπατήσω, παρά τη ζέστη που είχε. «Συνάντησα» έτσι πολλούς γνωστούς δρόμους της, τους οποίους είχα «γνωρίσει», πριν ακόμα γνωρίσω την πόλη! Συγκεκριμένα αναφέρομαι στις ραδιοφωνικές διαφημίσεις καταστημάτων της Πάτρας από το σταθμό του Μεσολογγίου στη δεκαετία του 1960! Μαζί με την νοσταλγία και τους κάποιους αναστεναγμούς που έβγαιναν για τα χρόνια που έχουν περάσει ανεπιστρεπτί, «θέλοντας και μη» ξανάγινα για λίγο παιδί πρώτης σχολικής ηλικίας!

     Με το που έφτασα στη αυλόπορτα του 46^ου Δημοτικού Σχολείου  στην περιοχή Γηροκομείου, εκεί δινόταν η παράσταση, αντίκρισα έναν πραγματικά οργασμό εργασιών, με πολλή διάθεση, πολύ κέφι και πολλή θέληση από τα ίδια τα μέλη της ομάδος, παρ' όλο που η ίδια διαδικασία ακολουθείται σχεδόν κάθε μέρα! Παρά την απογευματινή ζέστη και τον ιδρώτα τους που έτρεχε ποτάμι, έστηναν οι ίδιοι τα σκηνικά, προσέχοντας κάθε λεπτομέρεια! Αμέσως, σχεδόν, με την δική μου άφιξη και τέσσερα ανίψια που με συνόδευαν, ήλθε στο χώρο και η Φιλόλογος φίλη μου και φίλη των «Ταξιδευτών», κ. Παναγιώτα Λάμπρη. Τους εναγκαλισμούς και τους ασπασμούς ακολούθησε ένα συνεχές τιτίβισμα μέχρι την έναρξη της παράστασης, αφού ήταν πάρα πολλά αυτά που θέλαμε όλοι μας να πούμε μέσα σε λίγη ώρα…

     Το φιλοθεάμον κοινό όλο και γέμιζε τις κερκίδες του γηπέδου του σχολείου και λίγο αργότερα η παράσταση άρχισε. Παρ’ όλο που το έργο αυτό του Ελληνικού Κινηματογράφου, του Αλέκου Σακελλάριου-Χρήστου Γιαννακόπουλου είναι πασίγνωστο και το έχουμε δει και ξαναδεί πολλές φορές στην τηλεόραση με ηθοποιούς μεγάλου βεληνεκούς, η «δουλειά» των «Ταξιδευτών της Πρόζας» δεν ήταν καθόλου ερασιτεχνική και τους απολαύσαμε με πολλές αισθήσεις!

     Οι ερασιτέχνες, αλλά με άνεση, πληρότητα και «αέρα» επαγγελματία ηθοποιοί, κατακτούν τους θεατές τους, γιατί δίνουν με την ψυχή τους τις παραστάσεις τους. Υπάρχει όμως και κάτι ακόμα με μεγαλύτερο βάθος: Έχοντας υπηρετήσει στην επαγγελματική μου σταδιοδρομία σε Υγειονομικές Δομές και Δομές της Πρόνοιας, έχω νοιώσει/βιώσει από κοντά την επιθυμία για ψυχαγωγία ανθρώπων που την έχουν ανάγκη πολύ περισσότερο από όλους εμάς. Την προσφορά των «Ταξιδευτών» εκεί, δεν μπορούν να βρεθούν λόγια να την περιγράψουν, παρά μόνο να υποκλινόμαστε! Θα πω τούτο μόνο, που έχει ειπωθεί δια στόματος φιλανθρωπικής ομάδος επισκεπτών σε Ιδρύματα Πρόνοιας και είναι πραγματικότητα: «Ερχόμαστε σ’ αυτούς τους συνανθρώπους μας, πιστεύοντας ότι μπορούμε να τους δώσουμε κάτι από το τον εαυτό μας. Το αποτέλεσμα, όμως, είναι ότι φεύγοντας, διαπιστώνουμε ότι έχουμε πάρει περισσότερα από όσα μπορούμε κάθε φορά να δώσουμε»!!!   

     Αξιοσημείωτο είναι ότι ένας μεγάλος αριθμός θεατών, τόσο την ημέρα εκείνη, όσο και σε όλες τις παραστάσεις των «Ταξιδευτών», είναι νέα παιδιά, που έχει κι αυτό τη σημασία του. Σκέφτεται κανείς: Όσο υπάρχουν τέτοιες ομάδες, που παρέχουν παιδεία και πολιτισμό και «μαζεύουν» τη νεολαία από άλλες, και όχι πάντα με καλό όνομα δραστηριότητες, τίποτα δεν έχει χαθεί!

    Οι προσωπικές μου σχέσεις με τη θεατρική ομάδα, στηρίζονται σε δύο σταθερούς και δυνατούς λόγους: Ο πρώτος, γιατί το χωριό μου το Λειβάρτζι και κατά τους «Ταξιδευτές της Πρόζας «το χωριό της καρδιάς τους»(!), ήταν από τα πρώτα που επισκέφθηκαν και ψυχαγώγησαν. Έχουν αναπτυχθεί ισχυρές σχέσεις φιλίας μεταξύ τους και μεταξύ των συγχωριανών μου, που το επισκέπτονται συχνά. Αλλά και την εκατοστή και διακοσιοστή παράστασή τους, εκεί τη γιόρτασαν!  Και ο δεύτερος λόγος, γιατί η τιμητική πρόταση της κ. Αφροδίτης Σκαλτσά-Δημητρακοπούλου για την παρουσίαση του βιβλίου μου «Επιλεγμένα (ποιήματα-διηγήματα)» στην Πάτρα, που υποστηρίχτηκε από το Σύλλογο Γυναικών Αγίου Βασιλείου, τη Λέσχη Ανάγνωσης του ίδιου Συλλόγου «Ομάδα», τους «Ταξιδευτές της Πρόζας» και το Σύλλογο Λειβαρτζινών Πάτρας, σημείωσε πολύ μεγάλη επιτυχία και οφείλω σε όλους ευγνωμοσύνη (διαβάστε περισσότερα εδώ ).

                                         

Λίγα λόγια για τους «Ταξιδευτές της Πρόζας»

     Η θεατρική ομάδα «Ταξιδευτές της Πρόζας», δημιουργήθηκε το 2008, κατόπιν πρότασης της ταμίου της τότε «Ενώσεως Καλαβρυτινών Πάτρας», κ. Αφροδίτης Σκαλτσά-Δημητρακοπούλου και αμέσως στελεχώθηκε από ανθρώπους που αγαπούν το θέατρο.

     Η ομάδα αυτή έθεσε ως στόχο της να πηγαίνει στα χωριά τα καλοκαίρια, καθώς και όπου αλλού τους καλούν (π.χ. σε οίκους ευγηρίας, ΚΑΠΗ, Συλλόγους, Προνοιακά Ιδρύματα κλπ), για να προσφέρει απλόχερα το γέλιο και τη χαρά, με ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΙΣΟΔΟ! Απόλυτα δικαιολογημένα, λοιπόν, οι «Ταξιδευτές της Πρόζας» έχουν χαρακτηριστεί «λαϊκό μπουλούκι της προσφοράς», δεδομένου ότι πέραν της δωρεάν παροχής της ψυχαγωγίας, η ομάδα βοηθά τους σκοπούς και την ενίσχυση οικογενειών και ιδρυμάτων που έχουν ανάγκη από υλικά αγαθά. Επιβάλλεται να τονισθεί ακόμα, πως με τη λήξη του καλοκαιριού του 2019 θα «αγγίξουν» τις τετρακόσιες παραστάσεις! Για το καλοκαίρι του 2019, ανεβάζουν την κωμωδία «ούτε γάτα, ούτε ζημιά» και είναι αφιερωμένη στην Πατρινή πολυβραβευμένη Συγγραφέα και Δημοσιογράφο Τουρισμού κ. Θεοδώρα Μαρούδα-Ανεστοπούλου.

     Ακολουθούν τέσσερα σύντομα ενδεικτικά βίντεο με μικρά στιγμιότυπα από το έργο:

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 5.7.2019

( Για σύντομο βιογραφικό πατήστε  εδώ )