Η λαϊκή δοξασία θέλει η δύναμη της ευχής,
όπως και αυτή της κατάρας, να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη ζωή του
ανθρώπου. Όλοι μας, λίγο-πολύ, έχουμε ακούσει για τη δύναμη αυτή, όπως και για ανθρώπους
που διήνυσαν μεγάλες αποστάσεις για να «πάρουν» την ευχή πολύ κοντινών συγγενών
τους, λίγο πριν αυτοί φύγουν από τη ζωή. Πολλοί, και ίσως όλοι μας, επίσης,
έχουμε ακούσει για ανθρώπους, που, επειδή τους βάραινε κάποια κατάρα, η ζωή
«δεν τους πήγε καλά», όπως και το αντίθετο.
Μια άλλη στερεότυπη έκφραση που ακούμε συχνά
και έχει διπλή έννοια, είναι «σου αφήνω
ευχή και κατάρα». Αυτό σημαίνει πως αν τηρηθούν οι συμβουλές από εκείνους στους οποίους απευθύνονται, να
τους συνοδεύει ευχή και σε ενάντια περίπτωση κατάρα. Να σημειωθεί,
ακόμα, ότι η φράση «να έχεις την κατάρα μου», δεν λέγεται οπωσδήποτε για να
βρουν συμφορές εκείνον ή εκείνους στους οποίους απευθύνεται, αλλά χρησιμοποιείται
ως απειλή, ώστε ν’ αναγκασθούν να τηρήσουν τις οδηγίες, τις εντολές ή τις
συμφωνίες που δέχονται.
Άλλες δοξασίες, όπως οι κατάρες δεν
«πιάνουν» τους «Σαββατογεννημένους», δεν φαίνονται ιδιαίτερα «σοβαρές». Εκείνες, όμως, που λέγονται με κακία, πιστεύεται ότι «πιάνουν» περισσότερο. Ορισμένοι
πάλι πιστεύουν πως για να «πιάσει καλύτερα» μια κατάρα, πρέπει την ώρα που
εκστομίζεται να συνοδεύεται από κάποιες κινήσεις, π.χ. να λέγεται με την πλάτη
γυρισμένη σ’ αυτόν που απευθύνεται ή να συνδυάζεται με ανοιχτές τις παλάμες (μούντζες) εναντίον του και
άλλα παρόμοια. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τις ευχές, που κι αυτές «πιάνουν»
σε κατάλληλη στιγμή, π.χ. όταν πέφτει ένα αστέρι. Γενικότερα όμως, και όσον
αφορά τις κατάρες, πιστεύει η λαϊκή δοξασία πως πρέπει να είναι «ώρα ανοιχτή»
για να ντ’ ακούσει». Κι επειδή δεν ξέρουμε πότε μπορεί να είναι «ανοιχτή» η
ώρα, οι προτροπές των μεγαλύτερων στα παιδικά μας χρόνια ήταν: «Να μην λέτε
κατάρες, ούτε να βλαστημάτε, γιατί και η βλαστήμια κατάρα είναι και όταν είναι
ώρα “ανοιχτή”, “τ’ ακούει” και πιάνουν».
Σε αντίθεση με την ευχαριστήρια απάντηση
στην έκφραση της ευχής, στο άκουσμα της κατάρας πιστεύεται πως, πέραν των
προσευχών και της σύντομης επίκλησης του Θείου (όπως «Χριστός και Παναγιά»),
διάφορες κινήσεις ή εκφράσεις μπορούν να τις αποτρέψουν. Π.χ., το «χτύπημα του
ξύλου», η μετακίνηση από τη θέση («κουνήσου απ’ τη θέση σου») κλπ.
Γνωστές από την αρχαιότητα, τέλος, και η
ευχή και η κατάρα, τις συναντάμε, π.χ.: α) Στις «Ευμενίδες» του Αισχύλου, όπου
η Κατάρα είναι μία από τις Eρινύες. β) Σε μικρό αμφορέα που βρέθηκε σε ανασκαφές στην Ιθάκη και
επάνω γράφει: «ευχήν τω Οδυσεί» (ευχή στον Οδυσσέα). γ. Σε εδάφια της Αγίας
Γραφής.
Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου