Κάθε φορά που μιλάμε ή ακούμε για τους
Τρεις Ιεράρχες, ο νους μας πάει κατ’ ευθείαν στον Μέγα Βασίλειο, τον Γρηγόριο το Ναζιανζηνό ή Θεολόγο και τον Ιωάννη το Χρυσόστομο, που είναι στενά συνυφασμένοι με τα μαθητικά μας
χρόνια, ως «μέγιστοι φωστήρες της Τρισηλίου Θεότητος» και «μελίρρυτοι ποταμοί της σοφίας». Αν και ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος γιορτάζει και στις 23 Νοεμβρίου κάθε χρόνο, μέσα στον Ιανουάριο γιορτάζουν και οι τρεις: την 1η του μήνα, την 25η και την 27η, αντίστοιχα. Στο τέλος του 11ου αιώνα, στα χρόνια του αυτοκράτορα του Βυζαντίου Αλεξίου του Κομνηνού, καθιερώθηκε από τον Μητροπολίτη Ευχαΐτων Ιωάννη κοινός εορτασμός και για τους τρεις. Ο λόγος της καθιέρωσης του από κοινού αυτού εορτασμού κρίθηκε αναγκαίος, λόγω της διαμάχης που ξέσπασε ανάμεσα στους ορθοδόξους που διαιρέθηκαν σε κόμματα,
καθένα από τα οποία θεωρούσε σπουδαιότερο τον ένα από του τρεις. Η διαμάχη αυτή παρά
λίγο να δημιουργήσει σχίσμα και θέλοντας η Εκκλησία να σταματήσει τη διχόνοια
αυτή και να τιμήσει ισάξια τους Ιεράρχες, καθιέρωσε κοινή ημέρα εορτασμού και
για τους τρεις, στις 30 Ιανουαρίου. Ο Μητροπολίτης Ιωάννης, μάλιστα,
Στην Ελλάδα ο πρώτος εορτασμός συνδυάστηκε
με καθιέρωση μνημοσύνου την ημέρα αυτή υπέρ τον ευεργετών του Καποδιστριακού
Πανεπιστημίου, για πρώτη φορά το 1842. Προγενέστερα αναφέρονται: α: Η τέλεση
μνημοσύνου την ημέρα της εορτής των Τριών Ιεραρχών, για τους χορηγούς σχολείων
στη συνοικία Σταυροδρόμι της Κωνσταντινούπολης, το 1805. β: Η τέλεση μνημοσύνου
υπέρ των ευεργετών και συνδρομητών της Ευαγγελικής Σχολής της Σμύρνης, τα
έτη 1812-1813, την ίδια μέρα. γ: Στην Ιόνιο Ακαδημία οι Τρεις Ιεράρχες
θεωρούνται και τιμώνται ως οι προστάτες της από τη σύστασή της. Η πραγματική
θεσμοθέτηση της εορτής, όμως, καθυστέρησε ως το 1911, όταν το Καποδιστριακό
Πανεπιστήμιο απέκτησε νέο οργανισμό, όπου εκεί προσδιόρισε και τις εορτές του,
αν κι αυτό έγινε εν μέσω αντεγκλήσεων.
Την επί εκατό και πλέον χρόνια
θεσμοθετημένη σχολική εορτή των Τριών Ιεραρχών, που περιελάμβανε και εκκλησιασμό με τη σημαία, «αποκαθήλωσε» πολύ πρόσφατα το Υπουργείο
Παιδείας και την μετέτρεψε σε απλή αργία(!) για τα σχολεία. Έτσι, μαθητές και σπουδαστές αποκόπηκαν
από την επαφή και με τις σχολικές δραστηριότητες, τη γνώση και τα βιώματα από
την όμορφη αυτή παράδοση της δικής τους ημέρας, ευτυχώς, για μικρό χρονικό διάστημα: Τον Ιανουάριο 2020 η νέα πολιτική ηγεσία του ίδιου Υπουργείου, επανέφερε την 30ή Ιανουαρίου «ως ημέρα πραγματοποίησης εορταστικών
εκδηλώσεων προς τιμήν των τριών Αγίων και της Παιδείας, καθώς και όλης της
εκπαιδευτικής κοινότητας». Το αν, όμως, στον εορτασμό δίνεται η βαρύτητα που του αρμόζει, τύποις και έργοις, αυτό είναι ένα άλλο μεγάλο θέμα. Εκ της διαφαινονένης γενικότερης ζοφερής εικόνας και στα πλαίσια του «εκμοντερνισμού», είναι θέμα χρόνου η τροποποίηση του πρώτου άρθρου του Συντάγματος της Ελλάδος, που ορίζει ότι η προστασία του πολιτεύματος ανήκει, «εις το Όνομα της Αγίας και Ομοουσίου και Αδιαιρέτου Τριάδος». Απευκτέο για την Ορθόδοξη χώρα μας, όμως ορατό,
--------------------
Απολυτίκιο:
« Τους τρεις μεγίστους φωστήρας Της Τρισηλίου Θεότητος, τους την οικουμένην
ακτίσι δογμάτων θείων πυρσεύσαντας, τους μελιρρύτους ποταμούς της σοφίας, τους
την κτίσιν πάσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας, Βασίλειον τον Μέγαν και τον
Θεολόγον Γρηγόριον, συν τω κλεινώ Ιωάννη, τω την γλώτταν χρυσορρήμονι, πάντες οι
των λόγων αυτών ερασταί, συνελθόντες ύμνοις τιμήσωμεν. Αυτοί γαρ τη Τριάδι, υπέρ
ημῶν αεί πρεσβεύουσιν ».
---------------------
Πηγές:
-
- Εγκυκλοπαίδεια «ΔΟΜΗ»
- Εγκυκλοπαίδεια «ΓΙΟΒΑΝΗ»
Επιμέλεια: Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 25.1.2020
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου