Τα γραφικά εκκλησάκια στους δρόμους: «κομμάτι» της παράδοσής μας

     Σε πολλά σημεία των δρόμων βλέπουμε μικρά εκκλησάκια/προσκυνητάρια/εικονοστάσια. Ο νους μας πάει αμέσως τότε ότι εκεί έχει γίνει κάποιο ατύχημα και το εκκλησάκι είναι τάμα του διασωθέντος ή στη μνήμη του θύματος. Ορισμένοι, μάλιστα, τα θεωρούν ότι επέχουν θέση και «προειδοποιητικών σημάτων» της τροχαίας! Ας δούμε, όμως, αν στο παρελθόν ίσχυε το ίδιο.

     Τα παραδοσιακά εικονοστάσια στους δρόμους δεν χρησίμευαν ούτε ως «σήματα της τροχαίας», ούτε είχαν τοποθετηθεί στη μνήμη κάποιου θύματος, αφού τα αυτοκινητιστικά ατυχήματα ήταν ανύπαρκτα, για τον απλό λόγο ότι ανύπαρκτα ήταν και τα αυτοκίνητα ή έστω κυκλοφορούσαν πολύ ελάχιστα. Συνήθως τοποθετούνταν από πιστούς, προς τιμήν κάποιας εκκλησίας που δεν ήταν κοντά στο δρόμο, ως δέηση των ίδιων και της οικογενείας τους. Έδιναν και δίνουν έτσι τη δυνατότητα και στους περαστικούς ν’ ανάβουν το καντήλι και να προσεύχονται διερχόμενοι, αντλώντας πνευματική δύναμη.

     Άλλος ένας λόγος τοποθέτησής τους, ήταν για την προστασία των περαστικών από το σημείο εκείνο, επειδή, πιθανότατα «κρατούσε» (δείτε περισσότερα πότε ένας τόπος-ένα σημείο «κρατεί» ΕΔΩ).

     Από τη στιγμή της τοποθέτησής τους, η φροντίδα τους ήταν άγραφος νόμος για τους περαστικούς. Θεωρούσαν ευλογία και για τους ίδιους και τις οικογένειές τους να τα καθαρίζουν, να τα εφοδιάζουν με  λιβάνι, λάδι, λουμίνια και σπίρτα για το άναμμα του καντηλιού, που σπάνια ήταν σβηστό. Ευλογία ένοιωθαν, επίσης, να ρίχνουν τον οβολό τους στο μικρό κλειδωμένο παγκάρι, το οποίο ενίσχυε τον ναό στον οποίο ανήκε. Ειδικά το θέμα του οβολού, είχε εμπεδωθεί και σ’ εμάς τα παιδιά από τους γονείς μας και τους παππούδες μας. Έτσι, κάθε φορά που περνούσαμε από εκεί, τους ζητούσαμε κάποιο νόμισμα ευτελούς, έστω, αξίας, ως προσφορά, και μαζί με την προσευχή μας, δέηση για την προστασία από τον τιμώμενο άγιο.

     Τα βλέπαμε άλλοτε πετρόχτιστα με περισσή τέχνη κι άλλοτε καλοβαμμένα μεταλλικά, καθαρά και πάντα φροντισμένα. Η εικόνα του αγίου οπωσδήποτε πάνω σε πλεκτό πετσετάκι ή σε κέντημα. Βρισκόντουσαν εκεί και βάγια, βασιλικός, δεντρολίβανο και μπουκαλάκι με αγιασμό, από τις αντίστοιχες γιορτές της Εκκλησίας μας. Άλλη μια γραφική εικόνα που έρχεται πάντα στο μυαλό μας, ήταν οι γυναίκες, που πολλές φορές τις βλέπαμε κυριολεκτικά αφιερωμένες στη φροντίδα τους.

     Τις νύχτες το αναμμένο καντηλάκι εξέπεμπε μια ξεχωριστή αγαλλίαση, που ήταν και προστασία για τους περαστικούς, αφού σε μεγάλη ακτίνα γύρω από το εικονοστάσι δεν πλησίαζε «ξωτικό»!

     Τα εκκλησάκια αυτά ήταν και σημείο αναφοράς, ισάξια τοπωνύμιων, π.χ. «στο εικονοστάσι του αγίου Γεωργίου», για τον προσδιορισμό του συγκεκριμένου σημείου στο συνομιλητή.

     «Κομμάτι» της παράδοσής μας, λοιπόν, τα γραφικά εκκλησάκια στους δρόμους, που πάντα εξέπεμπαν και εκπέμπουν θρησκευτικά συναισθήματα.

 Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 11.5.2019

https://nikolpapak.blogspot.com/2021/08/blog-post_29.html