Η λαϊκή δοξασία αναφέρεται πολύ συχνά σε
τόπους που «κρατούν», σημεία/περιοχές, δηλαδή, πως ασκούν επιδράσεις κάποιες υπερφυσικές
δυνάμεις, με αποτέλεσμα να συμβαίνουν εκεί ανεξήγητα φαινόμενα, που ορισμένα μπορεί
να είναι και επικίνδυνα για τους ανθρώπους. Τα συγκεκριμένα αυτά σημεία είναι
γνωστά στους κατοίκους, κυρίως τους ντόπιους, και αποφεύγουν να περνάνε από
εκεί, ιδίως τη νύχτα. Ακόμα και την ημέρα, όμως, σταυροκοπιούνται με δέος στο
πέρασμά τους, ψιθυρίζοντας και κάποιες προσευχές, αυτοσχέδιες ή μη.
Σύμφωνα με τις δοξασίες αυτές, αιτία των
υπερφυσικών παρεμβάσεων στα συγκεκριμένα σημεία, είναι ότι έχει προηγηθεί
κάποιο κακό κατά το μακρινό ή πρόσφατο παρελθόν, συνήθως θάνατος ανθρώπου, και με τον χαρακτηριστικό
αυτό τρόπο ο νεκρός κάνει αισθητή την «παρουσία» του. Ειδικά όμως αν ο θάνατος επήλθε με βίαιο τρόπο, π.χ. ατύχημα και ειδικά φόνο, το «φαινόμενο» είναι
περισσότερο έντονο τη νύχτα, που ακούγονται «βογκητά», «φωνές» ή «κλάματα»,
γιατί «βογκάει το αίμα του», που «διαμαρτύρεται» για άδικο τρόπο που του
στέρησε πρόωρα τη ζωή.
Ως τόποι που συνηθέστερα αναφέρονται και στους
οποίους επενεργούν υπερφυσικές δυνάμεις, είναι γεφύρια, λαγκάδια, ρέματα, καταράχια, βρύσες, και
γενικά περιοχές που εκεί είναι πιθανότερο να έχουν προηγηθεί φόνοι, χωρίς να
μπορούσαν να γίνουν άμεσα αντιληπτοί. Ειδικά, όμως, στα καταράχια και στις βρύσες
«συχνάζουν» και οι νεράιδες, που ασκούν και αυτές τις δικές τους επιδράσεις! Οι
πρόγονοί μας μάς έχουν υποδείξει ακόμα και σημεία μέσα στα χωριά, στα οποία
κάηκαν σπίτια και μαζί τους άνθρωποι. Σε συγκεκριμένη περίπτωση, μάλιστα, και
όταν το σπίτι επισκευάστηκε μετά την πυρκαγιά, «δεν μπορούσαν να κοιμηθούνε τα βράδια από τα κλάματα του μικρού
παιδιού που κάηκε στην κούνια» και αναγκάστηκαν να το εγκαταλείψουν και να
χτίσουν σπίτι σε άλλο σημείο του χωριού. Αλλά και μετά από αυτό, εξακολουθούσαν
να ακούνε τα κλάματα τη νύχτα οι γείτονες.
Οι μεγαλύτερες και μακρόσυρτες αναφορές σε
παρόμοια θέματα γίνονταν σε συνάξεις γυναικών τα βράδια, που καθεμία κράταγε
μαζί της το εργόχειρό της και συζητούσαν δουλεύοντας. Κι ακόμα, συχνά μάς διηγούνταν
με πολύ δέος οι μεγαλύτεροι παρόμοιους θρύλους και παραδόσεις για συγκεκριμένα
σημεία, με σκοπό να μας απέτρεπαν να περνάμε από εκεί. Αυτά ήταν και τα πρώτα μας παραμύθια!
Επίσης,
ένας τόπος «κρατεί», αν στο ίδιο σημείο παρατηρούνται κατά καιρούς και την ημέρα μικροί ή μεγαλύτεροι ανεμοστρόβιλοι, και καλό θα είναι να
απομακρύνονται οι άνθρωποι όταν βλέπουν αυτό το φαινόμενο.
Αν δεν έχει άλλη επιλογή ο διαβάτης και
πρέπει οπωσδήποτε να περάσει από σημεία που έχει αναφερθεί ότι «κρατάνε», απαραίτητο είναι να έχει μαζί του ένα μικρό φυλαχτό, ή εικόνισμα-σταυρό, ή λιβάνι, ακόμα
και μια μπουκιά ψωμί, ενώ απαγορεύεται αυστηρά ν’ ανάψει τσιγάρο, γιατί τότε
προκαλεί την τύχη του! Άλλοι πάλι, λένε πως το τσιγάρο είναι κι αυτό φυλαχτό.
«Αν ακούσεις φωνές, βογγητά ή κλάματα από κει που περνάς τη νύχτα, να
μην μιλήσεις, ούτε να πεις φωναχτά “Παναγία μου!, Χριστέ μου!”, γιατί μπορεί να
σου πάρει τη φωνή και να σ’ αφήσει μουγκό… Αλλά και καλού κακού, έχε πάντα στην
τσέπη σου ένα κομματάκι λιβάνι ή μια μπουκιά ψωμί, για σε προστατεύει», μας τόνιζαν με κάθε ευκαιρία.
Αναφορές σε παρόμοια θέματα, τέλος,
κάνουν συχνά και ο «πατριάρχης της Ελληνικής
Λαογραφίας», ο Νικόλαος Πολίτης και άλλοι λαογράφοι.
Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 16.11.2018
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου