Είναι ορισμένες φορές, που η σύγκριση
«έρχεται»/γίνεται «αυτόματα» στη σκέψη μας, σε διάφορους τομείς και θέματα.
Αυτό συμβαίνει και όταν βλέπουμε/διαβάζουμε σύγχρονα σχολικά βιβλία. Χωρίς να
το επιδιώκουμε, το μυαλό μας γυρνάει στα δικά μας μαθητικά χρόνια και η
«αντιπαραβολή» έρχεται από μόνη της. Οι περισσότερες αναμνήσεις και τα
περισσότερα συναισθήματα, φυσικά, μας προκύπτουν από τα πρώτα σχολικά, που για
πολλούς εξ ημών ήταν και η πρώτη μας επαφή με το βιβλίο.
Ξεφυλλίζοντας κανείς, λοιπόν, ένα σύγχρονο
βιβλίο της Α΄ δημοτικού, βλέπει εικόνες και κείμενα, που πραγματικά τον ξενίζουν.
Και τον ξενίζουν για το όχι καλό επίπεδό τους και ποιότητά τους.
Μεταξύ άλλων, στις πρώτες σελίδες ενός σύγχρονου βιβλίου γλώσσας της Α΄ τάξης του δημοτικού, βλέπουμε να διδάσκει γραμματική ένα... σαλιγκάρι! Φυσικά, δεν θα μπορούσε να αμφισβητήσει κανείς πως και από το σαλιγκάρι μπορούμε να αντλήσουμε διδάγματα, αλλά για άλλα θέματα και για άλλους λόγους, τελείως διαφορετικούς. Αυτόματα τότε το μυαλό μας πισωγυρίζει στο παλιό αλφαβητάριο που διδάχθηκαν μεγαλύτερες γενιές (π.χ. της δεκαετίας του 1960) και στην εικόνα που η δασκάλα καθισμένη στην
έδρα να διδάσκει, σε αρμονική συνεργασία με τους μαθητές της.
 |
H δασκάλα διδάσκει
(Εικόνα από το παλιό αλφαβητάριο)
|
 |
Το σαλιγκάρι… διδάσκει γραμματική!
(Εικόνα από μεταγενέστερο βιβλίο γλώσσας Α’ δημοτικού)
|
Σε άλλο σημείο του σύγχρονου
σχολικού βιβλίου βλέπουμε/διαβάζουμε: «Ο
ποντικός προσκαλεί για φαγητό την οχιά, τον παπαγάλο και το άλογο». Και
αλλού: «Ο παπαγάλος χάθηκε και τον
ψάχνουν ένας γορίλας, το άλογο και ο ιπποπόταμος». Επικεντρώνεται, δηλαδή,
η διδασκαλία στην «οικογένεια» και τις κοινωνικές σχέσεις των ζώων και όχι των
ανθρώπων.
Και στις δύο αποσπασματικές, αλλά και
ενδεικτικές περιπτώσεις του σημερινού βιβλίου, ο παράγων άνθρωπος, ο παράγων πρότυπο, ο παράγων
οικογένεια απουσιάζουν. Κι αν δεν απουσιάζουν παντελώς από τα βιβλία αυτά, η
παρουσία τους είναι περιορισμένη. Με ανάλογο τρόπο έχουν υποβαθμιστεί και σε
βιβλία μεγαλύτερων τάξεων παραδοσιακές Αξίες της φυλής μας, π.χ. ιστορία.
«Το είπε ο δάσκαλος/η δασκάλα»,
συνηθίζουμε να λέμε ακόμα και σήμερα σε μεγάλη ηλικία. Και το είπε από
«ηγετική» και υπεύθυνη θέση: από την έδρα, με σοβαρότητα και με πειθώ. Η εικόνα
που ίσως αποτυπωθεί στο σημερινό παιδί, όμως, από το σύγχρονο βιβλίο και από τη
«διδασκαλία» του σαλιγκαριού, μπορεί να
είναι και αυτή: «το είπε το σαλιγκάρι»! Λίγο ακραίο, ίσως, αλλά όχι οπωσδήποτε
εξωπραγματικό.
Όλα αυτά δεν σημαίνουν ότι τα σημερινά βιβλία
του σχολείου είναι όλα του ίδιου επιπέδου. Όμως, η πρώτη επαφή με το σχολικό
βιβλίο είναι καθοριστική και η βαρύτητα που δίνεται εδώ εκτιμάται ότι θα πρέπει
να είναι πιο σοβαρή, πιο επιστημονική.
Μην μας διαφεύγουν, εξάλλου, και τα πολλά
αποφθέγματα των μεγάλων των γραμμάτων για την παιδεία. Μεταξύ αυτών και του
Πλάτωνος: «Η παιδεία είναι ο δεύτερος
ήλιος για τον άνθρωπο». Καλό, λοιπόν, θα είναι να φωτίζει σωστά.
Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 17.5.2019
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου