15 Αυγούστου 1940: Ο τορπιλισμός της «ΕΛΛΗΣ» στην Τήνο

«Μοντέλο του “ΕΛΛΗ”», όπως εκτίθεται στο Πολεμικό Μουσείο Κρήτης

     Πολύ μεγάλη-ίσως η μεγαλύτερη Θεομητορική γιορτή της Χριστιανοσύνης μας η Κοίμηση της Θεοτόκου ή Πάσχα του καλοκαιριού, στις 15 του Αυγούστου. Μήνας διακοπών και χαλάρωσης ο τελευταίος του καλοκαιριού, με τους Παναγιώτηδες, τις Παναγιώτες, τις Μαρίες και τις Δέσποινες, με όλα τα υποκοριστικά τους να έχουν την τιμητική τους. Πολυτραγουδισμένοι ολοι τους, πολυ-πολυτραγουδισμένη και η Μαρία, ως το πιο συνηθισμένο γυναικείο όνομα, πολλά και τα γλυκά και τα κεράσματα της ημέρας, όπως, επίσης, πολλά και τα διάφορα έθιμα και τα πανηγύρια σε κάθε σημείο της Πατρίδας μας, δίνουν κι αυτά τη δική τους ηχηρή «παρουσία» στο εορταστικό σκηνικό.
     Τη μεγάλη αυτή γιορτινή/πασχαλινή μέρα, δεν πρέπει να ξεχνάμε κι ένα πολύ θλιβερό γεγονός, τον ύπουλο τορπιλισμό του καταδρομικού πλοίου «ΕΛΛΗ», στο λιμάνι της νήσου Τήνου, το 1940 και εν ώρα τέλεσης της Θείας Λειτουργίας στον ιερό ναό της Μεγαλόχαρης.
     Στον καθιερωμένο λαμπρό εορτασμό της Μεγαλόχαρης, είχε κληθεί και είχε καταπλεύσει εκείνη τη χρονιά και το «ΕΛΛΗ», που είχε αγκυροβολήσει σημαιοστολισμένο περί τα 800 μέτρα από την προβλήτα, με το πλήρωμά του στο κατάστρωμα, έτοιμο να αποδώσει τιμές στην θαυματουργή εικόνα της Μεγαλόχαρης, τη στιγμή της ιερής και μεγελειώδους λιτανείας.
     Ξαφνικά, στις 8.30 το πρωί, το ηρωικό πλοίο δέχθηκε, εντελώς απρόκλητα και απροειδοποίητα τορπίλη από υποβρύχιο αγνώστου εθνικότητας. Από το ίδιο «αγνώστου εθνικότητας» πολεμικό σκάφος, εκτοξεύθηκαν άλλες δύο τορπίλες, οι οποίες προφανώς είχαν ως στόχο τα επιβατικά «Έλση» και «Έσπερος», που βρίσκονταν αγκυροβολημένα στο λιμάνι. Οι δύο αυτές τορπίλες φαίνεται ότι έχασαν το στόχο τους και κατέληξαν και εξερράγησαν στον λιμενοβραχίονα, προκαλώντας μόνο τραυματισμούς σε προσκυνητές, ενώ αναφέρθηκε κι ένας θάνατος από καρδιακή ανακοπή.
     Ο πανικός από ακολούθησε μεταξύ των προσκυνητών στην προκυμαία και σε όλη την γύρω έκταση μέχρι το ιερό προσκύνημα του νησιού, δεν μπορεί να περιγραφεί, ενώ το πλήγμα που δέχθηκε το «ΕΛΛΗ» προκάλεσε τόσο τρομερή έκρηξη, που μία ώρα, περίπου, αργότερα βυθίστηκε, παίρνοντας μαζί του στον υγρό τάφο του τον αρχικελευστή Παπανικολάου, ενώ τραυματίστηκαν άλλα 29 μέλη του πληρώματος.
     Η ανείπωτη και ύπουλη αυτή πολεμική πράξη εν καιρώ ειρήνης, άφησε άφωνο όλο το πανελλήνιο. Το ότι δεν υπήρξαν θύματα σε μια τέτοια πολυάριθμη κοσμοσυρροή, πλην ενός, του αρχικελευστή, αποδόθηκε σε μεγάλο θαύμα της Παναγίας της Τήνου. Από κυβερνητικής πλευράς τηρήθηκε «μυστική» η εθνικότητα του πλοίου, προφανώς να αποφευχθεί, ή έστω να καθυστερήσει, η εμπλοκή τη χώρας μας στον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο. Κοινό μυστικό, ήταν, όμως, η εθνικότητα του πλοίου, αφού τα θραύσματα των τορπίλων μαρτυρούσαν την Ιταλική του ταυτότητα κι αυτό δεν θα μπορούσε να μην διαρρεύσει. Τα γεγονός γνωστοποιήθηκε επίσημα από κυβερνητικά χείλη δύο ημέρες μετά την εισβολή των Ιταλών στην Ελλάδα, στις 30 Οκτωβρίου 1940. Επρόκειτο για το υποβρύχιο «delfino».

Τεμάχιο (ένα από τα πολλά) του «ΕΛΛΗ» στο Μουσείο Τήνου

«Ασύρματος», μουσείο Τήνου

     Ο τορπιλισμός του «Έλλη» δεν αποτελούσε ένα μεμονωμένο ή τυχαίο γεγονός κατά της Πατρίδας μας. Και τούτο, επειδή σύμφωνα με ιστορικές πηγές, ο Χίτλερ είχε βεβαιώσει τον Μουσολίνι ότι η Μεσόγειος και το Αιγαίο αποτελούν ζωτικό χώρο της Ιταλίας, στον οποίο η Γερμανία δεν επρόκειτο να επέμβει.
     Αν και το πλήγμα του ύπουλου τορπιλισμού του «ΕΛΛΗ» ήταν δυσβάσταχτο για την Ελλάδα, το γεγονός αφύπνισε και προετοίμασε τον Ελληνικό λαό για το τι επρόκειτο να ακολουθήσει. Έτσι εξηγείται και ο μεγάλος ενθουσιασμός κατά την εισβολή των Ιταλών στην Ελλάδα στις 28 Οκτωβρίου 1940 και η βεβαιότητα για τη νίκη. Ο Ιταλός Πρέσβης στη χώρα μας Εμμανουέλε Γκράτσι, που «εισάπραξε» το ιστορικό «ΟΧΙ» στις 28 Οκτωβρίου 1940 από τον Πρωθυπουργό Ιωάννη Μεταξά, γράφει πολύ αργότερα στα απομνημονεύματά του: «Το έγκλημα της Τήνου είχε αποτέλεσμα-, για να μην πω έκανε το θαύμα-, να δημιουργηθεί στην Ελλάδα μια ενότητα ψυχών. Οπαδοί κι αντίπαλοι της κυβέρνησης, πείστηκαν πως ένα μόνο αδυσώπητο εχθρό είχε η Ελλάδα: Την Ιταλία. Και πως, αν δεν γινόταν ν’ αποφευχθεί μια σύγκρουση μαζί της, θα ήταν προτιμότερο ν’ αντιμετωπιστεί ο εχθρός με ανδρισμό, παρά να υποχωρήσει το Ελληνικό Έθνος σε κάποιον που δεν δίσταζε να μεταχειριστεί τέτοια μέσα».
     Το καταδρομικό «ΕΛΛΗ» αποτελούσε πλοίο του στόλου του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού. Το όνομά του έλαβε μετά την νικηφόρα ναυμαχία της Έλλης στα Δαρδανέλια, στη διάρκεια του Α' Βαλκανικού Πολέμου.  Από τη Ελλάδα είχε αγοραστεί το 1914, ενώ η ναυπήγησή του είχε γίνει δύο χρόνια νωρίτερα. Στον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο έλαβε μέρος υπό Γαλλική σημαία και αργότερα, το 1925, υποβλήθηκε σε μετασκευή ευρείας κλίμακας. Στο μουσείο που βρίσκεται στο χώρο του ιερού προσκυνήματος της Τήνου, εκτίθενται τμήματα του ηρωικού πολεμικού πλοίου, που προκαλούν πολλά συναισθήματα στον επισκέπτη, με κυρίαρχο τη συγκίνηση.
     Κάθε χρόνο στον εορτασμό της Μεγαλόχαρης της Τήνου, τελείται επιμνημόσυνη δέηση επί πολεμικού πλοίου και γίνεται από εκεί κατάθεση (ρίψη) στεφάνων στον υγρό τάφο της «ΕΛΛΗΣ», από κυβερνητικούς αξιωματούχους.
==================================
Πηγές: Εγκυκλοπαίδεια ΔΟΜΗ, διαδίκτυο.
Εικόνες ανάρτησης: Διαδίκτυο
 

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 14.8.2022

https://nikolpapak.blogspot.com/2021/08/blog-post_29.html