Περιεχόμενα:
- Σύντομος
πρόλογος
Σύντομος πρόλογος
Ήταν πραγματική ευλογία που η βάφτιση της μικρής Άννας-Μαρίας, πολύ στενής
συγγενής μου, συνέπεσε στο τριήμερο της Πρωτομαγιάς. Πασχαλιά, πρωτομαγιά και
μυστήριο προϋπόθεταν μια πολύ χαρούμενη συνάντηση όλων των συγγενών στο
Ηράκλειο της Κρήτης κι αυτό επιτεύχθηκε με τον καλύτερο τρόπο και την
μεγαλύτερη καλή δυνατότητα.
Πραγματική μυσταγωγία το μυστήριο στον ιερό ναό του αγίου Μύρωνα, στο ομώνυμο χωριό του Ηρακλείου, και δεύτερη "μυσταγωγία" η Αβραμιαία φιλοξενία των προσκεκλημένων εκ μέρους της οικογένειας, που ακολούθησε σ’ ένα ιδιαίτερα πολιτισμένο περιβάλλον, όπου η μουσική και ο χορός εξέφραζαν διπλή χαρά: Εκείνη της ένταξης της Ιωάννας-Μαρίας στις στρατιές των ορθοδόξων χριστιανών και της συνάντησης όλων μας εκεί. Και βέβαια, τις προηγούμενες και τις επόμενες μέρες, δεν αφήσαμε καμία ευκαιρία να πάει χαμένη, για να απολαύσουμε τη Μεγαλόνησο ποικιλοτρόπως.
Προσκύνημα στη Μονή Πρέβελης
Πέρα από τις όποιες άλλες μικρότερες η μεγαλύτερες εξορμήσεις του τριημέρου, που για κάποιους πιο τυχερούς έγινε πενθήμερο, η
επόμενη μέρα της βάφτισης ξεκίνησε με κάποιες μικροδιαφωνίες στην πενταμελή
συντροφιά μας, στο πρωινό του ξενοδοχείου. Έπεσαν κάμποσες προτάσεις στο
τραπέζι, που τελικά επεκράτησε το προσκύνημα στην ιστορική Μονή Πρέβελης, που
ήταν και η προσωπική μου. Αφού όλοι συντονιστήκαμε και εφοδιαστήκαμε με τα
απαραίτητα, όπως πιο «βαρύ» ντύσιμο και κάποιες λιχουδιές για το ταξίδι των
δύο, περίπου, ωρών, ξεκινήσαμε.
Αν και «μουντός» κάπως ο καιρός, με
περιορισμένη ηλιοφάνεια λόγω της νέφωσης και της Αφρικανικής σκόνης, που ήταν
αρκετά εμφανής, ο χιονισμένος Ψηλορείτης δέσποζε επιβλητικά από κάθε σημείο της
διαδρομής μας. Από τις προηγούμενες μέρες είχα συλλέξει αρκετές πληροφορίες για
τον ιερό χώρο του προσκυνήματός μας και κατευθυνόμενοι προς τα εκεί ενημέρωνα
και τους υπόλοιπους τέσσερις, που δεν έχαναν την ευκαιρία για καλοπροαίρετα
πειράγματα και σχόλια, όπως «φαίνεσαι διαβασμένος» και «εκτός από υγειονομικός
θα έκανες και για θεολόγος».
Ανεβαίνοντας και κατεβαίνοντας τους
φιδωτούς δρόμους, κοινωνούσαμε τα μαγευτικά τοπία, που στην αρχή της άνοιξης
έστελναν τα δικά τους μηνύματα χαράς και αισιοδοξίας. Πολλά τα κοπάδια προβάτων,
«κουράδια» σύμφωνα με τους τοπικούς ιδιωματισμούς, βοσκούσαν στις πλαγιές και
από τα μισάνοιχτα παράθυρα του αυτοκινήτου έφταναν στ’ αυτιά μας οι μελωδίες
των κουδουνιών τους. Πολύ συνηθισμένες και οι εικόνες κατσικιών, που αυτά
επέλεγαν δύσβατα μονοπάτια ή κοφτερούς βράχους για τη βοσκή τους. Ένας της
συντροφιάς μας εξεπλάγη, όταν είδε μια κατσίκα, «αίγα», σύμφωνα με την
αρχαιοπρεπή ονομασία της και στην τοπική «διάλεκτο», πάνω σε ένα δέντρο να
τρώει τα πρώτα ανοιξιάτικα τρυφερά φύλλα του. Όπως μας είπε, ήταν μια εικόνα
που δεν θα μπορούσε να την έχει φανταστεί, αν και για τους υπόλοιπους, που
προερχόμαστε από ορεσίβιες περιοχές, ήταν εικόνα πολύ συνηθισμένη.
Ελάχιστα ακόμα χιλιόμετρα μας χώριζαν από
τον τόπο του προορισμού μας, αναπάντεχη και με μεγάλη έκπληξη μας περίμενε: Ένα μεγαλοπρεπές φαράγγι ξεδιπλωνόταν κάτω από τα
μάτια μας! «Φαράγγι Κουρταλιώτη» διαβάσαμε σε μια πινακίδα και λίγο μετά μια
άλλη, κίτρινη, ειδική-σήμανσης ιστορικών και αρχαιολογικών χώρων, μας έδειχνε προς
τα πού να κατευθυνθούμε για τον ναό του «Οσίου Νικολάου Κουρταλιώτη». Δεν
χρειάστηκε να το διαπραγματευτούμε πολύ και η απόφαση για την κατάβαση πάρθηκε
αμέσως, αν και εδώ κάποιες χλιαρές αντιρρήσεις προεβλήθησαν, αφού ορισμένοι
έπρεπε να φύγουν με το βραδινό αεροπλάνο. Το επιχείρημα από την πλευρά μου, «ας
αφιερώσουμε λιγότερο χρόνο στο μεσημεριανό μας φαγητό», έπεισε εύκολα.
Βγαίνοντας από το αυτοκίνητο, λίγα μέτρα
από την είσοδο της ιστορικής «Πίσω Μονής Πρέβελης», απλωνόταν μπροστά μας το
Λιβυκό πέλαγος. Ο αέρας ήταν πολύ δυνατός και το κρύο αρκετά αισθητό, που
ανάγκασε και τους πιο «σκληρούς» να ντυθούν καλύτερα. Προχωρήσαμε, «ερευνήσαμε»
όλες τις κτιριακές εγκαταστάσεις της Μονής και διαβάσαμε σε μαρμάρινη επιγραφή
την προσφορά της στον αγώνα του 1821. Εισερχόμενοι στο δίκλιτο καθολικό,
αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη το Θεολόγο και τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, ρίξαμε
μια σχετικά γρήγορη ματιά στις τοιχογραφίες, μεταξύ των οποίων διακρίναμε αυτές
της Αποκάλυψης του Ιωάννου, της Γέννησης, της Σταύρωσης και πολλές μορφές
αγίων. Το βλέμμα μας σταμάτησε και στο ξυλόγλυπτο τέμπλο και στον άμβωνα, που
θα έλεγα ότι έχει πολλές ομοιότητες με εκείνον του ναού του αγίου Γεωργίου στο Οικουμενικό
Πατριαρχείο στο Φανάρι. Δύο από τα κεράκια που βάλαμε στο μανουάλι ήταν για
τους αγαπημένους μας, ένα για τους ζώντες και ένα για τους τεθνεώτες.
 |
| Παλιές κτιριακές εγκαταστάσεις της Πίσω Μονής |
Η μοσχοβολιά από το θυμίαμα της πρωινής
λειτουργίας, που είχε ήδη τελειώσει, και τ’ αναμμένα ακόμα καντήλια, έδιναν ιδιαίτερα
συναισθήματα κατάνυξης, ενώ ένα από τα λίγα αντίδωρα που είχαν μείνει στο
πανέρι επάνω στο παγκάρι, φυλάχθηκε προσεκτικά σε χαρτομάντηλο από τον καθένα
μας για το πρωί της επόμενης ημέρας.
Ασκητική μορφή ο ηγούμενος της Μονής,
φορώντας το πετραχήλι του μας διάβασε ευχή «υπέρ υγείας και βοηθείας» και
προσκυνήσαμε τον Σταυρό που κρατούσε στα χέρια του, ο οποίος περιέχει και Τίμιο Ξύλο. Ο Σταυρός αυτός είναι αφιέρωμα του ηγουμένου Ευφραίμ (1769-1803) και σύμφωνα με την παράδοση προέρχεται από την Κωνσταντινούπολη. Αναρίθμητα είναι τα θαύματα που έχουν αναφερθεί στο διάβα των αιώνων, ειδικά σε όσους αντιμετώπιζαν προβλήματα υγείας. Χαρακτηριστική και η φράση των κατοίκων της Κρήτης, που καταδεικνύει την ευλάβειά τους και την πίστη τους στο ιερό αυτό κειμήλιο: "Άμε (άντε, πήγαινε) στου Πρέβελη, να σου σύρουν τον Τίμιο Σταυρό να βρεις την υγειά σου".
Αμέσως
μετά κατευθυνθήκαμε στο μουσείο, στο οποίο εκτίθενται αρχιερατικά άμφια, ιερά
σκεύη και χειρόγραφα μεγάλης ιστορικής αξίας.
Βγαίνοντας από το καθολικό στον αύλειο
χώρο, είδαμε κι άλλους προσκυνητές να απολαμβάνουν την επιβλητικότητα του
χώρου, το τοπίο, τη θέα προς το Λιβυκό πέλαγος και το ζωολογικό κήπο της Μονής με τη μικρή λιμνούλα με πάπιες και κύκνους,
ενώ οι εκκωφαντικές «κραυγές» από τα παγώνια ήταν συνεχείς.
 |
| Ατενίζοντας από τον αύλειο χώρο της Μονής το Λιβυκό Πέλαγος... |
Λόγω του περιορισμένου χρόνου, αφού μας «περίμενε» και το φαράγγι του Κουρταλιώτη κι έπρεπε να προετοιμαστούν κι εκείνοι που θα έφευγαν με το βραδινό αεροπλάνο, το προσκύνημά μας στην «Κάτω Μονή» ήταν σχετικά σύντομο. Κι εδώ να σημειώσουμε ότι η ιστορική Μονή Πρέβελης αποτελείται από δύο κύρια κτιριακά συγκροτήματα: Την «Πίσω» και την «Κάτω» Μονή. Η «πίσω» προς τιμήν του Ευαγγελιστή Ιωάννου του Θεολόγου και του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, ως προαναφέρθηκε, και η «Κάτω» προς τιμής του αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, που έχουν ενωθεί. Σε μικρή απόσταση βρίσκεται η ονομαστή λίμνη Πρέβελη και το ειδυλλιακό τοπίο με το Φοινικοδάσος, που εντυπωσιάζει τους επισκέπτες.
 |
| Η Κάτω Μονή Πρέβελης, με χαρακτηριστικές τις καμινάδες που διασώζονται |
Αρχίζει η κατάβαση!
Προχωρώντας λίγο ακόμα, το θέαμα ήταν απερίγραπτο!
Δεν ήταν ένας ο καταρράκτης, αλλά πολλοί περισσότεροι, μικρότεροι και
μεγαλύτεροι και στη σειρά! Πολλά, πάρα πολλά και τα νερά, που έβγαιναν
κατακάθαρα από τα σπλάχνα του βράχου και έπεφταν στην κοίτη του ρέματος,
σχηματίζοντας τον Κουρταλιώτη ποταμό! Μείναμε για λίγα λεπτά εκεί, απολαμβάνοντας,
θαυμάζοντας και φωτογραφίζοντας το φαινόμενο και το τοπίο. Φυσικά,
φωτογραφηθήκαμε κι εμείς. Η συνομιλία μας δεν ήταν και τόσο εύκολη από τον
θόρυβο των νερών και περισσότερο «διαβάζαμε» τα χείλη μας για να συνεννοηθούμε!
Ιστορικά στοιχεία για τη Μονή Πρέβελης
Η μονή Πρέβελης είναι ορθόδοξο Σταυροπηγιακό μοναστήρι, το οποίο βρίσκεται στο δήμο Αγίου Βασιλείου, στις νότια περιοχή της διοικητικής
περιφέρεις Ρεθύμνου. Αποτελείται από δύο κτιριακά συγκροτήματα, την «Πίσω» και
την Κάτω» Μονή, που βλέπουν στο Λιβυκό Πέλαγος (βλ. ανωτέρω). Η Κάτω Μονή
(αγίου Ιωάννου του Προδρόμου) έχει λεηλατηθεί πολλές φορές και έχει υποστεί
πολύ μεγάλες ζημιές από πειρατές και ληστές, λόγω της θέσης της και του πλούτου
της. Αρκετές κτιριακές εγκαταστάσεις της
σήμερα έχουν ερειπωθεί και δεν επιτρέπεται η είσοδος.
Η ονομασία της πιθανόν να οφείλεται στο
φεουδάρχη Πρέβελη, που αφιέρωσε στη Μονή το φέουδό του. Κατ’ άλλη εκδοχή, απέκτησε
το όνομά της από τον ανακαινιστή Πρέβελη, τον 17ο αιώνα.
Κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1821,
ο ηγούμενος Μελχισεδέκ Τσουδερός (1769-1823) οργάνωσε επαναστατικό στρατό και
συγκέντρωσε οπλισμό. Οι Οθωμανοί αντελήφθησαν τις κινήσεις του και κινήθηκαν
προς την Κάτω Μονή τον Μάιο του 1821. Ο Μελχισεδέκ τους φιλοξένησε και τους
προσέφερε φαγητό και κρασί. Όταν οι Τούρκοι κοιμήθηκαν, οι μοναχοί διέφυγαν,
παίρνοντας μαζί τους τα πυρομαχικά. Οι Τούρκοι στη συνέχεια κατέστρεψαν το μοναστήρι και δήμευσαν την περιουσία του. Τα κτήματα δόθηκαν πίσω στη Μονή κατά την
περίοδο της Αιγυπτιοκρατίας (1830-1840). Κατά τη διάρκεια της επανάστασης του
1866 φιλοξένησε και φρόντισε πρόσφυγες που έφευγαν για την Ελλάδα.
 |
| Εικόνες από τον αύλειο χώρο της "πίσω" Μονής Πρέβελης |
Κατά την περίοδο του Β΄ παγκοσμίου πολέμου
και της γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα, η Μονή με ηγούμενο τον Αγαθάγγελο
Λαγγουβάρδο φιλοξένησε και βοήθησε στην αποχώρηση εκατοντάδων στρατιωτών για
την Αίγυπτο. Μετά τον πόλεμο άρχισε να γνωρίζει περίοδο παρακμής.
Το φαράγγι του
Κουρταλιώτη (Κουρταλιώτικο φαράγγι)
Βρίσκεται νότια του νομού Ρεθύμνης, στη
Κρήτη. Αρχίζει να εκτείνεται από το χωριό Κοξαρέ και σχηματίζεται ανάμεσα στα
όρη Κουρούπα και Ξηρό Όρος. Τα τοιχώματά του έχουν ύψος έως 600 μέτρα και
σχηματίζεται σε αυτά μεγάλος αριθμός σπηλαίων. Πιστεύεται ότι φαράγγι και ποταμός οφείλουν την ονομασία τους στα «κούρταλα», δηλαδή στα «κρόταλα», «σφυρίγματα», που δημιουργεί ο δυνατός βοριάς όταν πνέει στην περιοχή και
περνά μέσα απ’ το φαράγγι.
Ο Κουρταλιώτης ποταμός εκβάλλει στη θάλασσα
της Πρέβελης-αρχή Λιβυκού πελάγους. Πριν την εκβολή του, το Δέλτα του
σχηματίζει την προστατευόμενη λίμνη Πρέβελη. Εκεί βρίσκεται και το ομώνυμο φοινικοδάσος, το δεύτερο μετά από αυτό του Βάι (Νομός Λασιθίου). Δυστυχώς, το μεγαλύτερο μέρος του φοινικοδάσους
της Πρεβέλης καταστράφηκε το 2010 από μεγάλη πυρκαγιά. Χάρη στην αντοχή, όμως,
του φοίνικα, το φοινικόδασος κατάφερε αναγεννάται μέσα από τις στάχτες του.
Ένα σύντομο βίντεο στο Κουρταλιώτικο Φαράγγι
 |
| Ο "μαυρισμένος" βράχος |
 |
| Το τέλος του φαραγγιού |
Ο όσιος Νικόλαος
Κουρταλιώτης
Αν και τα βιογραφικά στοιχεία του οσίου προέρχονται
από προφορικές παραδόσεις, κυρίως, φαίνεται ότι γεννήθηκε στον Ασώματο Ρεθύμνου από
ευσεβείς γονείς, στο τέλος της Ενετοκρατίας και αρχή της Τουρκοκρατίας. Από την
παιδική του ηλικία διακρινόταν για την ευσέβειά του και την αγάπη του προς τους
φτωχούς και αδύναμους, τους οποίους ενίσχυε με τα εισοδήματα της πατρικής του
περιουσίας. Οι γονείς του ενίσχυσαν την κλίση του αυτή και τον προέτρεψαν να
αφοσιωθεί στον Θεό. Εγκαταλείποντας τα εγκόσμια, πήγε αρχικά στη Μεσσαρά,
ασκητεύοντας σ’ ένα σπήλαιο. Αργότερα μετακινήθηκε στο απόκρημνο φαράγγι του
όρους Κουρούπα της περιοχής Πρέβελης και εκεί ακολούθησε αυστηρότερη ασκητική
ζωή. Για την αγιότητά του και τα θαύματά του μαρτυρούν Τούρκοι και Χριστιανοί.
Μαρτυρία αγιότητος και ο γραφικός ναΐσκος που έχει κτιστεί προς τιμήν του στο φαράγγι,
κάτω από μεγάλο βράχο και απέναντι από τις πηγές-καταρράκτες.
Η μνήμη του τιμάται την 1η
Σεπτεμβρίου και στο εκκλησάκι του φτάνουν προσκυνητές απ' όλη την
Κρήτη.
 |
| Το γραφικό εκκλησάκι του οσίου Νικολάου Κουρταλιώτη |
 |
| Σπηλιές στο βράχο του φαραγγιού. Ίσως κάποια από αυτές να ήταν και ασκητήριο του οσίου |
 | ||
Το σπίτι του αξέχαστου Νίκου Ξυλούρη στα Ανώγεια, σήμερα μουσείο
|
Πηγές:
- Εγκυκλοπαίδεια ΔΟΜΗ
- «Ορθόδοξες απαντήσεις» (ηλεκτρονική σελίδα)
- Ενημερωτικό φυλλάδιο της Μονής Πρέβελης
- Διαδίκτυο
Σημείωση: Για μεγέθυνση στις εικόνες, κάντε μονό "κλικ" πάνω σ' αυτές. Για μεγέθυνση στα βίντεο, κάντε διπλό "κλικ".
Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος,
5.5.2022
Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος,
5.5.2022
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου