Τί είναι το κάφυρο και πότε «σκάει»;

     Κάφυρο ή κάφυρα συνηθίζεται να λέγεται σε ορισμένες περιοχές (π.χ. της Πελοποννήσου) το ανώτερο αναπνευστικό ή ρινικός βλεννογόνος ή πιο απλά το ρουθούνι. Ορισμένα ζώα, όπως τα άλογα και τα πρόβατα, κυρίως όμως τα άλογα, εκφράζουν το θυμό τους και την ανυπομονησία τους, βγάζοντας δυνατές εκπνοές. Στην περίπτωση αυτή λέμε ότι «σκάει το κάφυρο», επειδή με τη δυνατή εκπνοή ακούγεται και ο ήχος του εκπνεόμενου αέρα που βγαίνει με δύναμη.

     Για τον άνθρωπο η φράση αυτή έχει μεταφορική έννοια, που σημαίνει ότι είναι έτοιμος να «εκραγεί» από το θυμό του.

     Να σημειωθεί ακόμα ότι πολλά ζώα «τεντώνουν το ρουθούνι» και με βαθιές εισπνοές επιδιώκουν να νοιώσουν καλύτερα την οσμή, π.χ. άλογο, σκύλος κλπ, που αυτό πιθανότατα έχει διαφορετική σημασία: εδώ, προφανώς, καταφαίνεται η ανυπομονησία τους γι' αυτό που οσμίζονται και όχι ο θυμός τους. 

     Ας θυμηθούμε στίχους του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη από το ποίημα του «ωδή στον ανδριάντα του Πατριάρχου Γρηγορίου του Ε΄», που αναφέρονται στο προεπαναστατικό «θυμό» των Ελλήνων:

«[…]Φριμάζουν⁽¹⁾ τα Καλάβρυτα... Καπνίζει το Ζητούνι ⁽²⁾...

κι η Μάνη η ανυπόμονη τεντώνει το ρουθούνι[…]»

----------------------

⁽¹⁾  Φριμάζω ή φρουμάζω: Φυσάω δυνατά από ανυπομονησία.

⁽²⁾ Ζητούνι: Παλαιότερη ονομασία της Λαμίας.

Νίκος Χρ. Παπακωνστανόπουλος, 30.5.2020

https://nikolpapak.blogspot.com/2017/05/blog-post_22.html