Οι «παλιές» νοικοκυρές, αλλά και πολλές
σύγχρονες που κρατάνε την παράδοση, ζυμώνουν στο σπίτι τους και ψήνουν το ψωμί
στο δικό τους, σπιτικό φούρνο, που μπορεί να είναι η ηλεκτρική κουζίνα ή, πολύ
σπανιότερα, ο παραδοσιακός ξυλόφουρνος. Η προετοιμασία του ψωμιού γίνεται με
περισσή φροντίδα και ήταν/είναι μια τελετουργική και με σεβασμό διαδικασία, η
οποία τηρείται κατά γράμμα και για δύο λόγους. Ο πρώτος λόγος, είναι ο
μεγάλος σεβασμός στο ίδιο το ψωμί και ο δεύτερος λόγος για την επιτυχία του. Αν
και δεν είχαν ιδιαίτερες γραμματικές γνώσεις οι νοικοκυρές αυτές, είχαν/έχουν
γνώσεις πρακτικές, που τις είχαν/έχουν διδαχθεί από μητέρες και γιαγιάδες, που
κι αυτές ήταν με ακόμα λιγότερες γραμματικές γνώσεις. Αξίζει μέσα σε όλα αυτά
να σημειωθεί και η ετοιμότητα για την ωρίμανση, που όσες άλλες δουλειές κι αν
έχουν, το μυαλό τους δεν ξεφεύγει καθόλου από εκεί, γιατί αν η ωρίμανση (αν
«γίνει»/φουσκώσει το ψωμί) και δεν μπει στο φούρνο να ψηθεί στην ώρα του,
ξεχειλίζει από τα ταψιά και χύνεται έξω. Να σημειωθεί ακόμα το ρόλο που έπαιζε και καλή συντήρηση του προζυμιού, σε σταθερή θερμοκρασία, συνήθως μέσα το αλεύρι.
Ο διαφορετικός τρόπος ζωής σήμερα, οι διαφορετικές ανάγκες, η πολυαπασχόληση, η αναζήτηση κάθε μεγαλύτερης ευκολίας στην καθημερινότητα, μας έχουν αναγκάσει να καταφεύγουμε στο ψωμί του εμπορίου, το οποίο σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι το ίδιο με εκείνο το χειροποίητο παραδοσιακό. Μα και από τις νοικοκυρές που ζυμώνουν οι ίδιες στο σπίτι τους, λίγες είναι εκείνες που χρησιμοποιούν προζύμι. Η εύκολη προμήθεια της μαγιάς από το εμπόριο, έχει απλοποιήσει την διαδικασία του ζυμώματος και ελαχιστοποιεί κατά πολύ το χρόνο ωρίμανσης, χωρίς, φυσικά, να δίνει στο ψωμί την ίδια ποιότητα και νοστιμιά που δίνει το προζύμι.
Η αυστηρή τήρηση του τελετουργικού, λοιπόν, έφερνε/φέρνει το καλό αποτέλεσμα. Ένα ανάλογο «τελετουργικό», με «καλό προζύμι» τηρούσαν οι αγράμματοι ή με λίγα, έστω, γράμματα γονείς μας και στην ανατροφή των παιδιών. Η υπομονή και το «άγρυπνο μάτι» για την «ωρίμανση», η ετοιμότητα, η πρόληψη, ήταν «πανταχού παρούσες». Αλλά και πολλές φορές η αυστηρότητα στην καλή της έννοια, έφερνε κι αυτή τα δικά της θετικά αποτελέσματα. Η εισβολή της τεχνολογίας σε όλες της τις εκφάνσεις, οι «τυποποιημένες» δραστηριότητες, οι διαφορετικές ανάγκες και οι πολλές απαιτήσεις της ζωής, ο υπερκαταναλωτισμός και πολλά ακόμα που έχουν αλλάξει ριζικά σε σύγκριση με το τότε, παρακάμπτουν ή αλλοιώνουν σε πολλές περιπτώσεις το «παραδοσιακό προζύμι» στην ανατροφή των παιδιών.
Η χαλάρωση της συνοχής της οικογένειας, οι ενίοτε υπερβολικές ελευθερίες, η συγκάλυψη και «ωραιοποίηση» από πλευράς των γονιών των λαθών των παιδιών, ίσως να μην είναι υπερβολή να χαρακτηρίζει την εισχώρηση στην ασυδοσία. Μεγάλη, «βαριά» λέξη, όμως κάποτε και πραγματικότητα, που, όσο κι αν μας πονάει, δεν υπερβάλλουν ορισμένοι που ομολογούν ότι «έχουμε χάσει το μέτρο». Ακούμε και διαβάζουμε συχνά στα ΜΜΕ, π.χ., αλλά συναντάμε και στην καθημερινότητά μας γονείς που στηρίζουν τα λάθη των παιδιών τους, με τα όποια αποτελέσματα μπορεί να έχει μια τέτοια τακτική, βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα.
Όσο κι αν επιδιώκουν κάποιοι να συγκρίνουν και τις παλαιότερες ή τις μεγαλύτερες γενιές με τις νεότερες/σύγχρονες, σε γενικές γραμμές υπερισχύει καταφανώς η άποψη ότι οι γενιές του παραδοσιακού «προζυμιού», είναι περισσότερο προσηλωμένες στο σεβασμό των παραδοσιακών μας Αξιών, που όμως δεν μεταλαμπάδευσαν επαρκώς αυτό το σεβασμό τους στο παιδιά τους/στους νεότερους.
Σημείωση: Αφορμή για το άρθρο αυτό απετέλεσε η φράση μιας αιωνόβιας αρχόντισσας, της κυρίας Αρχόντως-«όνομα και πράγμα»-, σε μια πολύ ζεστή κουβέντα που είχα μαζί της τις μέρες των γιορτών και μου είπε: «Εμείς οι μεγαλύτεροι είμαστε ζυμωμένοι με άλλο προζύμι»!
Ο διαφορετικός τρόπος ζωής σήμερα, οι διαφορετικές ανάγκες, η πολυαπασχόληση, η αναζήτηση κάθε μεγαλύτερης ευκολίας στην καθημερινότητα, μας έχουν αναγκάσει να καταφεύγουμε στο ψωμί του εμπορίου, το οποίο σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι το ίδιο με εκείνο το χειροποίητο παραδοσιακό. Μα και από τις νοικοκυρές που ζυμώνουν οι ίδιες στο σπίτι τους, λίγες είναι εκείνες που χρησιμοποιούν προζύμι. Η εύκολη προμήθεια της μαγιάς από το εμπόριο, έχει απλοποιήσει την διαδικασία του ζυμώματος και ελαχιστοποιεί κατά πολύ το χρόνο ωρίμανσης, χωρίς, φυσικά, να δίνει στο ψωμί την ίδια ποιότητα και νοστιμιά που δίνει το προζύμι.
Η αυστηρή τήρηση του τελετουργικού, λοιπόν, έφερνε/φέρνει το καλό αποτέλεσμα. Ένα ανάλογο «τελετουργικό», με «καλό προζύμι» τηρούσαν οι αγράμματοι ή με λίγα, έστω, γράμματα γονείς μας και στην ανατροφή των παιδιών. Η υπομονή και το «άγρυπνο μάτι» για την «ωρίμανση», η ετοιμότητα, η πρόληψη, ήταν «πανταχού παρούσες». Αλλά και πολλές φορές η αυστηρότητα στην καλή της έννοια, έφερνε κι αυτή τα δικά της θετικά αποτελέσματα. Η εισβολή της τεχνολογίας σε όλες της τις εκφάνσεις, οι «τυποποιημένες» δραστηριότητες, οι διαφορετικές ανάγκες και οι πολλές απαιτήσεις της ζωής, ο υπερκαταναλωτισμός και πολλά ακόμα που έχουν αλλάξει ριζικά σε σύγκριση με το τότε, παρακάμπτουν ή αλλοιώνουν σε πολλές περιπτώσεις το «παραδοσιακό προζύμι» στην ανατροφή των παιδιών.
Η χαλάρωση της συνοχής της οικογένειας, οι ενίοτε υπερβολικές ελευθερίες, η συγκάλυψη και «ωραιοποίηση» από πλευράς των γονιών των λαθών των παιδιών, ίσως να μην είναι υπερβολή να χαρακτηρίζει την εισχώρηση στην ασυδοσία. Μεγάλη, «βαριά» λέξη, όμως κάποτε και πραγματικότητα, που, όσο κι αν μας πονάει, δεν υπερβάλλουν ορισμένοι που ομολογούν ότι «έχουμε χάσει το μέτρο». Ακούμε και διαβάζουμε συχνά στα ΜΜΕ, π.χ., αλλά συναντάμε και στην καθημερινότητά μας γονείς που στηρίζουν τα λάθη των παιδιών τους, με τα όποια αποτελέσματα μπορεί να έχει μια τέτοια τακτική, βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα.
Όσο κι αν επιδιώκουν κάποιοι να συγκρίνουν και τις παλαιότερες ή τις μεγαλύτερες γενιές με τις νεότερες/σύγχρονες, σε γενικές γραμμές υπερισχύει καταφανώς η άποψη ότι οι γενιές του παραδοσιακού «προζυμιού», είναι περισσότερο προσηλωμένες στο σεβασμό των παραδοσιακών μας Αξιών, που όμως δεν μεταλαμπάδευσαν επαρκώς αυτό το σεβασμό τους στο παιδιά τους/στους νεότερους.
Σημείωση: Αφορμή για το άρθρο αυτό απετέλεσε η φράση μιας αιωνόβιας αρχόντισσας, της κυρίας Αρχόντως-«όνομα και πράγμα»-, σε μια πολύ ζεστή κουβέντα που είχα μαζί της τις μέρες των γιορτών και μου είπε: «Εμείς οι μεγαλύτεροι είμαστε ζυμωμένοι με άλλο προζύμι»!
Νίκος
Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 7.1.2024
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου