Η «ΤΡΙΤΗ ΓΙΟΡΤΗ ΠΙΤΑΣ» στο Γοργόμυλο Πρέβεζας

     Ατόφια η παράδοση στις πίτες σε όλη την Ήπειρο, διοργανώνονται πολλές εορταστικές εκδηλώσεις σε όλη την Περιφέρεια, ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες, με αντικείμενο το παραδοσιακό αυτό έδεσμα και με μεγάλη επιτυχία. Στο πνεύμα αυτό και ο Μορφωτικός και Πολιτιστικός Σύλλογος Γοργομύλου Πρεβέζης «Οι Άγιοι Απόστολοι», διοργάνωσε με πρωτόγνωρη επιτυχία και για τρίτη συνεχή χρονιά τη «γιορτή πίτας» στο όμορφο χωριό, το βράδυ της 19 Ιουλίου 2025.

     Με πολύ ενθουσιασμό και μέρες πριν οι προετοιμασίες, οι συντονισμοί, οι καταμερισμοί εργασιών, μέχρι και την τελευταία παραμικρή λεπτομέρεια, δεν είχε άλλη επιλογή η επιτυχία από το να είναι υποδειγματική. Ο εθελοντισμός και στο σερβίρισμα, έδινε κι αυτός το δικό του στίγμα της αγάπης των ανθρώπων στην εκδήλωση και στο χωριό τους. Ακατόρθωτο να μετρήσει κανείς τις πίτες που με πολύ μεράκι, ενθουσιασμό και αγάπη έφτιαξαν και προσέφεραν αφιλοκερδώς οι νοικοκυρές και εύφραναν τις αισθήσεις των πολλών κατοίκων και φίλων του χωριού, φίλων από τα γειτονικά και όχι μόνο χωριά, μέχρι και επισκεπτών από την Αθήνα(!), που κατέφθασαν και γέμισαν ασφυκτικά τη μεγάλη πέτρινη πλατεία! Στις νοικοκυρές αυτές δόθηκε από ένα συμβολικό αναμνηστικό δωράκι.
     Συμμετείχαν τα χορευτικά του Πολιτιστικού Συλλόγου Γυμνοτόπου Πρέβεζας «Πάτερ Κοσμάς», του Συλλόγου Φιλοθέης Άρτας, που η συνεργασία τους με τον οικείο Σύλλογο είναι πολυετής και υποδειγματική. Συμμετείχε ακόμα και η παιδική ομάδα του χορευτικού τμήματος του οικείου Συλλόγου. Στα συμμετέχοντα χορευτικά ο Μορφωτικός και Πολιτιστικός Σύλλογος «οι Άγιοι Απόστολοι», επέδωσε τιμητικό δίπλωμα.
    Παρευρέθηκαν ακόμα ο Βουλευτής Ν. Δημοκρατίας Πρέβεζας Κυριάκης Σπυρίδων, εκπρόσωπος του Δήμου Ζηρού και εκπρόσωποι πολλών πολιτιστικών Συλλόγων της περιοχής. Τα χορευτικά και τον ελεύθερο χορό που ακολούθησε συνόδεψαν το μουσικό συγκρότημα των Σπύρου Δερδέκη - Ευάγγελου Νούση, με την κρυστάλλινη φωνή του μεγάλου εκφραστή της γνήσιας δημοτικής μας παράδοσης Αντώνη Κυρίτση. Ο κ. Αντώνης Κυρίτσης αφιέρωσε το πρώτο του τραγούδι – Ηπειρώτικο μοιρολόι στον πρόσφατα εκλιπόντα μέγιστο του κλαρίνου Πετρολούκα Χαλκιά. Συγκίνηση, αίσθηση και ενθουσιασμό προκάλεσαν τα δύο εκκολαπτόμενα μουσικά ταλέντα, οι έφηβοι Αχιλλέας Μπακάρας και Αλέξανδρος Παππάς, που έπαιξαν κλαρίνο και ταμπούρλο αντίστοιχα.
     Περάσαμε πολύ όμορφα! Ευχαριστούμε όλους για την άψογη διοργάνωση και ευχόμαστε και του χρόνου!

     Ακολουθούν φωτογραφίες και βίντεο από την εκδήλωση:

Σημείωση: Για μεγέθυνση των φωτογραφιών και των βίντεο, «πατήστε» επάνω σ' αυτά.

Προσφορές πίτας

Πίτες έτοιμες για σερβίρισμα

Χορευτικό Τμήμα Συλλόγου Γυμνοτόπου

Ασφυκτικά γεμάτη η πέτρινη πλατεία του χωριού!

Παιδικό χορευτικό τμήμα Συλλόγου Γοργομύλου

Ο χορός ήταν ελεύθερος!

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 20.7.2025

(Σύντομο βιογραφικό σημείωμα δείτε ΕΔΩ)

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: «Τα παιδιά μας οδηγούν ΙΙ», του Σωτηρίου Χριστόπουλου

     Αναμφισβήτητα το βιβλίο είναι «ο καθρέφτης του συγγραφέα». Μέσα απ’ αυτό τον γνωρίζουμε, μέσα από τις σελίδες του εκφράζεται επικοινωνεί μαζί μας. Λένε ακόμα, πως το βιβλίο είναι «το μισό του συγγραφέα και το άλλο μισό του αναγνώστη». Και τούτο γιατί ο συγγραφέας εκφράζεται και ο αναγνώστης «διεισδύει» και επεκτείνεται με την ανάγνωση και τη μελέτη.
     Πολύ σύντομα, μετά τα δύο βιβλία του («Τα παιδιά μας οδηγούν», και το δίγλωσσο «Μαθήματα Αγάπης», από τις Εκδόσεις ΣΥΜΠΑΝΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ, ο εκπαιδευτικός Β΄/βάθμιας εκπαίδευσης, συγγραφέας παιδικών βιβλίων και ποιητής Σωτήριος Χριστόπουλος, ανοίγει νέους ορίζοντες από τον ίδιο Εκδοτικό Οίκο. Πνευματικό του δημιούργημα «Τα παιδιά μας οδηγούν ΙΙ».
     Ίδιοι οι πρωταγωνιστές του βιβλίου του από την αρχή μέχρι το τέλος, ο Πέτρος, η Μαρίνα, ο Αντώνης, που συνάντησαν τον κύριο Νίκο και γνωρίστηκαν μαζί του σε μια καθημερινή του, αλλά πολύ συναισθηματική και τρυφερή εκδήλωση αγάπης: Να ταΐζει τις πάπιες στη λίμνη! Προσωπικά με πισωγύρισε στο παλιό αναγνωστικό της Γ΄ δημοτικού, που σε όλο εκείνο το βιβλίο, πρωταγωνιστούν δύο αδελφάκια, ο Κωστάκης και η Ελενίτσα, με συμπρωταγωνιστές τους γονείς τους και τους δασκάλους τους. Ένα βιβλίο που γαλούχησε πολλές γενιές Ελληνόπουλων σ’ αυτή την ηλικία και μας μπόλιασε με Αξίες. Και το «Τα παιδιά μας οδηγούν ΙΙ», του Σωτήρη Χριστόπουλου μπορεί να σταθεί σήμερα επάξια δίπλα σ’ εκείνο το αναγνωστικό!
     «Τα παιδιά μας οδηγούν»: Πόσες φορές δεν έχει ειπωθεί, «αφήστε τα παιδιά να μας κυβερνήσουν»! Είναι βέβαιο ότι η αγνότητά τους, ο άδολος χαρακτήρας τους, η ειλικρίνειά τους θα οδηγήσουν πολύ διαφορετικά και με ασφάλεια τον κόσμο από τους μεγάλους! Σχήμα λόγου μεν, πραγματικότητα δε.
     Μέσα από τις σελίδες των προβληματισμών και της πένας του Σωτηρίου Χριστόπουλου και της πολυτελούς αυτής έκδοσης των ΣΥΜΠΑΝΤΙΚΩΝ ΔΙΑΔΡΟΜΩΝ, ο ασπρομάλλης κύριος Νίκος διδάσκει και διδάσκεται από τους τρεις μικρούς φίλους του! «Συγκοινωνούντα δοχεία» η διδασκαλία, αλλά και «η καλοσύνη αγγίζει ακόμα και τους μεγαλύτερους, αν βρει τον τρόπο να φτάσει στην καρδιά τους»!  «Μπορούν και οι μεγάλοι να μάθουν από τα παιδιά τους», γι’ αυτό δεν πρέπει να υποτιμούμε την ωφέλιμη μάθηση, απ’ οπουδήποτε κι αν προέρχεται. «Τα παιδιά μας οδηγούν»!
     Πολύ αγαπητέ φίλε, πατριώτη και πνευματικέ συνοδοιπόρε, Σωτήριε Χριστόπουλε, με κάποια καθυστέρηση λόγων δρομολογημένων δραστηριοτήτων  η ανταπόκρισή μου στο ακριβό αυτό δώρο της αγάπης σου στην ταπεινότητά μου. Όμως, τα αισθήματα στο πρόσωπό σου/την προσωπικότητά σου με καμία απολύτως «έκπτωση»! Γνωριστήκαμε σχετικά πρόσφατα αλλά όταν οι καρδιές είναι ανοιχτές, επικοινωνούν διαφορετικά!
     Σ’ ευχαριστώ και πάλι!
 

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 27.6.2025

https://nikolpapak.blogspot.com/2021/08/blog-post_29.html

Το αηδόνι: Μυθολογικά και λαογραφικά στοιχεία

 

α. Μυθολογικά στοιχεία.
 
     Υπάρχουν κάποιες διαφορετικές εκδοχές για την προέλευση του αηδονιού, σύμφωνα με τη μυθολογία. Μία εξ αυτών αναφέρει ότι η Αηδών (Αηδόνα) ήταν κόρη του Πανδάρεω, γιου του μάντη της Κω Μέροπα και γυναίκα του βασιλιά της Θήβας Ζήθου, με τον οποίο απέκτησε τον Ίτυλο. Η Αηδόνα φθονούσε την αδελφή του άντρα της τη Νιόβη, που είχε έξι γιους και έξι κόρες. Ο φθόνος την οδήγησε να σκοτώσει το μεγαλύτερο γιο της Νιόβης, τον Σίπυλο, όμως κατά λάθος σκότωσε το δικό της παιδί, τον Ίτυλο. Από τότε έκλαιγε απαρηγόρητη και ο Δίας τη λυπήθηκε και την μεταμόρφωσε σε πουλί, το αηδόνι, που θρηνεί μελωδικά το θάνατο του παιδιού της. Αν παρατηρήσουμε το αηδόνι την ώρα που κελαηδάει, θα δούμε ότι ανοίγει το ράμφος του σε όλη του την έκταση, όπως ο άνθρωπος θρηνεί φωνάζοντας δυνατά από απελπισία. Επειδή όλη η οικογένεια της Αηδόνας υπέφερε από το έγκλημα, ζήτησαν από το Δία να τους μεταμορφώσει σε πουλιά. Ο πατέρας της Πανδάρεως έγινε θαλασσινός αετός, η μητέρα της αλκυόνα, η αδελφή της χελιδόνι, ο αδελφός της τσαλαπετεινός και ο άντρας της πελεκάνος.
     Κατά άλλη εκδοχή, η Αηδόνα ήταν γυναίκα του ξυλουργού Πολύτεχνου από την Κολοφώνα. Ο Πολύτεχνος κάποτε είπε ότι αγαπούσε τη γυναίκα του περισσότερο από την θεά Ήρα και η Αηδόνα ότι αγαπούσε τον άντρα της περισσότερο από το Δία. Ο Δίας θύμωσε και τους έστειλε με τον Ερμή την Έριδα, η οποία έβαλε τον Πολύτεχνο ν’ απατήσει τη Αηδόνα με την αδελφή της Χελιδόνα. Η Αηδόνα για να την εκδικηθεί, σκότωσε το γιο της Ίτυ και έδωσε τις σάρκες του να τις φάει ο Πολύτεχνος. Εκείνος έτρεξε στο σπίτι του πεθερού του Πανδάρεω, για να τιμωρήσει την Αηδόνα. Εκεί, όμως, οι δούλοι τον άλειψαν με μέλι και τον έδεσαν σ’ ένα δέντρο στο ήλιο, για να βασανίζεται από τις μύγες, τις μέλισσες και τα άλλα έντομα. Η γυναίκα του η Αηδόνα τον λυπήθηκε μετά απ’ αυτό και πήγε να τον ανακουφίσει από το μαρτύριο, τραγουδώντας του με τη μελωδική της φωνή. Όταν ο Πανδάρεω έμαθε τί είχαν κάνει και πήγε να τον σκοτώσει, δεν πρόλαβε, γιατί ο Δίας τους είχε μεταμορφώσει σε μελωδικά πουλιά.
 
β. Λαογραφικά και άλλα στοιχεία
 
     Το αηδόνι είναι ωδικό, αποδημητικό πουλί, της οικογένειας των «τουρδιδών» ή «κοσσυφιδών». Το σώμα του είναι μικρό, με καφαιόχρωμο φτέρωμα, που είναι δύσκολο να εντοπιστεί κι ας κελαηδάει σε πολύ μικρή απόσταση. «Καταφύγιό» του είναι, κυρίως, οι ρεματιές με υγρασία, όπου βρίσκει και πολύ καλή προστασία. Γι’ αυτό χαρακτηρίζεται και ως «ντροπαλό» πουλί! Το μήκος του, μαζί με την ουρά του φτάνει τα 15-17 εκατοστά και το άνοιγμα των φτερών του δεν ξεπερνάει τα 25 εκατοστά. Το θηλυκό γεννάει 4 με 5 αυγά και τα εκκολάπτει μαζί με το σύντροφό του. Είναι μεγάλος αρχιτέκτονας στην κατασκευή της φωλιάς του, την οποία φτιάχνει με χόρτα πάνω σε κλαδιά.
     Αναζητώντας στοιχεία για τον τρόπο ζωής του, διαβάζουμε ότι το αρσενικό είναι πολύ καλός σύντροφος και πατέρας. Αυτό ταΐζει το θηλυκό σε όλο το διάστημα της εκκόλαψης των αυγών, αυτό διδάσκει και τα νεαρά αρσενικά το κελάηδημά τους. Στην Γ΄ τάξη του δημοτικού, που οι μεγαλύτεροι διδαχθήκαμε και «ΦΥΣΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ», ένα κεφάλαιο του βιβλίου εκείνου αναφερόταν και στο αηδόνι. Θυμάμαι που έγραφε: «Τα θηλυκά αηδόνια δεν κελαηδούν. Κελαηδούν μόνο τα αρσενικά, για να δείξουν στα θηλυκά πόσο καλοί σύντροφοι και πατεράδες μπορούν να γίνουν»!
     Το μελωδικό του κελάηδημα δεν είναι μονότονο, όπως πολλών άλλων πουλιών και το αλλάζει πολύ γρήγορα, με τέτοιο τρόπο, μάλιστα, που πραγματικά μαγεύει κάθε αυτί που το ακούει, κάτι που το έχει ανακηρύξει σε βασιλιά των ωδικών πτηνών. Το κελάηδημά του αποτελείται από καθαρές, λαμπερές και δυνατές νότες, Ένα «μουσικό αυτί» μπορεί να το διακρίνει εύκολα αυτό και δεν είναι τυχαίο που ο Μπετόβεν στην περίφημη «Έκτη Συμφωνία», απέδωσε και το κελάηδημα του αηδονιού! Για να δείξουμε τη διαφορά στη φωνή του, λέμε μεταφορικά ότι «όταν λαλεί τ’ αηδόνι, τα άλλα πουλιά σωπαίνουν»!
     Το κελάηδημα του είναι ευχάριστο, απολαυστικό, χαρούμενο κι όταν κελαηδούν πολλά μαζί, δεν  μπορεί να είναι τίποτα λιγότερο από μια μουσική πανδαισία! Αν η λαλιά του ακούγεται σαν «πένθιμη», προμηνύει κάποιο κακό, κάποια συμφορά ίσως και θάνατο, σύμφωνα με λαϊκές δοξασίες.
     Το αηδόνι δεν ζει στο κλουβί. Όσοι επεδίωξαν να το φυλακίσουν, απέτυχαν, γιατί «ούτε κελαηδούσε, ούτε έτρωγε και σύντομα πέθανε από στενοχώρια», σύμφωνα με ομολογία του ορεσίβιου πατέρα μου, που είχε επιχειρήσει και τον εγκλεισμό του σε κλουβί. Το ίδιο ισχύει και για την πέρδικα.  
    Ούτε από διδακτικούς μύθους, ούτε από τη λαϊκή σοφία, ούτε από το δημοτικό τραγούδι θα μπορούσε να λείπει ένα τέτοιος μελωδός της φύσης. Χαρακτηριστικοί οι μύθοι του μακρινού παππού Αισώπου «Αηδών και ιέραξ» και «Αηδών και Χελιδών». Ως «αηδονόλαλες» χαρακτηρίζει και ο Όμηρος τα μυθικά πλάσματα – θαλάσσιους δαίμονες,  με γυναικεία κεφάλια και σώματα πουλιών, τις σειρήνες, που παραπλάνησαν τον Οδυσσέα με το μαγευτικό τραγούδι τους, σε μια από τις περιπέτειές του (Ομήρου Οδύσσεια).
     Όχι λιγότερο χαρακτηριστικές και παροιμίες και παροιμιώδεις φράσεις, όπως «έχει αηδονιού λαλιά και πέρδικας καμάρι», ή ο χαρακτηρισμός της φωνής ενός καλού τραγουδιστή, («αηδόνι η φωνή του»), «Αλέκος Κιτσάκης, το αηδόνι της Ηπείρου». Η γνωστή παροιμία «του στοίχησε ο κούκος αηδόνι», λέγεται ότι προέρχεται από το εξής περιστατικό: Μετά την Απελευθέρωση, το νεοσύστατο Ελληνικό κράτος αγόρασε ένα ατμοκίνητο καράβι. Το χρηματικό ποσό που διατέθηκε υποσχόταν να είναι ανάλογου μεγέθους και το πλεούμενο. Το πλήθος του κόσμου που πήγε στο λιμάνι να το υποδεχθεί, απογοητεύτηκε με το κατά πολύ μικρότερο του αναμενομένου. Ο ποιητής Θωμάς Σπυριδώνης είπε τότε τη φράση που έμεινε στην ιστορία, εννοώντας ότι περιμέναμε «αηδόνι» με τα λεφτά που δώσαμε και ήρθε «κούκος»!
     Όχι λίγα και τα δημοτικά τραγούδια  που αναφέρονται στο αγαπημένο πουλί της άνοιξης και του καλοκαιριού. Στο γνωστό «του γιοφυριού της Άρτας», ενδεχομένως αηδόνι,

«[…]Πουλάκι πήγε κι έκατσε αντίκρυ στο ποτάμι,

δεν κελαηδούσε σαν πουλί, μηδέ σαν χελιδόνι,

μόν’ κελαηδούσε κι έλεγε μ’ ανθρωπινή λαλίτσα:

“Αν δεν στοιχειώσετ’ άνθρωπο, γιοφύρι δε στεριώνει

και μη στοιχειώσετε ορφανό, μη ξένο, μη διαβάτη,

παρά του πρωτομάστορα την όμορφη γυναίκα”[…»].

     Και τότε ο πρωτομάστορα, παρ’ όλο που «έπεσε του θανάτου»,

«εμήνυσε της λυγερής (της γυναίκας του) με το πουλί τ’ αηδόνι».

----------------------------------------
Πηγές: Εγκυκλοπαίδειες ΔΟΜΗ και ΕΛΛΑΔΙΚΗ
Εικόνα ανάρτησης: Διαδίκτυο
 

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 22.6.2025

https://nikolpapak.blogspot.com/2021/08/blog-post_29.html

Σκιάχτρα, φύλακες των καλλιεργειών! (Λαογραφική καταγραφή)

     Από τη στιγμή που θα «δέσει» ο καρπός της κάθε καλλιέργειας, που ο ανθός, δηλαδή, θα δώσει τη θέση του στον καρπό ν’ αναπτυχθεί και ν’ αρχίσει η ωρίμανση, π.χ. καλαμπόκι, φασόλια, αρακάς, περιβόλια, αμπέλια κλπ, κινδυνεύει από αρπακτικά πουλιά και ζώα. Ο παραγωγός τότε είναι αναγκασμένος να πάρει τις προφυλάξεις του για να προστατέψει τη σοδειά του. Αυτός είναι και ο λόγος που βλέπουμε στα χωράφια διάφορες επινοήσεις, όπως ένα είδος «περίφραξης» με κορδέλες ν’ ανεμίζουν από το αέρα, ένα αυτοσχέδιο ανεμιστήρα που και με το πιο αδύναμο φύσημα να γυρίζει και να κάνει θόρυβο και άλλα τέτοια.
     Μία από τις περισσότερο έξυπνες εφευρέσεις ήταν/είναι και η κατασκευή ανθρώπινου ομοιώματος σε φυσικό μέγεθος στο χωράφι, με την ονομασία σκιάχτρο ή σκιάζαρος. Αυτό «στεκόταν» πάνω σε κάποιο δέντρο ή σε κάποια άκρη του χωραφιού, που βλέποντάς το οι εισβολείς, δεν πλησίαζαν. Σύντομα, όμως, κι εκείνοι καταλάβαιναν ότι αυτός ο «φύλακας» ήταν τόσο ακίνδυνος, που έχουμε δει πουλιά να σταθμεύουν για λίγο στο κεφάλι του! Περισσότερο έξυπνη και η τοποθέτηση του σκιάζαρου πάνω σ’ ένα μακρύ, λεπτό και ευλύγιστο ξύλο «καρφωμένο» στο έδαφος, ορατό από μικρές και μεγαλύτερες αποστάσεις. Με τον αέρα αυτό κινείται και δίνει την εντύπωση φυσικής παρουσίας ανθρώπου στον «εχθρό».

     Ειδικά ο ασβός είναι μάστιγα για το καλαμπόκι τις νυχτερινές ώρες, ως νυχτόβιο ζώο. Για να προστατευτεί η σοδιά, οι άνθρωποι ξενυχτούσαν εκ περιτροπής στα χωράφια τους και συχνά μέσα στη νύχτα χτυπούσαν έναν τενεκέ, που ο ήχος του τον φόβιζε και τον απομάκρυνε. Μας είχε αφηγηθεί ο μπάρμπα-Θανάσης τη δική του ευρεσιτεχνία, χάρις στην οποία απολάμβανε τον ύπνο του: Έβαλε μέσα σε ένα μεταλλικό βαρέλι μια μεγάλη χελώνα που είχε βρει. Στις προσπάθειές της να μετακινηθεί και να φύγει, προκαλούσε εκείνη το θόρυβο για την απομάκρυνση του ζώου! Κάθε πρωί, πήγαινε ο ίδιος στο χωράφι για τον απαραίτητο έλεγχο, αλλά και με το απαραίτητο φαγητό και το νερό για την νυχτερινή φύλακα!
     «Αχ! Ένα τέτοιο έπρεπε να είχα, να το βάζω τη νύχτα στο χωράφι να φωνάζει, για μην πήγαινε ο ασβός και μου έτρωγε το καλαμπόκι», είχε πει και ο ενενηντάχρονος μπάρμπα-Γιάννης, όταν άρχισαν να κυκλοφορούν ευρέως τα πρώτα μηχανήματα καταγραφής ήχου (μαγνητόφωνα).
     Διαδεδομένη και η συνήθεια να δένουν το σκυλί, π.χ. στο αμπέλι, να προστατεύει τα σταφύλια από τις αλεπούδες, που είναι μεγάλη τους αδυναμία.
     Μια ακόμα πιο έξυπνη εφεύρεση, ήταν και αυτή του μπάρμπ’-Αντρέα, που τακτικά άλλαζε τα ρούχα του σκιάχτρου στο χωράφι του, με δικά του! Πίστευε πως η μυρωδιά του ιδρώτα που είχαν απορροφήσει όλη την ημέρα στη δουλειά του, θα αποτελέσει αποτρεπτικό παράγοντα (μυρωδιά φυσικής «παρουσίας» ανθρώπου στο χωράφι), κυρίως για τα πετούμενα. Κατά δική του ομολογία, δεν έπεφτε έξω.
-------------------------------------
Εικόνα ανάρτησης: Χρήστος Μυλωνάς – Ανάσταση Καλαβρύτων, τον οποίο και ευχαριστώ.
 

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 14.6.2025

https://nikolpapak.blogspot.com/2021/08/blog-post_29.html

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: «Ο θρύλος του Γυάλινου Πύργου». Παραμύθι-παιδική λογοτεχνία της Κατερίνας Μερτίκα

     Συνέπεσαν δυο ευλογημένες στιγμές μαζί, εκείνο το απομεσήμερο της 27^ης Μαΐου 2025, στο «Φεστιβάλ Όψεις του Φανταστικού», στην παρουσίαση βιβλίων και συγγραφέων από τις εκδόσεις ΣΥΜΑΠΑΝΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ. Η πρώτη ευλογημένη συγκυρία, το φεστιβάλ αυτό καθ’ εαυτό. Η δεύτερη, η γνωριμία μου με τη συγγραφέα παιδικών βιβλίων Κατερίνα Μερτίκα, που βρεθήκαμε στο ίδιο πάνελ.
     Ξεφυλλίζοντας και διαβάζοντας το βιβλίο της, μου γεννήθηκε αυθόρμητα η σκέψη, αντί για οιοιδήποτε άλλο κείμενο να το παρουσιάσω, να γράψω ένα «γράμμα» στην ίδια την Κατερίνα, απευθυνόμενος σ’ αυτήν σε δεύτερο πρόσωπο, όπως ξεκινάει και η ίδια την εξαιρετική πνευματική της δημιουργία, με το γράμμα στη γιαγιά της της, την Καλλή, κι αυτό κάνω:
 
     Αγαπητή Κατερίνα,
     Καθίσαμε για λίγο στο ίδιο πάνελ του Φεστιβάλ, όπου και η πρώτη μας γνωριμία. Ο τρόπος που παρουσίασες το έργο σου, πραγματικά με μάγεψε. Με γύρισε και στα δικά μου παιδικά χρόνια, τα χρόνια της ατόφιας παράδοσης, αλλά και τα χρόνια της πρωταγωνίστριας γιαγιάς στην αφήγηση των παραμυθιών στα εγγόνια. Πολύ αυθόρμητα και πολύ πρόθυμα σε λίγο μου το προσέφερες! Από την πρώτη εκείνη στιγμή, είπαμε να μιλάμε και στον ενικό, βάζοντας στην άκρη τις αποστάσεις.
     Ξεφυλλίζοντάς το και διαβάζοντάς το, ένοιωσα την μυρωδιά του καινούργιου βιβλίου! Ένοιωσα και πολλές φορές μέσα από τις σελίδες του να ξαναγίνομαι παιδί! Ένοιωσα ολοζώντανη την αφήγηση, ένοιωσα να ζω το παραμύθι! Ένοιωσα να κρατάω την ανάσα μου, να καρδιοχτυπώ από την αγωνία και να χώνομαι μέσα στα βαριά χειμωνιάτικα σκεπάσματα του κρεβατιού από το φόβο, μη φτάσει και ως εδώ η κακιά μάγισσα Σιελβόρα! Μα πάντα ένας καλός πρίγκηπας «Αλέξανδρος» πρωταγωνιστεί σε πολλά παραμύθια. Μπορεί ο «πρίγκηπας» να είναι και η ίδια η γιαγιά, που η ζεστή παρουσία της διώχνει μακριά την κακιά μάγισσα!  
     Λένε πως «πατρίδα μας είναι τα παιδικά μας χρόνια». Λένε, ακόμα, πως «το παιδί δεν φεύγει ποτέ από μέσα μας, όσο κι αν μεγαλώσουμε». Κι εσύ, αγαπητή Κατερίνα, πετυχαίνεις και τα δύο αυτά μαζί και με το πιο όμορφο τρόπο στο βιβλίο σου.
     Τα παραμύθια είναι πάντα η καλύτερη διδασκαλία για τα παιδιά. Και ίσως, η καλύτερη διδασκαλία του «Θρύλου του Γυάλινου Πύργου», να είναι αυτό που με λίγα λόγια, αλλά με πολύ νόημα, γράφεις στη σελίδα 54:
     «Από εκείνα τα λόγια κρατήσαμε κάτι πολύτιμο εγώ κι ο αδερφός μου. Κρατάμε ο ένας το χέρι του άλλου, στα εύκολα και στα δύσκολα, όπως κάναμε τότε», γιατί «έτσι κανένα στοιχειό δεν μπορεί να μας πάρει»!
     «Ποτέ δεν ξεχνάμε τις στιγμές γύρω από το τζάκι», και σαν μικρό αντίδωρο στην πολύτιμη προσφορά σου, η συμμετοχή μου στο συλλογικό βιβλίο «Χειμωνιάτικες Βραδιές στο Τζάκι», ΕΔΩ, που διατίθεται και στο προσωπικό μου ιστολόγιο.

     Το καλό τέλος του παραμυθιού σου, είναι με διαφορετικά λόγια το «και ζήσανε αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα», εναρμονισμένο με το τέλος κάθε καλού παραμυθιού, είναι η επικράτηση του δικαίου, που πρέπει το καλό πάντα να υπερισχύει και να νικάει το κακό.
      Η γραφή σου είναι πολύ προσεγμένη και κελαρυστή, σαν το δροσερό πεντακάθαρο νερό που βγαίνει από την πηγή. Μέσα από τις σελίδες του και τις παραγράφους του ζωντανεύουν φανταστικές εικόνες και ξεπηδούν άπειρα καλολογικά στοιχεία, που ειδικά στα μάτια των παιδιών γίνονται κινηματογραφική ταινία, που την παρακολουθούν με έκσταση! Θυμίζει, ακόμα, το βιβλίο σου εκείνα τα βιβλία παραμυθιών που μας χάριζαν και μας διάβαζαν παππούδες, γονείς και θείοι, με τα χοντρά εξώφυλλα και τα ανθεκτικά φύλλα, για να μην φθείρονται. Εδώ, βέβαια, έχει παίξει σημαντικό ρόλο και η καλή δουλειά-επαγγελματική πληρότητα του εκδότη.   
     Τελειώνοντας, να σημειώσω, αγαπητή Κατερίνα, ότι δεν ξεχνώ τα λόγια του παππού μου: «Ο άνθρωπος μετράει από τι αφήνει εκεί από που περνάει». Αυτό επισημαίνεις κι εσύ στο βιογραφικό σου σημείωμα στο εξώφυλλο: «Γράφεις γι’ ν’ αφήνεις κάτι πίσω». Σου ανήκει το μεγάλο ΕΥΓΕ και με κεφαλαία, γιατί τα παιδιά δεν πρέπει ποτέ να στερηθούν τα παραμύθια!
     Σ’ ευχαριστώ για το όμορφο ταξίδι, ένα ξεχωριστό πισωγύρισμα στα παιδικά χρόνια!
     Εύχομαι και σε πολλά ακόμα τέτοια ανταμώματα «Συμπαντικών Διαδρομών»!
 

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 12.6.2025

(Σύντομο βιογραφικο σημείωμα δείτε ΕΔΩ)

Ανοιξιάτικο ξημέρωμα (ποίημα)

                                                   

                             Παραδεισένιο πρωινό, της άνοιξης μαγεία,
                             θυμίζει Αγία Τράπεζα κι αναίμακτη θυσία!
                             Ύμνοι για το Δημιουργό οι αηδονοφωνούλες,
                             νοιώθεις να είναι γύρω σου χιλιάδες εκκλησούλες!
                             Πώς σε γεμίζουν οι στιγμές με ψυχική ηρεμία,
                             με Θεία, λες, κατάνυξη, της φύσης ευλογία!

Βίντεο: Ξημέρωμα στο χωριό μου, 9.6.2025

 

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 9.6.2025

                                 https://nikolpapak.blogspot.com/2021/08/blog-post_29.html

Στη χρυσή μας εποχή... (ποίημα)

                                                  Στη χρυσή μας εποχή,
                                                  το Θεό περιφρονούμε
                                                  και τη γλώσσα μας ξεχνούμε,
                                                  δίχως σκέψη κι ενοχή.
 
                                                  Το «εγώ» μας πάει μπροστά,
                                                  το «εμείς» το ξέρουν λίγοι.
                                                  Η προσποίηση μας πνίγει,
                                                  μ’ όλο λόγια φουσκωτά.
 
                                                  Στη χρυσή μας εποχή
                                                  μηχανές μας κυβερνούνε
                                                  και αυτές μας οδηγούνε,
                                                  με την κρίση μας ρηχή.
 
                                                  Για «σημεία των καιρών»,
                                                  λένε κάποιοι διαβασμένοι
                                                  και το χάος που βαθαίνει
                                                  είναι έργο πονηρών.
 
                                                  Στη χρυσή μας εποχή,
                                                  η ζωή μας αγχωμένη,
                                                  η χαρά ψαλιδισμένη,
                                                  περπατάμε σκυθρωποί.
 
                                                  Στους αντίξοους καιρούς
                                                  πρέπει να αντισταθούμε
                                                  και το βήμα μας να βρούμε,
                                                  με παράδοσης δεσμούς.
 

Νίκος Χρ. Παπακωνστανόπουλος, 28.5.2025

https://nikolpapak.blogspot.com/2021/08/blog-post_29.html

Το κινητό τηλέφωνο στη ζωή μας (σατιρικό ποίημα)

                                                             

                                                      Όλη μέρα κι όλη νύχτα

                                                      και χωρίς σταματημό,
                                                      στο κυνήγι για να βρούμε
                                                      της ζωής το μυστικό.
 
                                                      Κι έκανε η τεχνολογία,
                                                      κι η ταχύτητα φωτός,
                                                      το «κυνήγι» να ’χει γίνει
                                                      «δύναμη» κι αυτοσκοπός.
 
                                                      Ήρθε να μας ξελογιάσει
                                                      στο κυνήγι μας αυτό
                                                      το τηλέφωνο στην τσέπη
                                                      που το είπαν «κινητό».
 
                                                      Μα για λίγο είναι στη τσέπη
                                                      και στα χέρια συνεχώς,
                                                      μόνιμο «ξεμυαλιστήρι»,
                                                      γίνηκε «φίλος κολλητός».

                                                      Με τα μάτια κολλημένα

                                                      μέρα-νύχτα σε αυτό,

                                                      να ελέγχει τη ζωή μας,

                                                      να της κλέβει το ρυθμό.

                                                      Σαν στο πιάνο καθισμένοι

                                                      και χωρίς ανασασμό,

                                                      με τα δάχτυλα να παίζουν

                                                      το χορό τον πηδηχτό.

 
                                                      Ποιος και να το φανταζόταν
                                                      εργαλείο τόσο δα,
                                                      να χωρά όλον κόσμο,
                                                      και το σύμπαν να χωρά!
 
                                                      Ό,τι γύρω κι αν συμβαίνει,

                                                      ή καλό είτε κακό,
                                                      η ζωή μας κρεμασμένη
                                                      από ένα κινητό!

                                   Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 14.5.2025

https://nikolpapak.blogspot.com/2021/08/blog-post_29.html

Προσκύνημα στην ιστορική Μονή Αγίας Τριάδος Ακράτας

Εικόνα: Από τον ιστότοπο της Μονής

Σύντομος πρόλογος 

     Σε πολλά γραπτά μου κείμενα και σε προφορικές αναφορές μου τονίζω και θα τονίζω πάντα ότι έχω μια ιδιαίτερη σχέση με την Αγία Τριάδα και τούτο για δύο λόγους. Ο πρώτος, επειδή το ιστορικό μοναστήρι στο χωριό μου (1650) είναι σε πολύ κοντινή απόσταση από το πατρικό μου σπίτι, στο οποίο έζησα μέχρι την ηλικία των δεκαοκτώ χρόνων και πολύ συχνά επισκέπτομαι, μη μπορώντας να το αφήνω μεγάλα χρονικά διαστήματα χωρίς την παρουσία μου. Και ο δεύτερος, γιατί πάντα το ιστορικό αυτό μοναστήρι ήταν, είναι και θα είναι το καταφύγιό μου στα εύκολα και στα δύσκολα, στις χαρούμενες και όχι μόνο στιγμές, βρίσκοντας κάθε φορά την πνευματική ενίσχυση που έχω ανάγκη. Σε κάθε επίκληση για Θεία βοήθεια από την Αγία Τριάδα, πάντα βλέπω ζωντανή την πολυπόθητη αυτή ενίσχυση. Το εννοώ και το ομολογώ αυτό, προς δόξαν της Τρισυποστάτου Θεότητος.

     Ερευνώντας βιβλία και ιστορικά αρχεία για τη συγγραφή ενός σύγχρονου ιστορικού βιβλίου για τη Μονή Αγίας Τριάδος Λειβαρτζίου -ευελπιστώ να εξασφαλιστεί χορηγία για την έκδοσή του-, διαπίστωσα ότι ο αγιογράφος Αντώνιος εκ Νερερών Καλαβρύτων που αγιογράφησε τη μονή και αργότερα χειροτονήθηκε ιερέας-ιερομόναχος, έχει αγιογραφήσει κι άλλες δύο εκκλησίες του χωριού μου, τον άγιο Θεόδωρο τον Τήρωνα, και τη μεσαία κόγχη του καθεδρικού ναού του αγίου Γεωργίου. Έχει αγιογραφήσει, ακόμα, και την επίσης ιστορική Μονή Αγίας Τριάδας Ακράτας, τη Μονή Χρυσοπηγής της Δίβρης (σημερινή Λαμπεία Ηλείας) και το ναό του κοιμητηρίου στο χωριό Αντρώνι Ηλείας.
     Μια ενδόμυχη επιθυμία – διακαής πόθος από τότε, με καλούσε για προσκύνημα στην Αγία Τριάδα Ακράτας, το οποίο αξιωθήκαμε πρόσφατα να πραγματοποιήσουμε με τη σύζυγό μου (11 Μαΐου 2025) και με τετραμελή ακόμα πολύ αγαπημένη συντροφιά, ως προσκύνημα, βεβαίως, αλλά και ως απότιση φόρου τιμής στη μνήμη του αείμνηστου αγιογράφου και ιερέως Αντωνίου.

***

     Ύστερα από πολλές αναβολές, ίσως και δεκαετίας, λόγω θεμάτων που προέκυπταν την «τελευταία στιγμή», ξεκινήσαμε πολύ πρωί την Κυριακή 11 Μαΐου 2025 από την Αθήνα, και αφού είχε προηγηθεί επικοινωνία με την αδελφότητα των μοναζουσών. Σκοπός μας ήταν και να προλάβουμε και τη Θεία Λειτουργία στην ιστορική Μονή Αγίας Τριάδος Ακράτας -κτίσμα του 16^ου αιώνα-, που όπως σε κάθε μοναστήρι οι Θείες Λειτουργίες και όλες οι ακολουθίες είναι ιδιαίτερα κατανυκτικές. Η περίπου μιάμισης ώρας διαδρομή μέχρι την άφιξή μας ήταν πολύ ευχάριστη. Αφήνοντας, μάλιστα, την εθνική οδό κι ανηφορίζοντας προς το μοναστήρι με ανοιχτά τα παράθυρα του αυτοκινήτου, οι πρωινοί «αναστάσιμοι ύμνοι» των αηδονιών και όλων των πουλιών, ακούγονταν στ’ αυτιά μας ως ο όρθρος, τον οποίο ήταν αναμενόμενο να μην προλάβουμε στην εκκλησία. Και πράγματι, φτάσαμε στον προορισμό μας τη στιγμή που άρχιζε η Θεία Λειτουργία, με το «Ευλογημένη η Βασιλεία Του Πατρός και το Υιού και του Αγίου Πνεύματος», έχοντας πάρει ήδη την πρώτη αναβάπτιση από τον «όρθρο» της φύσης!  Οι μοσχοβολιές των ολάνθιστων λουλουδιών της στην καρδιά της άνοιξης, έστελναν κι αυτές θυμίαμα στο Δημιουργό, σαν ένα δικό τους και δικό μας μαζί «κατευθυνθήτω η προσευχή μου», από την «αγία τράπεζα της» φύσης! Αλλά και μέρα που ήταν, φάνταζαν και σαν ύμνοι στην επίγεια πηγή ζωής, τη μητέρα, που τη δεύτερη εκείνη Κυριακή του Μάη είχε την παγκόσμια τιμητική της!  

     Οι σμιλεμένες φωνές του ιερέα στο Άγιο Βήμα, της ηγουμένης στο ένα αναλόγιο και των μοναζουσών στο άλλο, με την αυστηρή απόδοση όλου του τυπικού και της Βυζαντινής μουσικής, ενίσχυαν σε πολύ μεγάλο βαθμό και τη δική μας κατάνυξη και αγαλλίαση και όλων των άλλων προσκυνητών κι αυτό ήταν ιδιαίτερα ευδιάκριτο στα πρόσωπά μας. Η Θεία αυτή μυσταγωγία στο θρησκευτικό μνημείο, συνδύαζε μια πραγματική λιτότητα και μεγαλοπρέπεια μαζί, σε υψόμετρο 400 μέτρων, μεταξύ γης και ουρανού, στον Μοραΐτικο βράχο του βουνού της Πορρωβίτσης Αιγιαλείας!
     Μετά τη Θεία Λειτουργία, ο κύριος που διακονούσε τον ιερέα μέσα στο ιερό, στη Μικρή και τη Μεγάλη Είσοδο, πολύ πρόθυμα μας οδήγησε και μας ξενάγησε στην μικρής αποστάσεως αετοφωλιά στη μέση το βράχο, που θυμίζει και Μετέωρα, στο παλαιομονάστηρο των Αγίων Πάντων, το οποίο έχει ανακαινιστεί πρόσφατα (2020) με δαπάνη ευλαβέστατων Χριστιανών. Είναι μικρών διαστάσεων, έχει μια φανταστική θέα προς την Ακράτα και με τον ποταμό Κράθη «στα πόδια μας», σ' όλο τον κάμπο, τον Κορινθιακό κόλπο που ενώνεται με τον Πατραϊκό, μέχρι και απέναντι στις παραλίες και τα βουνά της Στερεάς Ελλάδας, που και εκεί οι ανεμογεννήτριες «αντικαθιστούν» σταδιακά το φυσικό κάλος και ανεπιφύλαχτα θα έλεγε κανείς ότι μοιάζουν από μακριά με «σταυρούς μαρτυρίου» ή και «σταυρούς νεκροταφείου» της φύσης!

Το παλαιομονάστηρο των αγίων Πάντων,  μέσα στο βράχο

     Επιστρέφοντας και από αυτή την πνευματική πλήρωση, μας περίμενε η Αβραμιαία φιλοξενία στον αύλειο χώρο της Μονής Αγίας Τριάδος, με καφέ, χυμούς φρούτων, κουλουράκια και άλλα γλυκίσματα. Ένα πλήρες-υπερπλήρες πρωινό, δηλαδή, φροντισμένο με κάθε λεπτομέρεια, πολλή προθυμία και ευγένεια και αγάπη Κυρίου από τις μοναχές! Φυσικά, δεν χάσαμε την ευκαιρία να συνομιλήσουμε αρκετή ώρα με την ηγουμένη Σωφρονία για τη Μονή, για τον αγιογράφο π. Αντώνιο, τις εκκλησίες του χωριού μου που έχει αγιογραφήσει ο ίδιος, όπως ακόμα και τη Μονή Χρυσοπηγής Δίβρης και τον ναό του κοιμητηρίου στο χωριό Αντρώνι Ηλείας, πριν τέσσερις αιώνες.
     Ιδιαιτέρως αξιοπρόσεκτη και θαυμαστή η άριστη κατάσταση και η φροντίδα των παρακείμενων κτιριακών εγκαταστάσεων και των εξωτερικών χώρων της Μονής, που παρ’ όλο που μόλις από το 2017 εγκαταβιοί εκεί η ηγουμένη Σωφρονία, με συνοδεία μοναζουσών. Το θρησκευτικό αυτό μνημείο απετέλεσε καταφύγιο, αλλά και ορμητήριο για την επανάσταση του 1821, αναπτερώνοντας το ηθικό και το αγωνιστικό φρόνημα για την επιτυχή έκβαση του Μεγάλου Ξεσηκωμού.

Μερική άποψη των παρακείμενων κτιριακών εγκαταστάσεων και των εξωτερικών χώρων της Μονής

     Ο κύριος που διακονούσε τον ιερέα, μας οδήγησε και πάλι εσωτερικά του καθολικού (του ναού) της ιστορικής Μονής, όπου εκστασιασμένοι βλέπαμε τις τοιχογραφίες, από το πρώτο ήμισυ του 18^ου μ.Χ. αιώνα. Η έκστασή μας δεν ήταν μόνο για τις καλοδιατηρημένες τοιχογραφίες, αλλά πολύ περισσότερο, ίσως, επειδή «βλέπαμε» και νοιώθαμε ότι «συνομιλούσαμε» με τον αγιογράφο π. Αντώνιο! Τι μεγάλη συγκίνηση! Πολύ γνώριμη η τεχνοτροπία των έργων του και ιδιαίτερα χαρακτηριστική η ομοιότητα των μορφών των αγίων με τις εκκλησίες του χωριού μου, οι παραστάσεις από την παρούσα και τη μέλλουσα ζωή, που είναι κι αυτές γνώριμες και χαρακτηριστικές, σε όλους τους ναούς που έχει αφήσει ανεξίτηλα την άγια τέχνη του και την υπογραφή του. Λίγων γραμμάτων ο π. Αντώνιος, π.χ. δεν μένουν απαρατήρητες οι ελλιπείς γνώσεις του στην ορθογραφία, -υπογράφει ως «χήρ Αντονίου», αλλά ιδιαίτερα χαρισματικός. Αυτές οι Μορφές, όμως, με τα ελάχιστα γράμματα, αλλά με την μεγάλη και θερμή πίστη εμψύχωναν τους υπόδουλους Έλληνες για την αποτίναξη του ζυγού. Αναμφισβήτητα ήταν κι αυτός ο λόγος που «Ο Θεός έχει βάλει την υπογραφή Του για την Ελευθερία της Πατρίδος και δεν την παίρνει πίσω», δια στόματος Θεόδωρου Κολοκοτρώνη!

Το καθολικό της Ιστορικής Ιεράς Μονής Αγίας Τριάδος Ακράτας 

Πέτρινη βρύση στον εξωτερικό χώρο της Μονής

     Για πολύ συναισθηματικούς προσωπικούς λόγους και μόνο και με την ευλογία της ηγουμένης-γερόντισσας Σωφρονίας, παραθέτουμε σε φωτογραφία το κείμενο μόνο του αγιογράφου Αντωνίου στη Μονή Ακράτας. Πιστή η αντιγραφή του, με δυσανάγνωστα τα γράμματα της πρώτης σειράς, δεδομένης και της φθοράς που έχει προκαλέσει ο χρόνος:

 

……..ΧΙΛΙΟΥ…………..     51     πΕΝΙΝΤα ενα ΝΣ

ΜΑΡΤΙΟΥ · 10(;) ΥΣΤΟΡΙΘΙ ΟΝΑΟΣ ΟΥΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟ

ΤΕΜΠΛΕΟ ΔΙΑΣΥΝ ΔΡΟΜΗΣ ΚΕ ΕΞΟΔΟΥ ΤΟΥ ΠΑΝΟ

                                                                                                     κυριου

ΣΙΟΛΟΓΙΟΤΑΤΟΥ ΚΑΘΙΓΟΥΜΝΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΙΕΡΕΜΙΟΥ ΙΕΡΟ

                   ΜΟΝΑΧΟΥ

 

χήρ Αντονίου

 

Προσέγγιση:

……Χιλίου…… 51 πΕΝΗΝΤα ένα

ΜΑΡΤΙΟΥ · 10 ΙΣΤΟΡΗΘΗ Ο ΝΑΟΣ ΟΥΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟ

ΤΕΜΠΛΕΟ (τέμπλο) ΔΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ ΚΑΙ ΕΞΟΔΟΥ ΤΟΥ ΠΑΝΟ-

ΣΙΟΛΟΓΙΟΤΑΤΟΥ ΚΑΘΗΓΟΥΜΕΝΟΥ κυρίου ΚΥΡΙΟΥ ΙΕΡΕΜΙΟΥ ΙΕΡΟ-

                  ΜΟΝΑΧΟΥ

Χειρ αΝΤΩΝΙΟΥ

 

     Αναβαπτισμένοι πνευματικά από το κατανυκτικό προσκύνημα στο ιστορικό μοναστήρι, αναβαπτισμένοι και από το μεγαλείο της φύσης, με «την άνοιξη στην πιο καλή και τη γλυκιά της ώρα», αναβαπτισμένοι κι από τα έντονα συναισθήματα που μας πλημμύρισαν με την «γνωριμία» και στο εκεί ησυχαστήριο δια χειρός του αγιογράφου «Αντονίου», ευχαριστώντας την γερόντισσα Σωφρονία, τις μοναχές και τον κύριο που διακονούσε τον ιερέα, αναχωρήσαμε τελευταίοι απ’ όλους τους προσκυνητές.

     Πολλά και εξόχως ενδιαφέροντα στοιχεία για τον αγιογράφο Αντώνιο από τα Νεζερά, παραθέτει ο μεγάλος ερευνητής και συγγραφέας Αθανάσιος Τζώρτης στον πρώτο τόμο του ογκωδέστατου επτάτομου έργου του (κάθε τόμος περί τις 800 σελίδες!), με τίτλο «ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ», έκδοση 2014. Πληροφορούμεθα από εκεί για τον Αντώνιο, ότι το επώνυμό του ήταν Γκριτσόπουλος. Ήταν αγράμματος, πλην αυτοδίδακτος και έμπειρος αγιογράφος, ευσεβής ως άνθρωπος και αργότερα που χειροτονήθηκε ιερέας δεν εγκατέλειψε την αγιογραφία. Το 1746 διακόσμησε το καθολικό της Κοιμήσεως Θεοτόκου της Δίβρης, το οποίο πιθανόν να είναι και το πρώτο έργο του. Το 1750 ολοκλήρωσε την αγιογράφηση της Αγίας Τριάδος Λειβαρτζίου και ένα χρόνο μετά τη Μονή Αγίας Τριάδος Ακράτας και το παρεκκλήσιο των αγίων Πάντων της ίδιας Μονής. Ιερέας πλέον, το 1756 αγιογράφησε το ναό του αγίου Θεοδώρου του Τήρωνος στο Λειβάρτζι. Στο ναό του αγίου Γεωργίου του ίδιου χωριού, ευρέθη το 1783 εικόνα του αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, με την δέηση «Δημητρίου του ποτέ Παπα-Αντώνη εκ κώμης και πατρίδος Νεζερού». Ο Τ. Γριτσόπουλος, προφανώς συγγενής του, σημειώνει: «Μίαν θέσιν εις την καλλιτεχνικήν περιοχήν της Πελοποννησιακής έρευνας και δη κατά τα περίχωρα των Καλαβρύτων κατέλαβε και ο Αντώνιος από το Νεζερό. Λίαν συμπαθής γίνεται από την πρώτην στιγμήν εις τον ερευνητήν από την καταφανή προσπάθειαν που καταβάλλει ν' ανταποκριθεί εις το σπουδαίον και θεάρεστον έργον του, ν' απεικονίσει ιερές μορφές του αγιολογίου και σκηνές από τον Βίον και τα Θαύματα του Ιησού[...]». Στη συνέχεια και σύμφωνα με την ίδια πηγή (ιστορικό λεξικό της επαρχίας Καλαβρύτων), ο Τ. Γκριτσόπουλος τον αποκαλεί «σεμνόν» και ότι εμφανίζεται μόνο με το βαπτιστικό του όνομα, χωρίς να επιδιώκει καμία αυτοπροβολή. Τον αποκαλεί ακόμα συμπαθή, παρ' όλο που γράφει και το συμπλεκτικό σύνδεσμο «και» με «ε», («κε»). Συνδυάζει απλοϊκότητα και αφέλεια. Παρ' όλο που οι απεικονίσεις του είναι συνήθως άκομψες, αντίθετα, προσέχει πολύ τις μορφές των αγίων, με τις πλέον επιβλητικές και βαρύτιμες ενδυμασίες, χάριν της γενικότερης μεγαλοπρεπούς εμφάνισης. Φαίνεται, καταλήγει ο Τ. Γκριτσόπουλος, να είχε δική του προσωπικότητα στην τέχνη του, που επηρεαζόταν από τον κόσμο της εποχής που έζησε. 

     Θέλω να εκφράσω και μέσα από αυτό το κείμενο τις θερμές μου ευχαριστίες και την ευγνωμοσύνη μου στον κύριο Αθανάσιο Τζώρτζη, που πάντα με το κολοσσιαίο έργο του μας δίνει αμύθητο πλούτο πληροφοριών και γνώσεων. Ομολογώ ότι πολλά από τα στοιχεία που συμπεριλαμβάνονται στην παρούσα ανάρτηση για τον αγιογράφο Αντώνιο, δεν τα γνώριζα, παρ' όλο που είχα ανατρέξει σε πολλές ακόμα πηγές και στο παρελθόν και τώρα.

     Από άλλη πηγή (διαδίκτυο-βικιπαίδεια) πληροφορούμεθα ότι τοιχογραφίες του Αντωνίου σώζονται στο παλαιό καθολικό της Μονής Ξενοφώντος του Αγίου Όρους.

      Ο αγιογράφος συνήθιζε να γράφει ένα σύντομο κείμενο για την περίοδο ανέγερσης κάθε ναού και την ημερομηνία και έτος που τον αγιογραφούσε, επάνω ακριβώς από το εσωτερικό της κύριας εισόδου του. Στις τοιχογραφίες του, που διατηρούνται και σήμερα σε πολύ καλή-άριστη κατάσταση, ξεχωρίζει και ο άγιος Χριστόφορος ο Κυνοκέφαλος, για τον οποίο μπορείτε να δείτε/διαβάσετε περισσότερα σε προηγούμενα άρθρα μας, ΕΔΩ και ΕΔΩ.

     Σύντομο αφιέρωμά μας στην ιστορική μονή Αγίας Τριάδος Λειβαρτζίου μπορείτε να δείτε και να διαβάσετε ΕΔΩ.
     Δεν μπορούσαμε και δεν μας επιτρεπόταν να αγνοήσουμε επιθυμία του «ασθενούς φύλου» της παρέας μας και συνεχίσαμε τη διαδρομή μας προς τα χωριά της Νωνάκριδας, για να απολαύσουμε ακόμα περισσότερο το μεγαλείο της φύσης. Μεταξύ των γραφικών και «πνιγμένων» στο πράσινο χωριών που περάσαμε, ήταν και το Αγρίδι, όπου στις 14 του Μάρτη του 1821 στη θέση «Πόρτες», ο οπλαρχηγός Νικόλαος Σολιώτης πυροβόλησε και σκότωσε δύο τούρκους εισπράκτορες του Χαρατσίου, επεισόδιο που συμπεριλαμβάνεται στα προεπαναστατικά γεγονότα των Καλαβρύτων, εμψυχώνοντας έτσι τους Έλληνες στην «Ελευθερία ή θάνατος». Την ίδια ακριβώς ημερομηνία, ο επίσης τοπικός οπλαρχηγός Ξαντάκης Τομαράς πυροβόλησε δύο άλλους τούρκους εισπράκτορες στο χωριό μου -νοτιοδυτική πλευρά της Επαρχίας-, το Λειβάρτζι Καλαβρύτων.

Στο βάθος η ψηλότερη κορυφή του Χελμού, όπου και το Αστεροσκοπείο «Αρίσταρχος», ακόμα «χιονοκρατούν»

     Μια λίγων λεπτών στάθμευση στη λίμνη Τσιβλού, μας έδωσε την ευκαιρία να πισωγυρίσουμε σε προηγούμενη εξόρμησή μας εκεί, όταν ήμαστε αρκετά νεότεροι.
     Καταλήξαμε για να γευματίσουμε στο χωριό Μεσορρούγι, ιδιαίτερη πατρίδα του συγγραφέα Σπυρίδωνα Περεσιάδη (1854-1918), που έγραψε το θεατρικό έργο «ο Τάσος και η Γκόλφω». Το ίδιο χωριό είναι ιδιαίτερη πατρίδα και του ιστορικού, συγγραφέα, κληρικού και οπλαρχηγού της επανάστασης του 1821 Αμβροσίου Φραντζή. Μια ακόμα μεγάλη αφίσα στην πλατεία, ενημερώνει τον επισκέπτη για «ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΤΟΥΦΕΚΙΑ» της Επανάστασης του 1821 στην περιοχή: ΣΩΤΗΡΙΟΣ ΘΕΟΧΑΡΟΠΟΥΛΟΣ ΑΓΙΑ ΒΑΡΒΑΡΑ, ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ ΣΤΡΙΦΤΟΜΠΟΛΑΣ ΜΕΣΟΡΡΟΥΓΙ, ΣΩΤΗΡΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΗΣ ΖΑΡΟΥΧΛΑ, ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ (ΣΟΛΙΩΤΗΣ) ΣΟΛΟΣ, ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΠΕΡΙΣΤΕΡΑ.

Προσωπικότητες-Μορφές (επάνω) και «τα πρώτα τουφέκια» της περιοχής Νωνάκριδος (κάτω)

     Τις αισθήσεις της πολύ όμορφης παρέας μας εύφραναν τα καταπληκτικά εδέσματα της ψησταριάς-ταβέρνας «ο Ντίνος» στην πλατεία του χωριού. Κάθετα αρνητικός για την οικονομική συμμετοχή μας στο γεύμα ο καλόκαρδος φίλος μας Μπάμπης από την Ακράτα, μέλος της συντροφιάς μας και ξεναγός μας, κάλυψε εκείνος όλο το κόστος, λέγοντάς μας αποφασιστικά ότι «εμείς στο χωριό μας έτσι κάνουμε»! Η απάντησή μας ήταν «να ’ρθεις κι εσύ στο δικό μας χωριό, γιατί κι εμείς κάνουμε το ίδιο»! Φίλε μας, Μπάμπη, σε ευχαριστούμε πολύ και σε περιμένουμε!
     Στο δρόμο της επιστροφής για το κλεινόν άστυ, η κουβέντα μας μονοπωλήθηκε στο «πόσο ωραία περάσαμε», από κάθε άποψη και με πολλά θαυμαστικά!

-------------------------------

Σημείωση: Για μεγέθυνση των φωτογραφιών, «πατήστε» επάνω σ' αυτές. 

 

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 12.5.2025

https://nikolpapak.blogspot.com/2021/08/blog-post_29.html

Στη γιορτή της μητέρας (ποίημα)*

                                    Μες την καρδιά της άνοιξης που έχεις τη γιορτή σου,
                                    η πλάση υποκλίνεται στη χάρη τη δική σου.
                                    Λουλούδια, τα καλύτερα έχει διαλέξ’ η φύση,
                                    λίγο μετά την Πασχαλιά σε σένα να χαρίσει.
                                    Κι από το βλασταράκι σου, με όλη του την τέχνη,
                                    μια ζωγραφιά απ’ το σχολειό ολόχαρο σου φέρνει.

                                    Όλης της γης το μάλαμα είναι μικρό μπροστά σου
                                    κι ακόμα μεγαλύτερο, μητέρα, τ’ όνομά σου!

----------------------

* Από την ποιητική μου συλλογή "Έμμετρα", 2008

----------------------

Εικόνα ανάρτησης: Από το παλιό αναγνωστικό της Β΄ δημοτικού

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 10.5.2025

https://nikolpapak.blogspot.com/2021/08/blog-post_29.html

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: «Μαθήματα αγάπης», του Σωτηρίου Χριστόπουλου

     Ένα ακόμα βιβλίο του πρόσφατα εκδοθέν -συλλογή είκοσι πέντε ποιημάτων-, μου χάρισε με ιδιόχειρη αφιέρωση ο πολύ αγαπητός Σωτήριος Α. Χριστόπουλος, με τον τίτλο «Μαθήματα αγάπης», από τις εκδόσεις «ακακία», τιμώντας τη φιλία με την οποία άρρηκτα έχουμε συνδεθεί και την ταπεινότητά μου προσωπικά. Αυτά τα «μαθήματα αγάπης» είναι όπως «του τα δίδαξαν οι πρόγονοί του, οι γονείς του και οι απόγονοί του», στους οποίους και τα αφιερώνει. Με το ίδιο σημείωμά του ο ποιητής, αφιερώνει την ποιητική αυτή συλλογή, και σε κάθε αναγνώστη του!
     Πόσο μεγάλη, στ’ αλήθεια, είναι η έκφραση ευγνωμοσύνης του στους προγόνους του και στους γονείς του που του δίδαξαν τα «25 μαθήματα αγάπης»! Μα και πόση ταπεινοφροσύνη διδάσκει ο ίδιος, αφιερώνοντας τα ποιήματά του και στους απογόνους του, που κι αυτοί του δίδαξαν τα μαθήματα αυτά! Πόσοι  μπορούμε να ομολογούμε ότι διδασκόμαστε από τους απογόνους μας;    

     Ας σταθούμε ενδεικτικά σε κάποια σημεία της συλλογής, με υποκειμενικό πάντα το βλέμμα: 

-    Χαρακτηριστικοί και οι πρώτοι στίχοι του πρώτου ποιήματός του, που δάνεισε τον τίτλο του και σε όλη τη συλλογή:

«Πάνω που είχα μάθει να λέω: δικό μου,

ήρθες και μ’ έμαθες να λέω δικό σου[…]»!

-    Αν κάποτε οι καρδιές «ραγίζουν», γιατί έτσι τα φέρνουν κάποιες συγκυρίες,

«Δεν υπάρχει ράγισμα, που δεν μπορεί να βγάλει άνθος»!

     Τι μεγαλείο!

-    Μπορεί, άραγε, να υπάρξει κάτι πιο όμορφο, κάτι που να κρύβει μεγαλύτερη αγάπη στη ζωή, απ’ όταν τα βλέμματα συντονίζονται και συμβαδίζουν;

«Δεν ήταν όσα εσύ, εγώ: είπαμε, ακούσαμε, είδαμε ·

παρά το βλέμμα σου βλέμμα μου»!

-    Δεν μένει καθόλου απαρατήρητο στη συλλογή του και το ποίημα του «Άνθρωπος», που αποτελείται από μόνο μία λέξη(!), με τελεία και παύλα:

«Διάκονος.-»!

      Θα ήταν περισσότερο αγγελική από τη ζωή των Αγγέλων η ζωή μας, αν κάθε άνθρωπος διακονούσε ανιδιοτελώς το συνάνθρωπό του! «Τελεία και παύλα» εδώ! Και Ο Ίδιος ο Χριστός που ήρθε στη γη διακήρυξε με παρρησία: «Ουκ ήλθον διακονηθήναι, αλλά διακονήσαι», (Ευαγγέλιο Μάρκου, κεφ. Ι΄, εδάφ. 45). Όμως, «ηγάπησαν οι άνθρωποι μάλλον το σκότος ή (παρά) το φως, ήν γαρ αυτών πονηρά τα έργα» (Ευαγγέλιο Ιωάννου, κεφ. Γ΄, 19».    
-    Σαν ευλαβικό προσκύνημα, σαν προσφορά θυμιάματος, σαν ιερή συντριβή και εξομολόγηση προς τον Ύψιστο και το ποίημα του «Μέγα Σπήλαιο, 1944», που καταλήγει:
 

«[…]Κι αν λίγος είμαι και μακριά

βρεθώ από Σε όταν φύγω,

μου φτάνει που σ’ αντάμωσα

σ’ αυτόν εδώ το γύρο.

 

Μου φτάνει που μου φίλησες

τα μάτια μου πριν κλείσω,

γλυκά που με οδήγησες

την κτίση ν’ αγαπήσω»!

 
      Αγαπητέ μου Σωτήριε, πόσο περισσότερο μ’ έκαναν να σε γνωρίσω μέσα από τα ποιήματα της συλλογής σου «μαθήματα αγάπης» και πόσο ευτυχής νοιώθω γι’ αυτό! Δυο λέξεις μόνο, αλλά με κεφαλαία: Σ’ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ!
      Μου δίνει την ευκαιρία αυτή η σύντομη βιβλιοπαρουσίαση να υπογραμμίσω ότι ο Σωτήριος Χριστόπουλος έχει Καλαβρυτινές ρίζες, είναι οικονομολόγος και την φετινή σχολική χρονιά (2024-2025) υπηρετεί στο γυμνάσιο Καλαβρύτων, το οποίο συμμετείχε στο Διαγωνισμό Οικιακής Οικονομίας 2025 του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, με θέμα: «ο ρόλος της διαφήμισης στη διαμόρφωση της καταναλωτικής συμπεριφοράς στη σύγχρονη οικονομία». Με την καθοδήγηση του καθηγητή Σωτηρίου Χριστόπουλου, απέσπασε την πρώτη καλύτερη επίδοση, στον διαγωνισμό αυτό! Η διάκριση αυτή αποτελεί έπαινο για την μαθήτριά του-όλους τους μαθητές του, τον ίδιο και το γυμνάσιο Καλαβρύτων!

 

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 8.5.2025

https://nikolpapak.blogspot.com/2021/08/blog-post_29.html