Πόσο μεγάλο είναι το «χάσμα γενεών» στις μέρες μας;

     Ως «χάσμα» ερμηνεύεται στα διάφορα λεξικά το ρήγμα, το άνοιγμα μιας γήινης ή άλλης επιφάνειας, με μεγάλο πλάτος και βάθος. «Χάσμα μέγα», χωρίζει και τον παράδεισο από την κόλαση, σύμφωνα με την παραβολή του πλουσίου και το φτωχού Λαζάρου του Χριστού (Ευαγγέλιο Λουκά κεφ. ΙΣΤ΄, εδάφιο 26). Στις μεταφορικές έννοιες δίνεται και η αδυναμία προσέγγισης και συνοχής μεταξύ των ανθρώπων. Είναι, άραγε, σήμερα τόσο μεγάλες οι «αποστάσεις» μεταξύ μεγαλύτερων και νεότερων, ώστε δεν είναι λίγοι εκείνοι που μιλάνε για «χάσμα γενεών»;
     Τη γενιά των σημερινών εβδομηντάρηδων, ακόμα και των εξηντάρηδων και των πενηντάρηδων, χαρακτηρίζει ένα μεγάλο προνόμιο: Έζησε την αλματώδη εξέλιξη της τεχνολογίας, χωρίς καλά να προλαβαίνει και να καταλάβει τί γίνεται γύρω της. Από το χειροκίνητο τηλέφωνο (με τη «μανιβέλα»), π.χ., βρέθηκε να κρατάει στα χέρια της κινητό i-fone, όπως και να επικοινωνεί πανεύκολα και οποιαδήποτε στιγμή με όλον τον πλανήτη, όχι μόνο με φωνή, αλλά και με ζωντανή εικόνα, πράγμα κάποτε αδιανόητο. Το, ας πούμε περίεργο, είναι που και στο χειροκίνητο αντιμετώπιζε δυσκολίες στο χειρισμό του, αλλά και στο  κινητό, ως «αναλφάβητη». Από το ταπεινό ραδιόφωνο μπαταρίας, που η λήψη του ήταν πολύ προβληματική στις απομακρυσμένες περιοχές από τα αστικά κέντρα και περισσότερο τις ορεινές, βρέθηκε να παρακολουθεί δορυφορική τηλεόραση. Κοινό χαρακτηριστικό και εδώ, η δυσκολία στο χειρισμό, μέχρι την όποια εξοικείωση. Θα μπορούσε κανείς να αραδιάσει πολλά ακόμα παραδείγματα, όπως π.χ. τη μετακίνηση με ζώα τότε και με αυτοκίνητο σήμερα, την εξαντλητική χειρωνακτική εργασία με την καθιστική, την εξαιρετικά δύσκολη απόκτηση αγαθών τότε και γενικά την ποιότητα ζωής που έχει αλλάξει ριζικά επί τα βελτίω σήμερα, αν και ορισμένοι θεωρούν ότι αυτή η «ταχύτητα φωτός» στην πρόοδο, ίσως να «μην μας βγει σε καλό».
     Η παραπάνω εικόνα δεν χαρακτηρίζει μόνο τις «ακραίες» γενιές των εβδομηντάρηδων με την νεότερη, αυτήν της δεκαετίας σήμερα, αλλά και τις με μικρότερο εύρος, τις «μεσαίες», π.χ. τους σαραντάρηδες με τους εικοσάρηδες, που οι πρώτοι δεν είναι τόσο ενημερωμένοι για τις σύγχρονες τεχνολογίες, όσο οι δεύτεροι.
     Δεδομένες και οι απορίες μεταξύ των γενεών. Οι μεγάλες απορούν με τον καλπασμό αυτό των εξελίξεων των τεχνολογιών, ενώ οι μικρότερες και οι μικρές αντιμετωπίζουν με ανάλογη απορία ή και παντελή αδιαφορία αφηγήσεις και γραπτά κείμενα για την εικόνα της ζωής, μόλις πριν λίγες δεκαετίες. Και εδώ κάποιες φορές έρχεται η «σύγκρουση», που ξεκινάει με τη χρήση των όρων «ευνοημένοι» και «ανεύθυνοι» και «απείθαρχοι» οι των νεότερων γενεών, ενώ τα «μυαλά» των μεγαλύτερων χαρακτηρίζονται ενίοτε «παρωχημένα».
     Γεγονός είναι ότι κάθε νέος, κάθε γενιά κάνει την «επανάστασή» της, όπως είναι επίσης γεγονός ότι στο παρελθόν αυτές οι «επαναστάσεις» στην πατριαρχική οικογένεια είχαν πολύ μικρότερη δυναμική και πολύ μεγαλύτερο αποτέλεσμα «καταστολής». Η απελευθέρωση πολλών παγιωμένων συνηθειών, αλλά και αρχών, π.χ. σεξουαλική, ελευθερίας της έκφρασης κλπ, έφερε το αντίθετο αποτέλεσμα: μεγαλύτερη δυναμική, ανυπακοή μικρότερη «καταστολή» και εν κατακλείδι περιορισμό ή και έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ των γενεών, με δεδομένη εδώ και την ευθύνη των ΜΜΕ, του διαδικτύου και της ψηφιακής εποχής. Έπειτα, οι συνεχείς και "μεγάλες εκπτώσεις" στην παιδεία, παίζουν κι αυτές το ρόλο τους.
     Ειδικοί εκφράζουν την άποψη ότι το χάσμα αυτό μπορεί να γεφυρωθεί, ή έστω να περιοριστεί, θέτοντας ορισμένες προϋποθέσεις, όπως:
-  Αμοιβαίος σεβασμός και κατανόηση στα «πρέπει» και στα «θέλω», που προτάσσουν αντίστοιχα μεγαλύτεροι και μικρότεροι. Εδώ, στο «πρέπει» υποκρύπτονται και η παραίνεση αυτοσυγκράτησης και η «καταστολή», όπως και στο «θέλω» μπορεί να υποκρύπτεται η ανυπακοή, ίσως και η «επαναστατική» διάθεση.
-  Δόμηση αμοιβαίας εκτίμησης και εμπιστοσύνης. Κι εδώ να τονιστεί ότι και η μία και η άλλη κερδίζονται. Ούτε απαιτούνται ούτε είναι αυτονόητες.
-  Ειλικρινής προσέγγιση και συνειδητοποίηση της διαφορετικότητος των ηλικιών.
-  Κατανόηση από τους μεγαλύτερους των συνθηκών ανατροφής των μικρότερων.
-  Ειλικρίνεια και επικοινωνία ουσιαστική.
     Το ερώτημα, πάντως, παραμένει: Υπάρχουν τέτοιες πιθανότητες ή το «χάσμα» θα συνεχίσει να μεγαλώνει με τα άλματα της τεχνολογίας και την αλλαγή συνηθειών;
 

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 18.9.2022

https://nikolpapak.blogspot.com/2021/08/blog-post_29.html