Αρχαία και σύγχρονα «οικεία κακά»

     Ο τύραννος της Μιλήτου Αρισταγόρας ξεκίνησε στην αρχαιότητα (499 π.Χ.) επανάσταση των δυσαρεστημένων πόλεων της Ιωνίας κατά της Περσικής κυριαρχίας. Από τις πόλεις της ηπειρωτικής Ελλάδος που δέχθηκαν να βοηθήσουν στην εκστρατεία, ήταν η Αθήνα και η Ερέτρια, που έστειλαν αρκετά πλοία. Η επανάσταση, όμως, δεν είχε την καλύτερη έκβαση και από τις πόλεις που υπέστησαν τις μεγαλύτερες καταστροφές από τους Πέρσες ήταν η Μίλητος. Οι άνδρες σκοτώθηκαν και οι γυναίκες με τα παιδιά πουλήθηκαν δούλοι.
     Μετά τη μάχη του Μαραθώνα (490 π.Χ.), ο Θεμιστοκλής επεδίωξε τη ναυπήγηση στόλου, όμως συνάντησε εμπόδια από τους πολιτικούς του αντιπάλους, οι οποίοι δεν πίστευαν στον Περσικό κίνδυνο και θεωρούσαν ότι το σχέδιό του απέβλεπε στην ισχυροποίηση του ίδιου. 
     Τότε ο Θεμιστοκλής χρησιμοποίησε το θέατρο, για να επηρεάσει τους Αθηναίους να συναισθανθούν για τον επικείμενο Περσικό κίνδυνο. Χρηματοδότησε την τραγωδία «Μιλήτου άλωσις», του τραγικού ποιητή Φρύνιχου, θέλοντας έτσι να προειδοποιήσει ποιες θα ήταν οι συνέπειες, αν οι Πέρσες επιτίθεντο πάλι σε Ελληνικές πόλεις κι εκείνες είχαν μείνει απροετοίμαστες.
     Ολόκληρο το θέατρο έκλαιγε με λυγμούς και οι Αθηναίοι έπαθαν κατάθλιψη. Με απόφαση του Δήμου ο Φρύνιχος υποχρεώθηκε να πληρώσει μεγάλο πρόστιμο και να μην ξαναπαρουσιάσει το έργο του, γιατί έκανε τους πολίτες να θυμηθούν «οικεία κακά», δηλαδή, δικές τους συμφορές. Άσχετα, όμως, από την ποινή στον τραγικό ποιητή, ο Θεμιστοκλής κατόρθωσε με το τέχνασμά του και αφύπνισε τους Αθηναίους. Ναυπηγήθηκε, έτσι, πολύ μεγάλος αριθμός Αθηναϊκών τριήρεων, που η ναυμαχία της Σαλαμίνας (480 π.Χ.) είχε τη γνωστή νικηφόρα έκβαση.
     Δεν είναι καθόλου δύσκολο να διακρίνει κανείς την αντιστοιχία και τη συγγένεια της νοοτροπίας των Αρχαίων Ελλήνων-προγόνων μας και ημών των Νεοελλήνων. Στους δύσκολους καιρούς που μας έχουν ξημερώσει πανταχόθεν (οικονομικά, γεωπολιτικά και κυρίως αξιακά), προτιμάμε να ακούμε όσα μας «αρέσουν», παρά να προβληματιζόμαστε. Ακόμα και στην υγειονομική δοκιμασία, η οποία περισσότερο, ίσως, ορατή έχει ενσκήψει, πολλοί «περί άλλων τυρβάζουμε», αδιαφορώντας για τους γύρω μας, ακόμα και για εμάς τους ίδιους. Το «καρτελάκι» του «κινδυνολόγου» το βάζουμε πολύ εύκολα και με μεγάλη προθυμία σε κάποιον που αντιλαμβάνεται πιθανούς κινδύνους. Το ίδιο με το καρτελάκι του «εθνικιστή» σ’ εκείνον που μιλάει για πατρίδα. Πολλά τα «καρτελάκια» και στην προσωπική μας ζωή, ακόμα και σε περιπτώσεις καλοπροαίρετης συμβουλής/προτροπής, που άλλοτε μπορεί να την περιφρονούμε σιωπηλά, ή άλλοτε μπορεί να σύρουμε τα «εξ αμάξης». Όσο δε για αυτοκριτική… «επόμενη ερώτηση»!
     Έχοντας αναφερθεί κι άλλες φορές στο θέμα με παρόμοια άρθρα μου, δεν θα μακρηγορήσω περισσότερο. Θα περιοριστώ μόνο σε τούτο: Ας έχουμε πάντα υπ’ όψη μας ότι οι συμφορές καραδοκούν σε κάθε τομέα, όσο μένουμε απροετοίμαστοι και απροστάτευτοι. Και αν οι «από μηχανής θεοί» παρουσιάζονται απρόσμενα, δεν δίνουν λύση και σωτηρία στη δύσκολη στιγμή, μόνο στις αρχαίες τραγωδίες.
 

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 7.3.2021

https://nikolpapak.blogspot.com/2021/08/blog-post_29.html