Δασυνόμενες λέξεις σε «ποιηματάκια»!

    Ποιοι και πόσοι θυμόμαστε και περισσότερο ποιοι και πόσοι χρησιμοποιούμε σήμερα το πολυτονικό σύστημα; Μεγάλο κεφάλαιο της γραμματικής. Μεταξύ εκείνων που «εξοστράκισαν» οι συνεχείς και «μεγάλες εκπτώσεις» της παιδείας, είναι και η ψιλή (᾿) και τη δασεία (῾), τα πνεύματα των λέξεων που αρχίζουν από φωνήεν.

     Οι περισσότερες λέξεις που αρχίζουν από φωνήεν παίρνουν ψιλή, ενώ εκείνες που δασύνονται είναι πολύ λιγότερες. Στο δημοτικό σχολείο μαθαίναμε «ποιηματάκι» τις δασυνόμενες, χωρίς ποτέ να μάθουμε τον ποιητή τους. Ας τις ανασύρουμε από την αχλή του χρόνου, ας νοσταλγήσουμε, ας πλουτίσουμε τις γνώσεις μας, ας δούμε από τα πνεύματα και μόνο το μεγαλείο της Ελληνικής γλώσσας:

 

Α

 

Ἅδης, ἅγιος, ἁγνός                

ἅμα, ἅμαξα, ἁπλός

αἷμα, ἁμαρτάνω, ἅπαξ,

ἅλυσις, ἁρπάζω, ἅρπαξ,

ἁψίς, ἁπλώνω, ἁπαλός,

ἅλας, Ἁλικαρνασσός,

αἵρεση, ἅλωση και ἁρμονία,

Αἷμος, ἁβρός, ἁψιμαχία,

ἅρμα, ἁλιεύω, ἁλωνίζω,

ἁπλοῦς, ἁφή, ἁρμόζω και ἁγνίζω.

 

Ε

 

Ἕνα, ἕξι, ἑκατό,                      

ἕδρα, ἕλκος, ἑρπετό,

Ἕκτωρ, Ἕλλη και Ἑλλάς,

Ἑλικών και ἑβδομάς

ἕλος, εἵλωτας, Ἑλένη,

ἕνωση και εἱμαρμένη,

ἑορτή, ἑστία, Ἑρμῆς,

ἑαυτός, εὑρίσκω και ἑξῆς,

ἑπτά, ἑσπέρα, ἑρμηνεία,

ἕτερος και ἑταιρεία

Ἕβρος, εὕρημα, ῾Εβραῖος,

ἑπομένως, ἕτοιμος και ἕως,   

ἕνεκα και ἑνιαίος.

Η

 

Ἥρα, ἥρως, Ἡρακλής

ἧττα, ἥμερος, ἡδύς,

ἡμέρα, ἧπαρ, ἥλιος                                             

Ἥφαιστος και ἧλος

ἥσυχος καὶ ἡλικία

ἡγοῦμαι, ἡσυχία.

Ἡσίοδος και ἥβη,

Ἡρόδοτος, Ἡρώδης

ἥμερος, ἡγεμονία

ἡδονή και τα ἡνία.

 

Ι

 

Ἵνα, ἵππος, ἱερός,

Ἱερουσαλήμ, ἱδρώς

ἵπταμαι και ἱλαρός,

ἵσταμαι και ἱκανός

ἱερεύς και ἱκεσία,

ἱέραξ κι η ἱστορία,

ἱμάντας, ἵλεως, ἱστίο,

ἱμάτιον, ἱστός, ἱδρύω.

 

Ο

 

Ὅμοιος, ὁμοῦ, ὁδός,

ὅρκος, ὅπλο, ὁδηγός,           

ὅρμος, ὅριον, ὁρμή,

ὅμως, ὅσιος, ὁπλή,

ὅμιλος, ὁμίχλη, ὁμαλός,

Ὅμηρος, ὅρασις, ὁμὰς,

ὁρίζω, ὅστις, ὅρος,

ὅτε, ὅσος, ὅλος.

 

Υ

 

Όλες οι λέξεις που αρχίζουν από «Υ, υ», δασύνονται!

 

Ω

 

Ὥρα, ὥριμος, ὡραῖος,

ὥστε, ὧδε και  ὡσαύτως.

 

Επιμέλεια: Νίκος Χρ. Παπακωνστατόπουλος, 24.11.2020