Περί ονύχων: υγεία, φροντίδα, λαογραφία

  
     Τα νύχια (όνυχες στην καθαρεύουσα - όνυξ, όνυχος) είναι κερατοειδείς αποφύσεις που βρίσκονται και καλύπτουν την εξωτερική πλευρά της τελευταίας φάλαγγας κάθε δακτύλου, στα χέρια και στα πόδια των ανθρώπων. Ανάλογα είναι και στα περισσότερα ζώα και πτηνά, τα οποία σε πολλές περιπτώσεις τα χρησιμοποιούν ως αμυντικά ή επιθετικά όπλα, π.χ. οπλή γαϊδάρου, νύχια γάτας, αετού κλπ. Και ο άνθρωπος όμως, κάποιες φορές τα χρησιμοποιεί εναντίον του αντιπάλου/εχθρού του, για να του προκαλέσει αμυχές στο πρόσωπο ή σε άλλα σημεία του σώματος του! Με το ξύσμα νυχιού, επίσης, μπορούμε να προκαλέσουμε φάρσα ή και να εκδικηθούμε, αφού αν πέσει σε οινοπνευματώδες ποτό, λέγεται ότι έχει την ίδια δράση με την καύτρα του τσιγάρου.

     Αν και τα νύχια βρίσκονται στα άκρα των άκρων μας, παίζουν σημαντικό ρόλο στη λειτουργικότητα του σώματός μας. Θεωρούνται ακόμα ο καθρέφτης της υγείας του οργανισμού, αφού μπορούν να μας δώσουν πολύτιμες πληροφορίες και να μας κινητοποιήσουν για θέματα της υγείας μας. Η εμφάνιση αλλαγών στο χρώμα ή την υφή τους, μπορεί να κρύβει παθήσεις της καρδιάς, των νεφρών, των πνευμόνων, του ήπατος, της αιματολογικής μας εικόνας, και άλλες παθολογικές καταστάσεις. Γι’ αυτό η εγρήγορση για την καθαριότητά τους και τη φροντίδα τους πρέπει να είναι συνεχής. Αδιαπραγμάτευτη η καθαριότητά τους και στις δουλειές της νοικοκυράς και ιδίως στο ζύμωμα. Σε γενικές γραμμές, νύχια άκοπα και απεριποίητα δεν καθρεφτίζουν καλή εικόνα για το άτομο.  Να σημειωθεί ακόμα ότι η άκομψη συνήθεια ορισμένων, η ονυχοφαγία, πιστεύεται ότι οφείλεται σε άγχος, στρες, αμηχανία, διάσπαση προσοχής, υπερκινητικότητα, ψυχολογική φόρτιση ή άλλες παρόμοιες καταστάσεις. 

     Ο πόνος στο νύχι είναι από τους πιο έντονους στον ανθρώπινο σώμα, γι’ αυτό και πολλές φορές οι γονείς και οι παππούδες μας τόνιζαν το τετράπτυχο «νύχι, δόντι, μάτι, αυτί». Ο πόνος, δηλαδή, και στα τέσσερα αυτά όργανά μας, είναι από τους πιο δυνατούς που μπορεί να νοιώσουμε.

     Μία από τις πιο επώδυνες καταστάσεις του νυχιού, είναι η «τρογυρίστρα», που ύστερα από φλεγμονή, «βγαίνει» και ο οργανισμός το αναπληρώνει σταδιακά με άλλο στη θέση του, που αν δεν τύχει της πρέπουσας προσοχής και φροντίδας, μπορεί να βγει «στραβό». Το καταλληλότερο πρακτικό «φάρμακο» για την τρογυρίστρα ήταν το «τρογυριστόχορτο», που οι ορεσίβιοι πρόγονοί μας το γνώριζαν, το συνέλεγαν από τα βουνά, το αποξήραιναν και το φύλαγαν, συνοδευόμενο πάντα με την ευχή «να είν’ αχρείαστο».

     Περισσότερο σήμερα από άλλες εποχές, αφιερώνεται πολύ χρόνος και ξοδεύονται μεγάλα χρηματικά ποσά στην περιποίηση των νυχιών, ιδίως από τις γυναίκες και σε ιδιαίτερα υπερβολικό βαθμό. Σχολές μανικιούρ-πεντικιούρ ασχολούνται με την εκπαίδευση νέων επαγγελματιών, νέα καταστήματα ανοίγουν συνεχώς, αλλά και οι κατ’ οίκον επισκέψεις έχουν κι αυτές μεγάλη ζήτηση. «Φυσικό επακόλουθο», λοιπόν και ο συναγωνισμός και ο άτυπος διαγωνισμός μεταξύ των γυναικών για την εμφάνιση, το μέγεθος και το χρώμα των νυχιών τους σε χέρια και σε πόδια.

     Σημαντικό όργανο, λοιπόν, τα νύχια, γι’ αυτό και η λαϊκή σοφία δεν έχει μείνει μακριά τους. Συχνά ακούμε παροιμίες και παροιμιώδεις φράσεις γι’ αυτά. Ας θυμηθούμε ορισμένες:

-  Δεν έχει νύχια να ξυστεί.

-  Μυρίζω τα νύχια μου.

-  Από την κορυφή ως τα νύχια.

-  Παλεύω με νύχια και με δόντια.

-  Περπατάω στα νύχια.

-  Μην πέσεις νύχια μου!

-  Αν δεν έχεις νύχια να ξυστείς μόνος σου, μην περιμένεις από άλλους.

- Ξύνει τα νύχια του για καβγά.

- Εξ απαλών ονύχων (από πολύ μικρή ηλικία, που τα νύχια είναι ευαίσθητα, «τρυφερά»).

    

     Με τα νύχια όμως ασχολούνται και οι προληπτικοί. Ορισμένοι «κανόνες» θεωρούνται από κάποιους νόμοι απαράβατοι, όπως:

-  Την Τετάρτη και την Παρασκευή δεν πρέπει να κόβονται τα νύχια. Έτσι επιτάσσει το τετράστιχο:

«Τετάρτη και Παρασκευή

τα νύχια σου μην κόψεις

και Κυριακή να μην λουστείς,

αν θέλεις να προκόψεις»

-  Δεν πρέπει να τα κόβουμε μετά τη δύση του ήλιου, και φυσικά τη νύχτα, γιατί θεωρείται γρουσουζιά. Άλλοι υποστηρίζουν ότι όταν τα κόβουμε πρέπει να τα πετάμε πίσω μας. 

-  Λέγεται ότι αν ρίξεις σκόνη τριμμένου νυχιού στο οινοπνευματώδες ποτό, θα του προκαλέσει σοβαρή μέθη, μεγαλύτερη από εκείνη της καύτρας του τσιγάρου, σε σημείο που «μπορεί και να τον στείλει».

-  Αν πατήσουμε κομμένο νύχι στο δρόμο ή μέσα στο σπίτι, με κάποιον θα μαλώσουμε. Γι’ αυτό πρέπει να προσέχουμε πού τα πετάμε όταν τα κόβουμε.

-  Δεν πρέπει να πετάμε κομμένα νύχια στη φωτιά, γιατί θα μας βρει κάποιο κακό.

- Ορισμένοι παραδέχονται ότι χρησιμοποιούνται και σε μάγια, που «πιάνουν» καλύτερα αν είναι από νεκρό!
     Σημειώνουμε, τέλος, οι όνυχες, τα νύχια στα οποία αναφερόμαστε, δεν έχουν καμία σχέση με την ημιπολύτιμη πέτρα, με την ίδια ονομασία. 

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 8.11.2019

( Σύντομο βιογραφικό δείτε ΕΔΩ )