Περί... μούντζας γενικώς! (Σημασία, χρήση, προέλευση)

Εικόνα από την πολύ γνωστή Ελληνική ταινία "υπάρχει και φιλότιμο"

     Ένα από τα χαρακτηριστικά της «κουλτούρας» του Έλληνα η μούντζα (η μούτζα), ή φάσκελο και φασκέλωμα, ή βραβείο (και παράσημο) της ανοιχτής παλάμης, ας επιχειρήσουμε μια σύντομη αναφορά σ’ αυτή.

     Η μούντζα είναι μια αγενής και υβριστική χειρονομία σε αντίπαλο ή εχθρό, ακόμα και διαφωνούντα. Γίνεται με την επίδειξη/χαρακτηριστική κίνηση  της παλάμης, με τα δάχτυλα ανοιχτά και τεντωμένα προς τον αντίπαλο ή προς το μέρος του (κάποιες φορές και «ερήμην» του). Συνήθως συνοδεύεται και από αγενείς φράσεις, όπως «παρ’ τα», «παρ’ τα να μη στα χρωστάω», «όρσε», «πάρε πέντε», «να, ρε», ακόμα και διάφορες κατάρες. Στις περιπτώσεις που το φασκέλωμα γίνεται και με τις δύο παλάμες, είτε η μία δίπλα στην άλλη, είτε η μία «πίσω» και «κολλητά» στην άλλη, τότε η χειρονομία αποκτά περισσότερο… βαρύνουσα σημασία! Υπάρχει και η «ευγενική» μούντζα, όταν επιδεικνύει ο υβρίζων στον υβριζόμενο ενωμένα τα ονυχοφόρα άρα των δακτύλων του, προτρέποντάς τον να «φυσήσει» για να… ανοίξουν! Πολύ συχνά η χειρονομία «επιστέφεται» από τον δεύτερο στον πρώτο την ίδια στιγμή και με τις ίδιες εκφράσεις, που μπορεί να εξελιχτούν και σε χειροδικία.

     Η μούντζα ανάγεται στην εποχή του Βυζαντίου, και συγκεκριμένα σε μία μικρή ποινή σε περιπτώσεις ασήμαντων παραπτωμάτων. Ο δικαιωμένος από το δικαστήριο έβαζε την παλάμη του στη στάχτη και λέρωνε με αυτή το πρόσωπο του αντίδικου, τρίβοντάς το με τα δάχτυλα ανοιχτά. Αναφέρεται, όμως, και η εκδοχή ότι η χρήση της ήταν γνωστή και στην αρχαία Ελλάδα, και συγκεκριμένα στα Ελευσίνια Μυστήρια, όπου έτσι και με διάφορες κατάρες και αναθεματισμούς εξόρκιζαν το κακό.

     Μια παραλλαγή/προέλευση της μούντζας αναφέρει και ο Οβίδιος, που είχε και την έννοια της σεξουαλικής πράξης: Τα δάχτυλα της παλάμης ήταν κλειστά, σε γροθιά, εκτός από μέσο, που ήταν τεντωμένο, μια αγενής και προσβλητική χειρονομία που χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα!

     Το φασκέλωμα, ως πολύ συνήθης και «εύχρηστη» υβριστική χειρονομία και των οδηγών, ποινικοποιείται και στο νέο Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, το γνωστό μας ΚΟΚ!

=========================

Πηγές:

- Φαίδων Κουκουλές, «Η ζωή και o πολιτισμός των Βυζαντινών».
- Βικιπαίδεια.

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 29.10.2018

http://nikolpapak.blogspot.com/2017/05/blog-post_22.html