Αναμφισβήτητα πρόκειται για μια πολύ
ευχάριστη έκπληξη η έκδοση και κυκλοφορία του βιβλίου αυτού, και σίγουρα όχι «αναπάντεχη», αφού η υψηλού επιπέδου παιδεία του πολύ αγαπητού φίλου,
συγχωριανού και με μεγάλη και ακάματη πρωτοπορία προέδρου του Συλλόγου Λειβαρτζινών Αθήνας
από το 2011 Παναγιώτη Φράγκου, είναι γνωστή. Το βιβλίο του «ο
στεναγμός του Ίκαρου», από τις εκδόσεις «ο μωβ σκίουρος» είναι
γεγονός!
Το σπουδαίο αυτό πνευματικό έργο δίνει από το οπισθόφυλλο το στίγμα του. Διαβάζουμε εκεί: «Μεσοπόλεμος[…] Κατοχή[…] Πείνα, κατακτητές, δωσίλογοι, νέα προσφυγιά[…].
Πρωταγωνίστρια του βιβλίου «το Λεμονιώ» και συμπρωταγωνιστές πολλές δεκάδες άλλοι, συγγενείς της και μη, αλλά και άνθρωποι που έγιναν στην πορεία συγγενείς της. «Ένας ελαφρύς αναστεναγμός του Ικάριου» κλείνει το τελευταίο δέκατο πέμπτο μέρος του 460 σελίδων βιβλίου, όταν το Λεμονιώ «φεύγει» για το χωρίς επιστροφή ταξίδι της, το 2001. Πόσα, όμως, εκατομμύρια «Ίκαρους» δημιούργησε αυτή η πολυταραγμένη περίοδος, αλλά και στο πριν και στο μετά της; Μα και πόσα δις και τρισεκατομμύρια στεναγμούς, που μπορεί να ακούστηκαν ή και να μην ακούστηκαν, είτε από ανακούφιση, είτε από πόνο; Αλλά, κι όταν φτάνεις να λες πως, «ούτε οι τούρκοι δεν φέρθηκαν έτσι», όπως οι δοσίλογοι, τί χειρότερο μπορεί να περιμένεις;
«Δουλικό» το πρώτο «επάγγελμα» του Λεμονιώ, αποδείχθηκε με θέληση, και «γερή κράση» σε τόσες δοκιμασίες, από ταξίδι σε ταξίδι, «από προσφυγιά σε προσφυγιά», «από κόλαση σε κόλαση», σαν «ορνίθια δεμένα από τα πόδια» και «πάντα στο άγνωστο» με «δρόμους χωρίς όνειρα». «Να ξημερώνει στο πέλαγος. Μέσα της όχι». Ανείπωτη και η πείνα, ανείπωτη και η εξαθλίωση. Τα «σαράντα κύματα» που συχνά επαναλαμβάνουμε σε σχήματα λόγου, είναι πολύ λίγα να καταδείξουν τις περιπέτειές της. Άντεξε, όμως, το Λεμονιώ δημιούργησε, «κυρά στο σπιτικό της», έκανε οικογένεια και άφησε φεύγοντας παρακαταθήκες. Μα και πάλι, με τόσα και με τόσα ασήκωτα που κουβαλούσε μέσα της, πόσο ελεύθερη μπορεί ένοιωθε;
«Μυθιστόρημα» χαρακτηρίζει το έργο του ο συγγραφέας, μα είναι περισσότερο από βέβαιο ότι ο μύθος και όπου αυτός υπάρχει στις σελίδες του, είναι το έλασσον και η πραγματικότητα το μείζον. Και το ότι το μυθιστόρημα είναι το έλασσον το μαρτυρεί και η φωτογραφία χαράς του εξωφύλλου του και όχι κάποια αόριστη σχεδίαση. Εκτός από μυθιστόρημα και μια ιστορική καταγραφή, είναι αναμφισβήτητα και ένα ημερολόγιο του έργο αυτό, αρχής γενομένης από το 1916, χρονιά που γεννήθηκε το Λεμονιώ, μέχρι και φευγιό της, το Νοέμβρη του 2001.
Σ’ αυτή τη βιβλιοπαρουσίαση προτιμώ να μην πω περισσότερα, αλλά να μιλήσει το ίδιο το βιβλίο, ενδεικτικά πάντα, με λέξεις ντοπιολαλιάς – έναν πραγματικά μεγάλο θησαυρό που χρησιμοποιεί περίτεχνα ο Παναγιώτης Φράγκος, σε μια Παπαδιαμάντεια γραφή, όπως: «μαζώχνει», «τέλευαν», «κρούσταλλα», «δώκε» (δώσε), «πάτερα», «αλεστικό», «μισοκαδιάρα», «σαρίδι», «ζαλωμένοι», «σεφερτάσι», «διακουμίστηκαν», «μπρακάτσι», «χάφτει μύγες» και πολλές πολλές ακόμα.
Το ίδιο περίτεχνα και η θαυμαστή περιγραφική ευχέρεια και η λογοτεχνική πληρότητα με μικρές προτάσεις του συγγραφέα, όπως ξεπηδά μέσα από παραγράφους του έργου του. Ενδεικτικά κι εδώ παραθέτουμε, ως απάνθισμα (η επιλογή προσωπική):
«[…]Σήκωσε το κεφάλι, την
κοίταξε από πάνου μέχρι κάτου, ανασήκωσε τα φρύδια του, έσκυψε πάνω από το
τραπέζι, την κοίταξε καλά… Τράβηξε πίσω την καρέκλα του, στήριξε το σώμα του
που ξεχείλιζε πάνω της. Την ξανακοίταξε… Κείνη δεν έβαλε κάτω τα μάτια.
- Καλημέρα, Γιωργαρά…
- Για στάσου… Του Ζαχαρία… Η μικρή… Το Λεμονιώ… Κοπέλα πράμα…
Σκοτείνιασαν κι έφεξαν τα μάτια του, φυτίλι καντήλας που τρεμόπαιξε κι ύστερα φούντωσ’ η φλόγα πάλι…».
- Κάτσε, κάτσε, Λεμονιώ, εδώ απέναντί μου[…] Φέρε της κυρίας νερό, αποσταμένη δείχνει[…] Στάσου, κι ένα λουκουμάκι.
Έβγαλε το μαντήλι της, τύλιξε το λουκούμι.
- Το παίρνω του πατέρα… Με το χτεσινό μπουρίνι εβράχη, λιγάκι σα ν’ ασθένησε[…]
- Στο κηπάρι θαρρώ. Καλοπιάνει τις πατάτες του… Να δώσουν προ τα κάτω, γιατί πολύ στα πάνω πάνε[…]
- Από τότε που τον έντυσε ο δεσπότης (χειροτόνησε τον “παπα-Συθέμελο”), τον έβαλε να διαβάσει ένα βαγγέλιο. “Εσείσθησαν τα θεμέλια της γης” κάπου λέει. Μα εκείνος στη βιάση του να τα πει γρήγορα, είπε: “Συθέμελα κουνήθηκε η γης” […](!)».
Η αταλάντευτη προσήλωση του συγγραφέα
στις Αξίες της Φυλής μας, καταδεικνύεται και στο τέλος του βιβλίου του, όπου
διαβάζουμε ότι το αφιερώνει «Στη Μνήμη των Ελλήνων Προσφύγων του 20ού Αιώνα,
Στη μνήμη των Ικαριωτών αγωνιστών της Κατοχής και της Αντίστασης». Εξόχως
αξιοσημείωτη και η «παράκλησή»
του «στης Δικαιοσύνης τον Ήλιο τον Νοητό, για άφεση των προδοτών,
συνεργατών, καταδοτών, μαυραγοριτών, βασανιστών και εκμεταλλευτών του ελληνικού
λαού».
Σε όλο γενικά το έργο, η εγρήγορση και η αγωνία του αναγνώστη περισσεύουν. Και όσο το διάβασμα προχωράει, το βιβλίο όλο και τον κερδίζει περισσότερο.
Θέλω να ευχαριστήσω και να συγχαρώ εκ βαθέων τον Παναγιώτη Φράγκο, για το ανεκτίμητο έργο που μας προσφέρει. Βεβαίως και να του ευχηθώ πάντα στην επιτυχία, με ό,τι καταπιάνεται!
Την σχεδίαση και την τυπογραφική επιμέλεια για τη Α΄ αυτή έκδοση του βιβλίου «Ο ΣΤΕΝΑΓΜΟΣ ΤΟΥ ΙΚΑΡΟΥ» από τον «μωβ σκίουρο», ανέλαβε η κ. Χριστίνα Χαραλαμποπούλου. Το εξώφυλλο επιμελήθηκε ο κ. Πασχάλης Ζέρβας, ενώ για την φιλολογική επιμέλεια συνεργάστηκαν ο κ. Σπύρος Παπαϊωάννου και η εκ Θεσσαλονίκης προσωπική μου φίλη και φίλη του συγγραφέα και του χωριού μου (του Λειβαρτζίου Καλαβρύτων), η φιλόλογος κ. Αγάθη Βαρμάζη.
Κλείνω αυτή πολύ σύντομη βιβλιοπαρουσίαση με μια σκέψη, αν και δεν είμαι ειδικός: Το πολύ αξιόλογο αυτό έργο του Παναγιώτη Φράγκου, μπορεί να σκηνοθετηθεί και να αποτελέσει κινηματογραφική και θεατρική παραγωγή.
Το σπουδαίο αυτό πνευματικό έργο δίνει από το οπισθόφυλλο το στίγμα του. Διαβάζουμε εκεί: «Μεσοπόλεμος[…] Κατοχή[…] Πείνα, κατακτητές, δωσίλογοι, νέα προσφυγιά[…].
Πρωταγωνίστρια του βιβλίου «το Λεμονιώ» και συμπρωταγωνιστές πολλές δεκάδες άλλοι, συγγενείς της και μη, αλλά και άνθρωποι που έγιναν στην πορεία συγγενείς της. «Ένας ελαφρύς αναστεναγμός του Ικάριου» κλείνει το τελευταίο δέκατο πέμπτο μέρος του 460 σελίδων βιβλίου, όταν το Λεμονιώ «φεύγει» για το χωρίς επιστροφή ταξίδι της, το 2001. Πόσα, όμως, εκατομμύρια «Ίκαρους» δημιούργησε αυτή η πολυταραγμένη περίοδος, αλλά και στο πριν και στο μετά της; Μα και πόσα δις και τρισεκατομμύρια στεναγμούς, που μπορεί να ακούστηκαν ή και να μην ακούστηκαν, είτε από ανακούφιση, είτε από πόνο; Αλλά, κι όταν φτάνεις να λες πως, «ούτε οι τούρκοι δεν φέρθηκαν έτσι», όπως οι δοσίλογοι, τί χειρότερο μπορεί να περιμένεις;
«Δουλικό» το πρώτο «επάγγελμα» του Λεμονιώ, αποδείχθηκε με θέληση, και «γερή κράση» σε τόσες δοκιμασίες, από ταξίδι σε ταξίδι, «από προσφυγιά σε προσφυγιά», «από κόλαση σε κόλαση», σαν «ορνίθια δεμένα από τα πόδια» και «πάντα στο άγνωστο» με «δρόμους χωρίς όνειρα». «Να ξημερώνει στο πέλαγος. Μέσα της όχι». Ανείπωτη και η πείνα, ανείπωτη και η εξαθλίωση. Τα «σαράντα κύματα» που συχνά επαναλαμβάνουμε σε σχήματα λόγου, είναι πολύ λίγα να καταδείξουν τις περιπέτειές της. Άντεξε, όμως, το Λεμονιώ δημιούργησε, «κυρά στο σπιτικό της», έκανε οικογένεια και άφησε φεύγοντας παρακαταθήκες. Μα και πάλι, με τόσα και με τόσα ασήκωτα που κουβαλούσε μέσα της, πόσο ελεύθερη μπορεί ένοιωθε;
«Μυθιστόρημα» χαρακτηρίζει το έργο του ο συγγραφέας, μα είναι περισσότερο από βέβαιο ότι ο μύθος και όπου αυτός υπάρχει στις σελίδες του, είναι το έλασσον και η πραγματικότητα το μείζον. Και το ότι το μυθιστόρημα είναι το έλασσον το μαρτυρεί και η φωτογραφία χαράς του εξωφύλλου του και όχι κάποια αόριστη σχεδίαση. Εκτός από μυθιστόρημα και μια ιστορική καταγραφή, είναι αναμφισβήτητα και ένα ημερολόγιο του έργο αυτό, αρχής γενομένης από το 1916, χρονιά που γεννήθηκε το Λεμονιώ, μέχρι και φευγιό της, το Νοέμβρη του 2001.
Σ’ αυτή τη βιβλιοπαρουσίαση προτιμώ να μην πω περισσότερα, αλλά να μιλήσει το ίδιο το βιβλίο, ενδεικτικά πάντα, με λέξεις ντοπιολαλιάς – έναν πραγματικά μεγάλο θησαυρό που χρησιμοποιεί περίτεχνα ο Παναγιώτης Φράγκος, σε μια Παπαδιαμάντεια γραφή, όπως: «μαζώχνει», «τέλευαν», «κρούσταλλα», «δώκε» (δώσε), «πάτερα», «αλεστικό», «μισοκαδιάρα», «σαρίδι», «ζαλωμένοι», «σεφερτάσι», «διακουμίστηκαν», «μπρακάτσι», «χάφτει μύγες» και πολλές πολλές ακόμα.
Το ίδιο περίτεχνα και η θαυμαστή περιγραφική ευχέρεια και η λογοτεχνική πληρότητα με μικρές προτάσεις του συγγραφέα, όπως ξεπηδά μέσα από παραγράφους του έργου του. Ενδεικτικά κι εδώ παραθέτουμε, ως απάνθισμα (η επιλογή προσωπική):
- Καλημέρα, Γιωργαρά…
- Για στάσου… Του Ζαχαρία… Η μικρή… Το Λεμονιώ… Κοπέλα πράμα…
Σκοτείνιασαν κι έφεξαν τα μάτια του, φυτίλι καντήλας που τρεμόπαιξε κι ύστερα φούντωσ’ η φλόγα πάλι…».
- Κάτσε, κάτσε, Λεμονιώ, εδώ απέναντί μου[…] Φέρε της κυρίας νερό, αποσταμένη δείχνει[…] Στάσου, κι ένα λουκουμάκι.
Έβγαλε το μαντήλι της, τύλιξε το λουκούμι.
- Το παίρνω του πατέρα… Με το χτεσινό μπουρίνι εβράχη, λιγάκι σα ν’ ασθένησε[…]
***
«[…]- Ο πατέρας πού είναι;- Στο κηπάρι θαρρώ. Καλοπιάνει τις πατάτες του… Να δώσουν προ τα κάτω, γιατί πολύ στα πάνω πάνε[…]
***
«[…] - Δυο πράγματα να μου
ειπείς. Από πότε και γιατί τον λένε έτσι;[…].- Από τότε που τον έντυσε ο δεσπότης (χειροτόνησε τον “παπα-Συθέμελο”), τον έβαλε να διαβάσει ένα βαγγέλιο. “Εσείσθησαν τα θεμέλια της γης” κάπου λέει. Μα εκείνος στη βιάση του να τα πει γρήγορα, είπε: “Συθέμελα κουνήθηκε η γης” […](!)».
***
***
«[…] Ο ατμός της μηχανής που
ξεφυσούσε, ο καπνός του κάρβουνου που χαλάρωνε, δεν διέλυσαν τη δική της
συννεφιά. Ετούτο το τραίνο θα άδειαζε ελπίδες και θα φόρτωνε στεναγμούς. ***
«[…]Η πείνα δεν ήταν
αποτέλεσμα, ήταν μέσο να συρθεί ο κατατρεγμένος στην αχρειότητα, να τσακιστεί
το πνεύμα του στο εξευτελιστικό άπλωμα των χεριών, πεσμένος, σουρνάμενος…
Αντίποδάς του ο μαυραγορίτης[…]Σε όλο γενικά το έργο, η εγρήγορση και η αγωνία του αναγνώστη περισσεύουν. Και όσο το διάβασμα προχωράει, το βιβλίο όλο και τον κερδίζει περισσότερο.
Θέλω να ευχαριστήσω και να συγχαρώ εκ βαθέων τον Παναγιώτη Φράγκο, για το ανεκτίμητο έργο που μας προσφέρει. Βεβαίως και να του ευχηθώ πάντα στην επιτυχία, με ό,τι καταπιάνεται!
Την σχεδίαση και την τυπογραφική επιμέλεια για τη Α΄ αυτή έκδοση του βιβλίου «Ο ΣΤΕΝΑΓΜΟΣ ΤΟΥ ΙΚΑΡΟΥ» από τον «μωβ σκίουρο», ανέλαβε η κ. Χριστίνα Χαραλαμποπούλου. Το εξώφυλλο επιμελήθηκε ο κ. Πασχάλης Ζέρβας, ενώ για την φιλολογική επιμέλεια συνεργάστηκαν ο κ. Σπύρος Παπαϊωάννου και η εκ Θεσσαλονίκης προσωπική μου φίλη και φίλη του συγγραφέα και του χωριού μου (του Λειβαρτζίου Καλαβρύτων), η φιλόλογος κ. Αγάθη Βαρμάζη.
Κλείνω αυτή πολύ σύντομη βιβλιοπαρουσίαση με μια σκέψη, αν και δεν είμαι ειδικός: Το πολύ αξιόλογο αυτό έργο του Παναγιώτη Φράγκου, μπορεί να σκηνοθετηθεί και να αποτελέσει κινηματογραφική και θεατρική παραγωγή.
Νίκος
Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 17.6.2024
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου