Ο Πασχαλινός οβελίας: Οι μακρινές ρίζες του και ο συμβολισμός του

     Το πολύ γνωστό και δημοφιλέστατο απ' άκρη σ' άκρη της Ελλάδας έθιμο του Πασχαλινού οβελία, έχει μακρινές ρίζες. Η αρχαία Ελληνική λέξη «οβελός», σημαίνει σούβλα για ψήσιμο κρέατος. Συνήθιζαν, μεταξύ άλλων, οι μακρινοί μας πρόγονοι και συγκεντρώνονταν συγγενείς και φίλοι σαράντα μέρες μετά την απώλεια αγαπημένου τους προσώπου γύρω από τον τάφο του, για απόδοση τιμών στον νεκρό. Στο σημείο εκείνο μαγείρευαν, έψηναν, έτρωγαν και έπιναν κρασί, πιστεύοντας ότι στο τελετουργικό συμμετείχε και η ψυχή του κεκοιμημένου.
     Είναι, όμως, το ψήσιμο του ολόκληρου - μη τεμαχισμένου αρνιού και παλιά Εβραϊκή συνήθεια και μας θυμίζει την 10^η πληγή του Φαραώ, σύμφωνα και με το δεύτερο βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης «Έξοδος». Την φυγή - έξοδό τους από την Αίγυπτο για τη γη της επαγγελίας (Χαναάν), μέσω της Ερυθράς Θάλασσας οι Ισραηλίτες, ονόμασαν «Πάσχα» (πάσχα=πέρασμα). Το βράδυ πριν τη φυγή τους, κάθε οικογένεια θυσίασε ένα αρνί για τη σωτηρία του λαού, το οποίο έφαγαν, χωρίς να το τεμαχίσουν και να του σπάσουν τα κόκαλα, ενώ με το αίμα του έβαψαν τις πόρτες των σπιτιών τους. Από το ίδιο βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης, πληροφορούμεθα ότι πολύ συχνά θυσιάζονταν αρνιά στο ναό της Ιερουσαλήμ, για τις αμαρτίες των ανθρώπων.

     Ένας ακόμα παραλληλισμός του ακέραιου ψημένου στη σούβλα αρνιού, είναι και αυτός που αναφέρεται στο βιβλίο «Αριθμοί» της Παλαιάς διαθήκης, για Τη Θυσία Του Χριστού: «Οστούν ου συντριβήσεται αυτού». Τούτο επαληθεύθηκε όταν οι στρατιώτες Τον κατέβασαν νεκρό από το Σταυρό και «ου κατέαξαν αυτού τα σκέλη», όπως έκαναν στους δύο ληστές που σταύρωσαν δεξιά Του και αριστερά Του.

     Ο συμβολισμός του πασχαλινού αρνιού με το Ορθόδοξο Πάσχα, έχει να κάνει ευθέως με τη θυσία του Χριστού. «Αμνόν του Θεού, τον αίροντα την αμαρτίαν του κόσμου», τον ονομάζει ο Ιωάννης ο Πρόδρομος και Βαπτιστής. Αλλά και πολλούς αιώνες πριν, φωτισμένοι από το Θεό άνθρωποι, οι προφήτες, είχαν προαναγγείλει την έλευση και το Πάθος του Μεσσία, ο δε Ησαΐας Τον αποκαλεί «αμνόν». Ακούμε/διαβάζουμε, μεταξύ άλλων, στα κατανυκτικά τροπάρια της Μεγάλης Εβδομάδος: «Όν εκήρυξεν αμνόν Ησαΐας έρχεται επί σφαγήν εκούσιαν…». Και είναι πολλές ακόμα οι αναφορές της Βίβλου, των ψαλμών και των ύμνων στο Χριστό, ως «αμνό», με συμβολισμό στην υπέρτατη Θυσία Του για το ανθρώπινο γένος.

    «Αμνόν Του Θεού» αποκαλεί τον Ιησού και ο Ευαγγελιστής Ιωάννης, αναφερόμενος στην τέλεια και υπέρτατη θυσία του Θεανθρώπου για την αμαρτία του κόσμου.

     Στενά συνδεδεμένο, επομένως, το έθιμο του οβελία, που με περισσές φροντίδες ετοιμάζεται για την ημέρα της Λαμπρής, με προχριστιανικές συνήθειες, όπως και πολλές άλλες ακόμα της εποχής εκείνης.

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 4.4.2024

https://nikolpapak.blogspot.com/2021/08/blog-post_29.html