«Αξία έχει η συμμετοχή και όχι η νίκη».Πιερ ντε Κουμπερντέν,1863-1937Περιεχόμενα: Σύντομος πρόλογος«Γιορτή των εθνών»Ο Γάλλος βαρόνος Πιερ ντε ΚουμπερτένΟ Εθνικός Ήρωας Σπύρος Λούης
Σύντομος πρόλογος
«Σύντομη»
τιτλοφορείται η ιστορική αναδρομή των Ολυμπιακών αγώνων, όμως πόσο σύντομο
μπορεί να είναι ένα θέμα που ξεκινάει από την αρχαιότητα και φτάνει με
μεγαλοπρέπεια στις μέρες μας; Το δεκασέλιδο κείμενο αυτού του αφιερώματος ίσως
θεωρηθεί κάπως «μακροσκελές», όμως έγινε η μεγαλύτερη δυνατή «συμπίεση» και δημοσιεύεται με την ευκαιρία της Ολυμπιάδας στο Τόκιο.
Θέλοντας να πιστεύω ότι «αξίζει τον κόπο»,
σας συνιστώ να του «ρίξετε μια ματιά» και πιστεύω πως θα το βρείτε ενδιαφέρον, οδεύοντας προς την τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων στο Τόκιο, που δεν έγιναν το 2020 λόγω της πανδημία και που «μετ' εμποδίων» θα διεξαχθούν ένα χρόνο μετά.
***
«Γιορτή των εθνών»
«Γιορτή των εθνών», έχουν αποκαλέσει πολλοί τους Ολυμπιακούς Αγώνες, και πολύ εύστοχα, αφού είναι η κορυφαία αθλητική διοργάνωση πολλών αγωνισμάτων που γίνεται κάθε τέσσερα χρόνια. «Μητέρα» τους είναι η Αρχαία Ελλάδα και την αναβίωσή τους οφείλουμε τον Γάλλο βαρόνο Πιέρ Ντε Κουμπερντέν, στα τέλη του 19ου αιώνα. Οι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες, γνωστοί και ως Θερινοί Ολυμπιακοί, διεξάγονται κάθε τέσσερα χρόνια από το 1896 και μετά, με εξαίρεση τις περιόδους που μεσολάβησαν οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι. Ο πρώτος εορτασμός των Ολυμπιακών Αγώνων που έχει καταγραφεί στην αρχαιότητα, ήταν στην Ολυμπία το 776 π.Χ. και είναι σχεδόν σίγουρο ότι δεν ήτανε τότε και η πρώτη φορά. Πολύ καιρό πριν διεξάγονταν τοπικοί αγώνες, μ’ ένα και μόνο αγώνισμα: την κούρσα του σταδίου. Από τη χρονιά-ορόσημο εκείνη, έφτασαν στο απόγειό τους κατά τον πέμπτο και έκτο αιώνα π.Χ., οπότε απέκτησαν και θρησκευτική σημασία, αφού γίνονταν προς τιμή του θεού Δία, του οποίου το τεράστιο άγαλμα βρισκόταν στην Ολυμπία. Τρία αγωνίσματα παρέμειναν στις 293 Ολυμπιάδες της αρχαιότητος (δρόμος, πάλη, πένταθλο), ενώ το 200 π.Χ. προστέθηκε και το παγκράτιο. Οι νικητές θαυμάζονταν και γίνονταν αθάνατοι μέσα από ποιήματα κι αγάλματα, μοναδικό δε έπαθλό τους ήταν ένα στεφάνι από κλαδί ελιάς στο κεφάλι.
Διάφορες δάδες Ολυμπιακών Αγώνων (1896 και εντεύθεν)
Στις πόλεις που βρίσκονταν σε πολεμική σύρραξη, παύονταν οι εχθροπραξίες όσο διαρκούσαν οι Αγώνες. Ήταν δε τέτοια η τιμή για μία πόλη να έχει Ολυμπιονίκη, που στην επιστροφή του γκρέμιζαν ένα μέρος των τειχών της, θέλοντας να δείξουν πως «δεν τα έχουμε ανάγκη, με τέτοιο ημίθεο συμπολίτη»! Οι αθλητές αγωνίζονταν γυμνοί, γι’ αυτό και οι κανονισμοί απαγόρευαν αυστηρά την είσοδος των γυναικών, όχι μόνο στον αγωνιστικό χώρο, αλλά και σε μεγάλη απόσταση από αυτόν. Αν μία γυναίκα συλλαμβανόταν να παραβιάζει την αρχή αυτή, αντιμετώπιζε τη θανατική ποινή. Μοναδική εξαίρεση απετέλεσε η Ροδίτισσα Καλλιπάτειρα, λίγο καιρό μετά το θάνατο του Ολυμπιονικη άντρα της, του Διαγόρα του Ρόδιου, που πήγε ντυμένη άντρας, θέλοντας να θαυμάσει το γιό της Πεισίρροδο που αγωνιζόταν στην πάλη. Την πρόδωσε όμως ο υπέρμετρος ενθουσιασμός της για τη νίκη του και με τις κινήσεις της αποκαλύφθηκε ότι ήταν γυναίκα. Οι ελλανοδίκες την αθώωσαν, αφού είχε τόσους Ολυμπιονίκες στην οικογένεια (πατέρα, σύζυγο, αδέλφια, γιό και ανιψιό). Την Καλλιπάτειρα τίμησαν και ύμνησαν πολλοί σύγχρονοί της, αλλά και μεταγενέστεροι, όπως ο Λορέτζος Μαβίλης με το γνωστό ομώνυμο σονέτο του. Όταν οι Ρωμαίοι κατέλαβαν την Ελλάδα, οι Ολυμπιακοί Αγώνες άρχισαν να χάνουν τη σημασία τους κι αυτό έγινε περισσότερο εμφανές όταν ο Χριστιανισμός έγινε η επίσημη θρησκεία της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, μέχρι που το 393 μ.Χ. ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος ο Μέγας απαγόρευσε την διεξαγωγή τους. Αξίζει εδώ να σημειωθεί πως το 67 μ. Χ. ήλθε στην Ελλάδα και ο αυτοκράτορας της Ρώμης Νέρωνας, ο οποίος πήρε μέρος σε όλους τους αγώνες! Στο διάστημα δε της χρονιάς εκείνης μόνο, «εξασφάλισε»… 1400 νίκες! Κατά τον 17ο αιώνα γίνονταν αθλητικές οργανώσεις μικρής έκτασης σε κάποιες χώρες (π.χ. Αγγλία, Γαλλία, Ελλάδα) που έφεραν το όνομα «Ολυμπιακοί αγώνες». Το 1856 ο Ε. Ζάππας εισηγείται στον Όθωνα την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων και τρία χρόνια αργότερα πραγματοποιούνται τα πρώτα «Ολύμπια», με παράλληλη έκθεση βιομηχανικών προϊόντων, κάτι που ήταν μακριά από τη φιλοσοφία του Ζάππα. Το θέμα όμως άρχισε να παίρνει γενικότερο ενδιαφέρον, μετά την ανακάλυψη των ερειπίων της αρχαίας Ολυμπίας από Γερμανούς αρχαιολόγους, στα μέσα του 19ου αιώνα Ο λόγιος Μηνάς Μηνωίδης, από την Έδεσσα, που τότε δίδασκε την αρχαία Ελληνική γλώσσα σε πανεπιστήμιο του Παρισιού, μετέφρασε και δημοσίευσε το 1858 στη γαλλική εφημερίδα το «Γυμναστικό» του Φιλόστρατου και το συνόδευσε με κείμενό του, υποστηρίζοντας την ανάγκη της αναβίωσης των Ολυμπιακών Αγώνων. Λίγο αργότερα, ο αθλητής και Γενικός Γραμματέας των γαλλικών αθλητικών σωματείων, βαρόνος Πιέρ Ντε Κουμπερτέν, προσπαθούσε να δικαιολογήσει την ήττα των Γάλλων στον Γαλλο-Πρωσικό πόλεμο (1870-1871), λέγοντας ότι αυτή οφείλεται στην έλλειψη της κατάλληλης φυσικής διαπαιδαγώγησης των συμπατριωτών του, η οποία έπρεπε να βελτιωθεί. Οραματιζόταν ακόμα να ενώσει τις εθνότητες και να φέρει τη νεολαία κοντά στον αθλητισμό, για να μη γίνονται πόλεμοι. Πίστευε ότι η αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων θα πετύχαινε και τους δύο πιο πάνω στόχους του. Παρ’ ότι συνάντησε πολλά και μεγάλα εμπόδια, κατάφερε να διοργανωθούν και να διεξαχθούν το 1896 οι πρώτοι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες στην πόλη και τη χώρα που τους γέννησε (6-15 Απριλίου, Ιουλιανό ημερολόγιο).
Επάνω: Το Καλλιμάρμαρο Παναθηναϊκό Στάδιο στην Ολυμπιάδα του 1896
Κάτω: Σύγχρονη πολιτιστική εκδήλωση στο Στάδιο (εικόνες: διαδίκτυο)
Αν και οι αθλητές που πήραν μέρος τότε δεν ξεπερνούσαν τους 250, ήταν η μεγαλύτερη αθλητική διοργάνωση που έγινε ποτέ. Ο Σπύρος Λούης δε, απέσπασε το μοναδικό χρυσό μετάλλιο στο Μαραθώνιο για τη χώρα μας. Οι Έλληνες αξιωματούχοι και το κοινό ήταν πολύ ενθουσιασμένοι και ζήτησαν να διεξάγονται μόνιμα στην Ελλάδα, κάτι με το οποίο δεν συμφώνησε η ΔΟΕ (Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή). Αξίζει να σημειωθεί εδώ πως οι 75.000 θέσεις του καλλιμάρμαρου Παναθηναϊκού σταδίου, όπου διεξήχθησαν, ήταν καθημερινά συμπληρωμένες, τη στιγμή που ο συνολικός πληθυσμός της Αθήνας και του Πειραιά ανερχόταν σε 180.000 κατοίκους! Οι εκτιμήσεις μιλάνε και για 50.000 ακόμη που είχαν συγκεντρωθεί την πρώτη μέρα στους γύρω δρόμους. Μετά, όμως, την αρχική επιτυχία και τον ενθουσιασμό που την ακολούθησε, οι αγώνες είχαν σοβαρά προβλήματα. Στο Παρίσι το 1900 και στο Σεντ Λούις το 1904 επισκιάστηκαν από διεθνή εμπορικά γεγονότα (εκθέσεις), στις οποίες είχαν περιληφθεί. Όμως, ο «κατήφορος» δεν σταμάτησε εδώ και άρχισε να γίνεται από τότε ορατός ο εκφυλισμός τους. Σε αντίθεση με τα πιστεύω του Κουμπερτέν, οι Ολυμπιακοί Αγώνες δεν απέτρεψαν τους πολέμους και έτσι διακόπηκε η διεξαγωγή τους κατά την πρώτη και δεύτερη παγκόσμια πολεμική σύρραξη. Πολιτικά ζητήματα και οικονομικά συμφέροντα επηρέασαν επίσης αρκετές Ολυμπιάδες, ενώ το 1936 στο Βερολίνο χρησιμοποιήθηκαν για πολιτική προπαγάνδα από τον Αδόλφο Χίτλερ και τους Ναζί. Κατά δε τις δεκαετίες του 1970 και 1980 επηρεάστηκαν από μποϋκοτάζ Αφρικανικών κρατών, επειδή η Νέα Ζηλανδία μετείχε σε αγώνες ράγκμπι στη Νότια Αφρική. Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής κι άλλα κράτη του δυτικού κόσμου αρνήθηκαν να αγωνιστούν στους Ολυμπιακούς του 1980 στη Μόσχα, επειδή η Σοβιετική Ένωση είχε εισβάλει στο Αφγανιστάν. Η Σοβιετική Ένωση και άλλες ανατολικές χώρες μποϊκόταραν τέσσερα χρόνια μετά τους Ολυμπιακούς του 1984 στο Λος Άντζελες, προφανώς ως αντίποινα. Για πρώτη φορά το 1924 αποφασίσθηκε να οργανωθεί μια "Διεθνής εβδομάδα χειμερινών αγώνων" (με χειμερινά σπορ) στο Σαμονί της Γαλλίας, υπό τη διοργάνωση της ΔΟΕ και σε συνδυασμό με την Ολυμπιάδα την ίδια χρονιά στο Παρίσι. Γνωρίζοντας μεγάλη επιτυχία, το 1925 η ΔΟΕ αποφάσισε να είναι ξεχωριστή η διοργάνωση για τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες, που μέχρι το 1992 διεξάγονταν την ίδια χρονιά με τους θερινούς. Το 1986 η ΔΟΕ αποφάσισε να γίνονται κάθε τέσσερα χρόνια αλλά δύο χρόνια μετά τους θερινούς. Ένας ακόμα θεσμός, πέραν της Χειμερινής Ολυμπιάδας και της Ολυμπιάδας Νέων που καθιερώθηκε από την ΔΟΕ τα τελευταία σχετικά χρόνια, είναι οι Παραολυμπιακοί Αγώνες ή special Olympics, όπως είναι και διεθνώς γνωστοί. Οι Αγώνες αυτοί είναι ισοδύναμοι Ολυμπιακοί Αγώνες για τους αθλητές με διαφόρων ειδών αναπηρίες, που θεσμοθετήθηκαν για πρώτη φορά το 1948 στην Ολυμπιάδα του Λονδίνου και έγιναν την ίδια χρονιά στο Στόουκ Mάντεβιλ της Αγγλίας. Στην επόμενη τετραετία συμμετείχαν και αθλητές από την Ολλανδία και έτσι γεννήθηκε το διεθνές κίνημα που είναι γνωστό πλέον ως Παραολυμπιακό Κίνημα. Οι πρώτοι Αγώνες Ολυμπιακού χαρακτήρα για άτομα με αναπηρία οργανώθηκαν το 1960 στην Ρώμη, ύστερα από την Ολυμπιάδα στην ίδια πόλη και θεωρούνται ως οι πρώτοι επίσημοι, όπου συμμετείχαν 400 αθλητές από 23 χώρες σε 8 αθλήματα. Από τότε, διεξάγονται κάθε 4 χρόνια, πάντα την ίδια χρονιά με την Ολυμπιάδα και μικρό χρονικό διάστημα μετά τη λήξη της. Το 1976 έγιναν και οι πρώτοι Χειμερινοί Παραολυμπιακοί Αγώνες στην Σουηδία. Οι Παραολυμπιακοί της Σεούλ (1988) ξεχώρισαν και από το γεγονός ότι χρησιμοποιήθηκαν και γι’ αυτούς οι ίδιες εγκαταστάσεις με τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Η Ελλάδα συμμετέχει στο θεσμό αυτόν από το 1976 και σε Χειμερινούς από το 2002. Από το 1988 η χώρα μας συμμετέχει με επίσημες Εθνικές Αποστολές, οπότε και κατακτήθηκαν τα πρώτα μετάλλια. Στις επόμενες Ολυμπιάδες οι Ελληνικές διακρίσεις και οι κατακτήσεις μεταλλίων είχαν ανοδική πορεία. Αυτό συνεχίστηκε μέχρι το 2002 στο Σύδνεϋ, για να φτάσουμε το 2004 στην Αθήνα, που η Ελλάδα συμμετείχε με την πολυπληθέστερη Ομάδα, αποτελούμενη από 137 αθλητές, η οποία συνέχισε να καταδεικνύει την ανοδική πορεία του Παραολυμπιακού Κινήματος στη χώρα μας, κινώντας το ενδιαφέρον όλης της Ελληνικής Κοινωνίας. Οι Έλληνες αθλητές και οι Ελληνίδες αθλήτριες κατάφεραν να κατακτήσουν συνολικά 20 μετάλλια, εννέα περισσότερα, δηλαδή, από αυτά που είχαν κερδίσει στο Σύδνεϋ. Τέσσερα χρόνια μετά τους πολύ επιτυχημένους αγώνες της Αθήνας (στο Πεκίνο, το 2008) η ανοδική πορεία συνεχίστηκε, με αποτέλεσμα να έλθουν στην Πατρίδα μας 24 μετάλλια και η Ελλάδα να πάρει την εικοστή θέση στην παγκόσμια κατάταξη. Στη χώρα μας τα τελευταία και μόνο χρόνια έχει δοθεί έμφαση από την πολιτεία στα δικαιώματα των συνανθρώπων μας αυτών. Κατασκευάστηκαν π.χ. ειδικοί ανάγλυφοι διάδρομοι στα πεζοδρόμια για τυφλούς, ευρύχωρα ασανσέρ σε πολυκατοικίες, ράμπες σε σκάλες και πεζοδρόμια για να διευκολύνονται αναπηρικά αμαξίδια, κλπ. Πέραν των όποιων αυτών διευκολύνσεων, η κατάκτησή τους να διοργανώνεται μια ακόμα ξεχωριστή Ολυμπιάδα, αναμφισβήτητα συνέβαλε και στην ίση αντιμετώπισή τους απ’ όλους μας. Ο όρος, άλλως τε, «Παραολυμπιακοί», σημαίνει δίπλα (μαζί+Ολυμπιακοί). Είναι ακόμα σημαντικότερο, όμως, πως μια τέτοια καταξίωση – μια τέτοια διοργάνωση συνέβαλε και συμβάλλει τα μέγιστα στη δική τους αυτοπεποίθηση. Οι συνάνθρωποί μας με ειδικές ανάγκες, αλλά και με ειδικές ικανότητες συνάμα, μας διδάσκουν καθημερινά τη δύναμη της θέλησης και έχουν κατακτήσει επάξια τη θέση τους και στον τομέα αυτό, κάτι που κάποιες δεκαετίες πριν ίσως και να φάνταζε ουτοπία. Στις 6 Ιουλίου 2007, στη συνδιάσκεψη της ΔΟΕ στη Γουατεμάλα αποφασίστηκε η διεξαγωγή Ολυμπιακών Αγώνων Νέων για αθλητές και αθλήτριες από 14 ως 18 ετών, από το 2010. Στο πρόγραμμα περιλαμβάνονται τα ίδια αθλήματα, αλλά τα αγωνίσματά τους είναι προσαρμοσμένα στις ηλικίες των αθλητών, χωρίς όμως να ανακρούονται οι εθνικοί ύμνοι των χωρών των νικητών, ούτε να γίνεται έπαρση σημαιών. Κατά τα άλλα, υπάρχει το τελετουργικό με τη φλόγα και οι τελετές έναρξης και λήξης. Οι πρώτοι Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες Νέων διεξήχθησαν στη Σιγκαπούρη τον Αύγουστο του 2010 και οι επόμενοι θα γίνουν το 2014 στο Ναντζίνγκ της Κίνας. Οι πρώτοι Χειμερινοί, το 2012 στο Ίνσμπυουκ της Αυστρίας. Μία από τις σημαντικές στιγμές κάθε Ολυμπιάδας, είναι η τελετή έναρξης. Κάθε πόλη που φιλοξενεί το μεγάλο αυτό γεγονός, προσπαθεί μέσα απ’ αυτό να "μιλήσει" για την ιστορία της και τον πολιτισμό της στον υπόλοιπο κόσμο. Έχει πλέον καθιερωθεί οι τελετές να γίνονται Παρασκευή πριν το πρώτο Σαββατοκύριακο των Αγώνων. Σε αντίθεση, η τελετή λήξης έχει πιο χαλαρό χαρακτήρα. Από τις μέχρι σήμερα διοργανώσεις των σύγχρονων Ολυμπιακών αγώνων αξίζει να σημειώσουμε:- Η πρώτη σύγχρονη Ολυμπιάδα (Αθήνα, 1896), διεξήχθη τρία μόλις χρόνια μετά το «δυστυχώς επτωχεύσαμεν» του Χ. Τρικούπη και ο μεγαλύτερος «χορηγός» ήταν ο εθελοντισμός.- Οι Ολυμπιακοί αγώνες του 1908 είχαν οριστεί να γίνουν στην Ρώμη, αλλά η έκρηξη του Βεζούβιου έστειλε την διοργάνωση στο Λονδίνο.- Το Λονδίνο, επίσης, το 2012 φιλοξενεί για τρίτη φορά την Ολυμπιάδα στη σύγχρονη ιστορία της, οι δε ΗΠΑ την φιλοξένησαν το 1996 για τέταρτη φορά και το Πεκίνο μία και μοναδική, το 2008. - Το 1912 πήραν μέρος για πρώτη φορά αθλητές απ’ όλον τον κόσμο, όπως «ορίζει» και το έμβλημα των Ολυμπιακών Αγώνων (οι πέντε κύκλοι), που συμβολίζουν την ένωση των πέντε ηπείρων, καλώντας όλους τους αθλητές του κόσμου να λάβουν μέρος στους Αγώνες. Το έμβλημα αυτό δε, συμπεριλαμβάνει και τα χρώματα των σημαιών όλων των κρατών του κόσμου.- Με εμφανή τα ερείπια του πρώτου παγκοσμίου πολέμου, οι Βέλγοι αναλαμβάνουν με την Ολυμπιάδα της Αμβέρσας, το 1920, να τονώσουν το ηθικό της χώρας τους και όλης της ανθρωπότητας, μετά την αδυναμία της Βουδαπέστης να πραγματοποιήσει τους αγώνες. Μετά από αίτημα της διοργανώτριας χώρας, δεν έλαβαν μέρος οι χώρες που είχαν προκαλέσει τον πόλεμο αυτόν. - Το 1900 και το 1924 έγιναν στο Παρίσι, σε ένδειξη τιμής αλλά και λόγω της επιθυμίας του Γάλλου Πιερ Ντε Κουμπερτέν.- Το Ελσίνκι είχε κερδίσει την Ολυμπιάδα του 1940, αλλά δεν έγινε, λόγω της κήρυξης του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. - Το 1972 στο Μόναχο αμαυρώθηκαν από τα γεγονότα της παραμονής της έναρξης, όταν σκοτώθηκαν 11 Ισραηλινοί.- Το 2004 η «μητέρα» του Ολυμπισμού διοργανώνει για δεύτερη φορά τους Ολυμπιακούς αγώνες στη σύγχρονη ιστορία τους, μετά από 108 χρόνια. - Οι ιστορικοί θα συμπεριλάβουν στα κείμενά τους και την αναβολή των Ολυμπιακών αγώνων στο Τόκιο 2020 και τη διεξαγωγή τους στην ίδια πόλη το 2021, λόγω της πανδημίας του covid-19. Θ' αναφέρει, επίσης, ότι για πρώτη φορά στην ιστορία τους διεξήχθησαν χωρίς την παρουσία κοινού, την πιθανή μη προσέλευση αθλητών λόγω της πανδημίας , όπως και την πιθανή μη διεξαγωγή ορισμένων αθλημάτων για τον ίδιο λόγο. Στη διοργάνωση των Ολυμπιακών αγώνων στην Αθήνα, το 2004, δόθηκε τέτοια έμφαση στο πνεύμα του θεσμού, πού δεν είχε δοθεί τις τελευταίες δεκαετίες από καμία άλλη χώρα και ήταν τέτοιος ο σεβασμός όλων, που μόνο θετικά σχόλια εκφράστηκαν, ακόμα και από εκείνα κράτη που είχαν κατηγορήσει τη χώρα μας και θεωρούσαν βέβαιη την αποτυχία της. Πρωτοφανής για τα Ελληνικά χρονικά υπήρξε και η κατάκτηση μεταλλίων. Ευχόμαστε σύντομα να ξαναζήσουμε, καθώς και όλη η ανθρωπότητα, τέτοιες μεγάλες στιγμές! Προς το παρόν να ευχηθούμε να «γκρεμίζουμε τείχη» σε πολλές Ελληνικές πόλεις, μετά από κάθε Ολυμπιάδα! Ιδιαίτερη τιμή και προβολή για τη χώρα μας σε κάθε Ολυμπιάδα αποτελεί η αφή της Ολυμπιακής φλόγας, που χωρίς αυτήν οι ολυμπιακοί Αγώνες δεν μπορούν να διεξαχθούν, η παρέλαση και ο Ολυμπιακός Ύμνος. Η φλόγα, η αφή της οποίας γίνεται με τον ιδιαίτερο τελετουργικό τρόπο της αρχαιότητος στην Αρχαία Ολυμπία, ταξιδεύει σε πολλά κράτη, για να καταλήξει στο βωμό των Αγώνων της χώρας που τους διεξάγει.
Η αφή της Ολυμπιακής Φλόγας στην Αρχαία Ολυμπία
Την παρέλαση των αθλητών ανοίγει τιμητικά η Γαλανόλευκη, η Σημαία της χώρας που γέννησε τους Ολυμπιακούς αγώνες. Σημαιοφόρος δε, πάντα είναι κορυφαίος Έλληνας αθλητής. Πριν το 1958, η εκάστοτε χώρα-διοργανώτρια των Αγώνων, ανέθετε τη σύνθεση ενός Ολυμπιακού Ύμνου σε διάφορους συνθέτες. Το 1958, όμως, ο «Ολυμπιακός Ύμνος», γραμμένος από τον Κωστή Παλαμά και μελοποιημένος από τον Σπύρο Σαμάρα, επελέγη από την ΔΟΕ ως επίσημος Ύμνος των Ολυμπιακών Αγώνων. Έτσι, από την Ολυμπιάδα της Ρώμης το 1960, ανακρούεται σε κάθε τελετή έναρξης και λήξης, που συνήθως είναι και μεταγλωττισμένος στη γλώσσα της διοργανώτριας χώρας. Κλείνοντας το σύντομο αυτό αφιέρωμα στους Ολυμπιακούς Αγώνες, θεωρήσαμε πρέπον να αναφερθούμε σε δύο εξέχουσες προσωπικότητες του θεσμού: Τον Πιερ ντε Κουμπερτέν και το Σπύρο Λούη. Ο Γάλλος βαρόνος Πιερ ντε Κουμπερτέν Θα ήταν μια μακρινή ανάμνηση και μόνο οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Αρχαιότητας, χωρίς τον φωτισμένο Γάλλο βαρόνο Πιερ ντε Κουμπερτέν. Μελετώντας σε πολύ μεγάλο βάθος «το ωραίο, το μεγάλο και τ’ αληθινό», υποκλίθηκε σ’ αυτό και ένωσε την προσπάθειά του μ’ αυτές άλλων σύγχρονών του οραματιστών (π.χ. Ε. Ζάππα, Δ. Βικέλα). Αποτέλεσμα ήταν να «ζωντανέψουν» και πάλι οι Ολυμπιακοί Αγώνες, με πρώτη πόλη την Αθήνα.
Ο Γάλλος Βαρόνος και Φιλέλληνας Πιέρ Ντε Κουμπερτέν
Ο Πιερ ντε Κουμπερτέν γεννήθηκε το 1863 στο Παρίσι. Αγάπησε τα σπορ, ασχολήθηκε ενεργά με πολλά αθλήματα (ξιφασκία, κωπηλασία, πυγμαχία, ποδηλασία) και εργάστηκε σκληρά για εισαχθεί η φυσική αγωγή στα σχολεία της Γαλλίας. Οι ιδέες του κρίθηκαν ιδιαίτερα αυστηρά από πολλούς, γιατί λίγοι βρέθηκαν να καταλάβουν τη μεγάλη σημασία του αγώνα του. Όμως αυτός δεν πτοήθηκε. Ήταν βέβαιος ότι ο Ελληνικός πολιτισμός και ιδιαίτερα η αθλητική παιδεία μπορούσαν να βοηθήσουν πολύ τον άνθρωπο να διαμορφώσει καλό χαρακτήρα. Πίστευε ότι μέσα από το «εύ αγωνίζεσθαι» μπορούν οι λαοί να επικοινωνήσουν μεταξύ τους, να βοηθήσουν στην ειρήνη, στην κατανόηση και στη συνεργασία. Ξεκίνησε, λοιπόν, μια εκστρατεία, για να εξασφαλίσει διεθνή υποστήριξη για την οργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων. Το 1894 διοργάνωσε Διεθνές Αθλητικό Συνέδριο στο Παρίσι γι' αυτό το θέμα, με τη συμμετοχή δεκατριών χωρών. Τότε πάρθηκε η απόφαση να ξεκινήσουν και πάλι οι Ολυμπιακοί Αγώνες και μάλιστα στη χώρα που γεννήθηκαν, στην Ελλάδα. Αποφασιστική ήταν και η συμβολή του Έλληνα λόγιου Δημήτρη Βικέλα. Ο Κουμπερτέν πρότεινε ακόμη να υπάρχει μια μόνιμη Επιτροπή για την οργάνωση και την επίβλεψη των Αγώνων, κάτι που πήρε σάρκα και οστά στις 23 Ιουνίου της ίδια χρονιάς, λαμβάνοντας την ονομασία «Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή», που αυτή διαμόρφωσε και τη δομή του Ολυμπιακού Κινήματος. Ο ίδιος δε, διετέλεσε Πρόεδρός της από το 1896 έως το 1925 με γενικό γραμματέα τον Έλληνα λόγιο Δημήτριο Βικέλα και μέλη προσωπικότητες από διάφορα κράτη. Ασχολήθηκε με την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων ακόμα και ως προς τις λεπτομέρειες, δημιούργησε τους πέντε Ολυμπιακούς κύκλους και καθιέρωσε τις διαδικασίες της τελετής έναρξης και της τελετής λήξης. Ο πρώτος Πρόεδρος της ΔΟΕ ήταν ο Έλληνας λόγιος Δημήτρης Βικέλας (1894-1896). Όταν πέθανε ο Κουμπερτέν, το 1937, το πένθος δεν ήταν μόνο πανελλήνιο αλλά παγκόσμιο. Είχε αγαπήσει τόσο πολύ την Ολυμπία, που ζήτησε να θάψουν εκεί την καρδιά του. Πράγματι, η καρδιά του βρίσκεται θαμμένη σε ειδική στήλη στον ιερό αυτό χώρο, όπως ο ίδιος το θέλησε. Ο Εθνικός Ήρωας Σπύρος Λούης Ο Σπύρος Λούης ήταν ο πρώτος Έλληνας Ολυμπιονίκης (χρυσό μετάλλιο) στο Μαραθώνιο δρόμο και εθνικός ήρωας. Γεννήθηκε στο Μαρούσι στις 12 Ιανουαρίου του 1873 και καταγόταν από φτωχή αγροτική οικογένεια. Ο πατέρας του ήταν νερουλάς και ο Σπύρος τον βοηθούσε στη μεταφορά του νερού.
Ο Λούης με παραδοσιακή Ελληνική ενδυμασία,
απαθανατισμένος από τον Γερμανό Άλμπερτ Μάγιερ,
τον φωτογράφο των Ολυμπιακών Αγώνων του 1896.
Όταν αποφασίστηκε η αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων, το 1894, άρχισαν οι προετοιμασίες για την πρώτη διοργάνωση στην Αθήνα. Ο Γάλλος Μισέλ Μπρεάλ, εμπνεόμενος και τιμώντας άθλο του αγγελιοφόρου Φειδιππίδη ν' αναγγείλει την νίκη των Αθηναίων στη μάχη του Μαραθώνα, πρότεινε να προστεθεί στα αγωνίσματα και ο Μαραθώνιος Δρόμος, άθλημα που δεν είχε διεξαχθεί ποτέ μέχρι τότε. Στην Ελλάδα εκδηλώθηκε μεγάλος ενθουσιασμός για το νέο άθλημα και αποφασίστηκε να οργανωθούν προκαταρκτικοί αγώνες για τους Έλληνες αθλητές που θα ήθελαν να δηλώσουν συμμετοχή. Διοργανωτής των προκαταρκτικών αυτών αγώνων ήταν ο συνταγματάρχης του στρατού Παπαδιαμαντόπουλος και χρειάστηκε η μεσολάβησή του να πείσει τον παλιό στρατιώτη του Σπύρο Λούη να δηλώσει συμμετοχή, αφού ποτέ δεν είχε ξεχάσει την αντοχή του στο τρέξιμο και στις μεγάλες αποστάσεις, όταν υπηρετούσε τη θητεία του. Ο πρώτος προκαταρκτικός διοργανώθηκε το μήνα Μάρτη, που ήταν συγχρόνως και ο πρώτος Μαραθώνιος αγώνας. Ο Λούης δεν πήρε μέρος στον πρώτο, αλλά στον δεύτερο προκαταρτικό, δύο εβδομάδες αργότερα. Κατά τη διεξαγωγή του επίσημου αγώνα, τη μεγάλη σωματική κόπωση του Έλληνα αθλητή Σπύρου Λούη ανακούφισε ένα ποτηράκι κρασί στο ύψος του Πικερμίου, κερασμένο από κάποιον ταβερνιάρη της περιοχής! Στο στάδιο, η ατμόσφαιρα ήταν τεταμένη, επειδή ένας αγγελιοφόρος με ποδήλατο είχε βιαστεί να φέρει την είδηση ότι προηγείτο Αυστραλός αθλητής. Ξαφνικά έφτασε και δεύτερος αγγελιοφόρος, που τον είχε στείλει κάποιος αστυνόμος, μόλις ο Λούης μπήκε μπροστά και ανήγγειλε ότι πρώτος στον αγώνα δρόμου ήταν Έλληνας! Οι χιλιάδες θεατές άρχισαν να πανηγυρίζουν ξέφρενα και να φωνάζουν ρυθμικά: «Έλλην, Έλλην»! Ο Λούης μπήκε στο στάδιο, όπου τον υποδέχτηκε ο λαός μαζί με δυο πρίγκιπες, τον αργότερα διάδοχο του θρόνου Κωνσταντίνο και τον πρίγκιπα Γεώργιο. Τον κέρναγαν διάφορα ποτά και του πρόσφεραν πολλά δώρα. Πολλοί του έταζαν από κοσμήματα, ως δωρεάν ξύρισμα στο κουρείο τους για πάντα! Κανείς δεν ξέρει αν πήρε κάποια από αυτά τα δώρα ο Ολυμπιονίκης! Ο Βασιλιάς Γεώργιος τον ρώτησε τί δώρο θα ήθελε να του κάνει, και εκείνος πολύ ταπεινά του απάντησε: « Ένα γαϊδουράκι να με βοηθάει να κουβαλάω το νερό»! Ο Λούης έτρεξε τον μαραθώνιο σε χρόνο 2 ώρες, 58 λεπτά και 50 δεύτερα. Μετά τους Ολυμπιακούς γύρισε στις καθημερινές του ασχολίες και δεν πήρε μέρος σε κανέναν άλλο αγώνα δρόμου. Έζησε μια ζωή ήρεμη, εργαζόμενος ως αγρότης, και αργότερα ως τοπικός αστυνομικός. Το 1926 κατηγορήθηκε για πλαστογράφηση στρατιωτικών εγγράφων και φυλακίσθηκε, για να αθωωθεί ένα χρόνο μετά. Φυσικά, η υπόθεση προκάλεσε πολύ σάλο. Την τελευταία δημόσια εμφάνισή του έκανε το 1936, όταν προσκλήθηκε τιμητικά από τους διοργανωτές των θερινών Ολυμπιακών Αγώνων του 1936, στο Βερολίνο. Εκεί πήρε μέρος στην τελετή έναρξης, παρελαύνοντας με φουστανέλα πίσω από τον Έλληνα σημαιοφόρο και κρατώντας έναν κλάδο ελιάς στο δεξί του χέρι. Μετά την παρέλαση προσέφερε τον κλάδο ελιάς στον Αδόλφο Χίτλερ! Ίσως και να γνώριζε ότι ήταν το πιο ειρωνικό δώρο που έκανε στο γερμανό ηγέτη.
Ο Σπύρος Λούης προσφέρει κλάδο ελιάς στον Αδόλφο Χίτλερ!
Ο Εθνικός Ήρωας Σπύρος Λούης πέθανε λίγους μήνες πριν από την Ιταλική εισβολή στην Ελλάδα. Πολλές αθλητικές λέσχες στη χώρα μας και στο εξωτερικό έχουν το όνομά του, όπως το κύριο στάδιο στο Ολυμπιακό Αθλητικό Κέντρο της Αθήνας, στον τόπο διεξαγωγής των θερινών Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, καθώς επίσης και η λεωφόρος που περνά απέξω. Στο Μόναχο, το όνομά του φέρει η λεωφόρος «Spiridon-Louis-Ring», που περνάει από το εκεί Ολυμπιακό πάρκο.
Ο Εθνικός ήρωας Σπύρος Λούης σε προχωρημένη ηλικία
απολαμβάνει με χαμόγελο τον καφέ του κάπου στην Αθήνα,
απλοϊκός, όπως και σε όλη του τη ζωή.
Το ασημένιο κύπελο που απενεμήθη στον Ολυμπιονίκη Σπύρο Λούη στους πρώτους σύγχρονους Ολυμπιακούς αγώνες, αγοράστηκε και εκτίθεται στο Ίδρυμα Πολιτισμού Σταύρος Νιάρχος, σε δημοπρασία που έγινε στο Λονδίνο, έναντι του χρηματικού ποσού των 654.913, με τιμή εκκίνησης τα 140.000 ευρώ. Σε ανακοίνωση του Ιδρύματος, που αγόρασε το μετάλλιο, αναφέρεται μεταξύ άλλων: […]Το Ίδρυμα θα μοιραστεί το κύπελλο με τον ελληνικό λαό, εκθέτοντάς το μόνιμα στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος[…]Το γεγονός ότι η οικογένεια του Σπύρου Λούη κατάφερε να διατηρήσει το κύπελλο για παραπάνω από έναν αιώνα, ο οποίος χαρακτηρίστηκε από ταραχώδη γεγονότα, πολυάριθμους πολέμους, καθώς και την Κατοχή της Ελλάδας, συμβολίζει τη σημασία που αποδίδουν οι Έλληνες στην αρχαία κληρονομιά τους και τους Ολυμπιακούς Αγώνες».
Το ασημένιο Κύπελο του Ολυμπιονίκη Σπύρου Λούη
εκτίθεται στο Ίδρυμα Πολιτισμού Σταύρος Νιάρχος
Μετά τη νίκη του στο Μαραθώνιο το 1896, η παροιμιώδης έκφραση «έγινε Λούης» λέγεται για κάποιον που φεύγει/"εξαφανίζεται" τρέχοντας και γρήγορα. Ο ασήμαντος μέχρι εκείνη τη στιγμή Σπύρος Λούης απέδειξε με τη στάση του και με την εν γένει ζωή του το σεβασμό του στον Ολυμπισμό και σε κάθε τι το ιδεώδες που εκπέμπεται από τη μεγάλη αυτή Αξία και μας κάνει να στεκόμαστε εκστατικοί στο Αρχαίο Ελληνικό Πνεύμα. Για την ιστορία του Μαραθωνίου Δρόμου, να σημειώσουμε ότι μετά τη μάχη του Μαραθώνα (490 π. Χ.), ο στρατηγός Μιλτιάδης απέστειλε από το πεδίο της μάχης στην Αθήνα το Φειδιππίδη, που θεωρούνταν ο ταχύτερος τότε δρομέας του Αθηναϊκού στρατού, ν’ αναγγείλει τη νίκη κατά των Περσών. Λέγεται ότι ο Φειδιππίδης έτρεξε όλη την απόσταση χωρίς διακοπή και με το που μπήκε στην Συνέλευση της Βουλής αναφώνησε το ιστορικό «νενικήκαμεν»! Αμέσως μετά κατέρρευσε και πέθανε!=================================
Πηγές:
 |
| Διάφορες δάδες Ολυμπιακών Αγώνων (1896 και εντεύθεν) |
Στις πόλεις που βρίσκονταν σε πολεμική σύρραξη, παύονταν οι εχθροπραξίες όσο διαρκούσαν οι Αγώνες. Ήταν δε τέτοια η τιμή για μία πόλη να έχει Ολυμπιονίκη, που στην επιστροφή του γκρέμιζαν ένα μέρος των τειχών της, θέλοντας να δείξουν πως «δεν τα έχουμε ανάγκη, με τέτοιο ημίθεο συμπολίτη»!
Ο λόγιος Μηνάς Μηνωίδης, από την Έδεσσα, που τότε δίδασκε την αρχαία Ελληνική γλώσσα σε πανεπιστήμιο του Παρισιού, μετέφρασε και δημοσίευσε το 1858 στη γαλλική εφημερίδα το «Γυμναστικό» του Φιλόστρατου και το συνόδευσε με κείμενό του, υποστηρίζοντας την ανάγκη της αναβίωσης των Ολυμπιακών Αγώνων.
 |
| Επάνω: Το Καλλιμάρμαρο Παναθηναϊκό Στάδιο στην Ολυμπιάδα του 1896 Κάτω: Σύγχρονη πολιτιστική εκδήλωση στο Στάδιο (εικόνες: διαδίκτυο) |
Αν και οι αθλητές που πήραν μέρος τότε δεν ξεπερνούσαν τους 250, ήταν η μεγαλύτερη αθλητική διοργάνωση που έγινε ποτέ. Ο Σπύρος Λούης δε, απέσπασε το μοναδικό χρυσό μετάλλιο στο Μαραθώνιο για τη χώρα μας. Οι Έλληνες αξιωματούχοι και το κοινό ήταν πολύ ενθουσιασμένοι και ζήτησαν να διεξάγονται μόνιμα στην Ελλάδα, κάτι με το οποίο δεν συμφώνησε η ΔΟΕ (Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή).
Ένας ακόμα θεσμός, πέραν της Χειμερινής Ολυμπιάδας και της Ολυμπιάδας Νέων που καθιερώθηκε από την ΔΟΕ τα τελευταία σχετικά χρόνια, είναι οι Παραολυμπιακοί Αγώνες ή special Olympics, όπως είναι και διεθνώς γνωστοί. Οι Αγώνες αυτοί είναι ισοδύναμοι Ολυμπιακοί Αγώνες για τους αθλητές με διαφόρων ειδών αναπηρίες, που θεσμοθετήθηκαν για πρώτη φορά το 1948 στην Ολυμπιάδα του Λονδίνου και έγιναν την ίδια χρονιά στο Στόουκ Mάντεβιλ της Αγγλίας. Στην επόμενη τετραετία συμμετείχαν και αθλητές από την Ολλανδία και έτσι γεννήθηκε το διεθνές κίνημα που είναι γνωστό πλέον ως Παραολυμπιακό Κίνημα.
- Το Λονδίνο, επίσης, το 2012 φιλοξενεί για τρίτη φορά την Ολυμπιάδα στη σύγχρονη ιστορία της, οι δε ΗΠΑ την φιλοξένησαν το 1996 για τέταρτη φορά και το Πεκίνο μία και μοναδική, το 2008.
- Με εμφανή τα ερείπια του πρώτου παγκοσμίου πολέμου, οι Βέλγοι αναλαμβάνουν με την Ολυμπιάδα της Αμβέρσας, το 1920, να τονώσουν το ηθικό της χώρας τους και όλης της ανθρωπότητας, μετά την αδυναμία της Βουδαπέστης να πραγματοποιήσει τους αγώνες. Μετά από αίτημα της διοργανώτριας χώρας, δεν έλαβαν μέρος οι χώρες που είχαν προκαλέσει τον πόλεμο αυτόν.
- Το Ελσίνκι είχε κερδίσει την Ολυμπιάδα του 1940, αλλά δεν έγινε, λόγω της κήρυξης του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
- Το 2004 η «μητέρα» του Ολυμπισμού διοργανώνει για δεύτερη φορά τους Ολυμπιακούς αγώνες στη σύγχρονη ιστορία τους, μετά από 108 χρόνια.
Στη διοργάνωση των Ολυμπιακών αγώνων στην Αθήνα, το 2004, δόθηκε τέτοια έμφαση στο πνεύμα του θεσμού, πού δεν είχε δοθεί τις τελευταίες δεκαετίες από καμία άλλη χώρα και ήταν τέτοιος ο σεβασμός όλων, που μόνο θετικά σχόλια εκφράστηκαν, ακόμα και από εκείνα κράτη που είχαν κατηγορήσει τη χώρα μας και θεωρούσαν βέβαιη την αποτυχία της. Πρωτοφανής για τα Ελληνικά χρονικά υπήρξε και η κατάκτηση μεταλλίων. Ευχόμαστε σύντομα να ξαναζήσουμε, καθώς και όλη η ανθρωπότητα, τέτοιες μεγάλες στιγμές! Προς το παρόν να ευχηθούμε να «γκρεμίζουμε τείχη» σε πολλές Ελληνικές πόλεις, μετά από κάθε Ολυμπιάδα!
 |
Η αφή της Ολυμπιακής Φλόγας στην Αρχαία Ολυμπία |
 |
| Ο Γάλλος Βαρόνος και Φιλέλληνας Πιέρ Ντε Κουμπερτέν |
 |
Ο Λούης με παραδοσιακή Ελληνική ενδυμασία, |
Όταν αποφασίστηκε η αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων, το 1894, άρχισαν οι προετοιμασίες για την πρώτη διοργάνωση στην Αθήνα. Ο Γάλλος Μισέλ Μπρεάλ, εμπνεόμενος και τιμώντας άθλο του αγγελιοφόρου Φειδιππίδη ν' αναγγείλει την νίκη των Αθηναίων στη μάχη του Μαραθώνα, πρότεινε να προστεθεί στα αγωνίσματα και ο Μαραθώνιος Δρόμος, άθλημα που δεν είχε διεξαχθεί ποτέ μέχρι τότε.
Κατά τη διεξαγωγή του επίσημου αγώνα, τη μεγάλη σωματική κόπωση του Έλληνα αθλητή Σπύρου Λούη ανακούφισε ένα ποτηράκι κρασί στο ύψος του Πικερμίου, κερασμένο από κάποιον ταβερνιάρη της περιοχής! Στο στάδιο, η ατμόσφαιρα ήταν τεταμένη, επειδή ένας αγγελιοφόρος με ποδήλατο είχε βιαστεί να φέρει την είδηση ότι προηγείτο Αυστραλός αθλητής. Ξαφνικά έφτασε και δεύτερος αγγελιοφόρος, που τον είχε στείλει κάποιος αστυνόμος, μόλις ο Λούης μπήκε μπροστά και ανήγγειλε ότι πρώτος στον αγώνα δρόμου ήταν Έλληνας! Οι χιλιάδες θεατές άρχισαν να πανηγυρίζουν ξέφρενα και να φωνάζουν ρυθμικά: «Έλλην, Έλλην»!
Ο Λούης έτρεξε τον μαραθώνιο σε χρόνο 2 ώρες, 58 λεπτά και 50 δεύτερα. Μετά τους Ολυμπιακούς γύρισε στις καθημερινές του ασχολίες και δεν πήρε μέρος σε κανέναν άλλο αγώνα δρόμου. Έζησε μια ζωή ήρεμη, εργαζόμενος ως αγρότης, και αργότερα ως τοπικός αστυνομικός.
 |
| Ο Σπύρος Λούης προσφέρει κλάδο ελιάς στον Αδόλφο Χίτλερ! |
Ο Εθνικός Ήρωας Σπύρος Λούης πέθανε λίγους μήνες πριν από την Ιταλική εισβολή στην Ελλάδα. Πολλές αθλητικές λέσχες στη χώρα μας και στο εξωτερικό έχουν το όνομά του, όπως το κύριο στάδιο στο Ολυμπιακό Αθλητικό Κέντρο της Αθήνας, στον τόπο διεξαγωγής των θερινών Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, καθώς επίσης και η λεωφόρος που περνά απέξω. Στο Μόναχο, το όνομά του φέρει η λεωφόρος «Spiridon-Louis-Ring», που περνάει από το εκεί Ολυμπιακό πάρκο.
 |
| Ο Εθνικός ήρωας Σπύρος Λούης σε προχωρημένη ηλικία απολαμβάνει με χαμόγελο τον καφέ του κάπου στην Αθήνα, απλοϊκός, όπως και σε όλη του τη ζωή. |
 |
Το ασημένιο Κύπελο του Ολυμπιονίκη Σπύρου Λούη |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου