Τί είναι το κουτρούλι στο χωράφι, τί το «κουτρουλιασμένο ξύλο» ξύλο και τί κοινό έχουν μεταξύ τους

Κουτρούλια στο χωράφι

α: Το κουτρούλι

          Το κουτρούλι είναι ένας μικρός αλλά ορατός σωρός από χώμα μέσα στο χωράφι, ο οποίος συγκεντρώνεται με το ξινάρι. Αυτό είναι μια ενημέρωση/«προειδοποίηση» πως δεν επιτρέπεται η βοσκή ζώων εκεί. Το κουτρούλι το «βάζει» σε χέρ(ι)σο χωράφι ο ιδιοκτήτης του ή ο ενοικιαστής του, όταν για δικούς του λόγους δεν θέλει να το βοσκήσουν ξένα κοπάδια. Εναλλακτικά, το σωρό χώμα, μπορούν να αντικαταστήσουν μερικές πέτρες, βαλμένες/«χτισμένες» η μία πάνω στην άλλη, που κι αυτό έχει την ίδια έννοια και που είναι γνωστά και ως «πίτσα κουτρούλια» ή «πίτσος κουτρούλια»1. Εξυπακούεται πως στο χωράφι που καλλιεργείται (είναι σπαρμένο), η βοσκή δεν επιτρέπεται κι αυτό είναι αδιαπραγμάτευτο.

   Πρέπει να ειπωθεί ακόμα, ότι κάποιοι χωριανοί  «ξεκαθάριζαν» τους... λογαριασμούς τους με τα κουτρούλια! Κουτρούλιαζαν τα χωράφια τους επιλεκτικά και μόνο για κάποιους συγχωριανούς τους με τους οποίους είχαν διαφορές κι αν εκείνοι, οι συγκεκριμένοι μόνο, παραβίαζαν τον άγραφο αυτό νόμο, οι συνέπειες ήταν δεδομένες, αφού η λύση δινόταν και από τα δικαστήρια! Ένα είδος «εμφυλίου πολέμου», δηλαδή! Για όλους τους άλλους τα χωράφια τους μπορεί να ήταν ελεύθερα στη βοσκή!    

     Να σημειώσουμε ακόμα ότι με μορφή «κουτρούλιασμα» σκάβουν και τα αμπέλια2. Αυτό όμως γίνεται σε όλο το αμπέλι και σκοπό έχει να βοηθήσει στην ανάπτυξη του κλήματος και στην καρποφορία. Φυσικά, αυτά τα κουτρούλια καμία σχέση δεν έχουν με εκείνα της φύλαξης των χωραφιών, αφού σε καμία περίπτωση το αμπέλι δεν προσφέρεται για βοσκή ζώων.
---------------------------

1,2: Τις λεπτομέρειες αυτές μου θύμισαν αντίστοιχα και συμπεριέλαβα στο κείμενο οι φίλοι και συντοπίτες μου οι Κώστας Σκαρπέλος (συμμαθητής μου στο γυμνάσιο) και Θοδωρής Χαμάκος, τους οποίους και ευχαριστώ. 

β: Το «κουτρουλιασμένο» ξύλο

     Ένα μεγάλο ξύλο, π.χ. δέντρο που θα πέσει, είναι περιζήτητο για το τζάκι. Εκείνος που θα το δει πρώτος μπορεί να το πάρει, αν αυτό δεν βρίσκεται μέσα σε ιδιόκτητο χώρο/περιοχή. Όμως, αν δεν έχει τα απαραίτητα εργαλεία να το κόψει/τεμαχίσει εκείνη τη στιγμή, οι πιθανότητες να το βρει εκεί τις επόμενες μέρες ή τις επόμενες ώρες, είναι μικρές. Τι ίσχυε/ισχύει λοιπόν: εκείνος που θέλει να το κατοχυρώσει, το «σημαδεύει». Βάζει, δηλαδή, μία ή δυο πέτρες, τη μία πάνω στην άλλη, που αυτό σημαίνει ότι το ξύλο είναι «σημαδεμένο», κατοχυρωμένο, δηλαδή, και δεν επιτρέπεται να το πάρει κανένας άλλος.

«Κουτρουλιασμένο» ξύλο

γ: Η κοινή σχέση μεταξύ τους 

  Το κοινό χαρακτηριστικό τους, και αυτό πρέπει να υπογραμμιστεί, είναι ότι τα κουτρούλια θεωρούνταν άγραφοι νόμοι, που η τήρησή τους είχε την ισχύ των γραπτών, ίσως κι ακόμα μεγαλύτερη. Κανένας δεν μπορούσε να τα εκμεταλλευτεί, πλην του ιδιοκτήτη (ή ενοικιαστή) του χωραφιού και του πρώτου που «κουτρούλιαζε» το ξύλο, όσο χρονικό διάστημα μεσολαβούσε μέχρι να το τεμαχίσει και να το πάρει. Να σημειωθεί πως όταν οι «νόμοι» αυτοί ορισμένες φορές παραβιάζονταν από κάποιους «τολμηρούς» κι αν αυτοί γίνονταν αντιληπτοί από τους έχοντες τη «νόμιμη» χρήση, οι διαπληκτισμοί, ορισμένες φορές και οι ξυλοδαρμοί ήταν σχεδόν βέβαιοι. Κάποιες άλλες φορές οι υποθέσεις μπορεί να ακολουθούσαν τη δικαστική οδό και η δικαίωση εκεί ίσως να μην ήταν πάντα δεδομένη. 

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος 04.02.2019

https://nikolpapak.blogspot.com/2021/08/blog-post_29.html