Τα παρατσούκλια (λαογραφικό θέμα)

        Από τα πλέον χαρακτηριστικά γνωρίσματα της ζωής σε πολλές περιοχές της Πατρίδας μας, συμπεριλαμβανομένης και αυτής των Καλαβρύτων τα παρατσούκλια, δεν μπορούν να μείνουν έξω από την παράδοσή μας, αφού καθένας γνωρίζει τους συγχωριανούς του ή τους κατοίκους  των γειτονικών χωριών μ’ αυτά  περισσότερο, παρά με το επίσημο επώνυμο! Σε ορισμένες περιπτώσεις, μάλιστα, μπορεί το επώνυμο  να μην είναι ιδιαίτερα γνωστό ή να έχει… ξεχαστεί!

     Πολύ συχνά, σχεδόν πάντα, για να δώσουμε στο συνομιλητή μας να καταλάβει για ποιόν τρίτο μιλάμε, τον αναφέρουμε πρώτα με το παρατσούκλι και μετά με τ’ όνομά του. Δεν είναι λίγες και οι περιπτώσεις που γνωρίζοντας ορισμένοι ότι είναι περισσότερο γνωστοί έτσι, συστήνονται με αυτό και οι ίδιοι, χωρίς να νοιώθουν καθόλου συνεσταλμένοι. Αποτελεί, θα λέγαμε, την «ταυτότητα» αναγνώρισης, επικοινωνίας και συναλλαγής μεταξύ των κατοίκων!

    Η συνήθεια αυτή στον τόπο μας δεν είναι σημερινή, αλλά πολύ παλιά και διέπεται πάντα από σατιρικό και όχι προσβλητικό πνεύμα. Το δεύτερο αυτό «όνομα» μπορεί να δηλώνει καταγωγή, επάγγελμα ή κάποια δευτερεύουσα απασχόληση. Μπορεί ακόμα να έχει σαν αιτία κάποια ιδιαιτερότητα. Σε άλλες πάλι περιπτώσεις, ίσως η αφορμή να είναι κάποιο στιγμιαίο και εντελώς ανύποπτο γεγονός, π.χ. ένα γλωσσικό σφάλμα (σαρδάμ), που μπορεί κι αυτό να γίνει παρατσούκλι της στιγμής, αλλά και να ακολουθεί ισοβίως τον «κάτοχό» του! Ούτε θα ήταν υπερβολή αν λέγαμε πως κάποιοι καραδοκούν να γίνουν «νονοί», ενώ οι… ενδιαφερόμενοι μπορεί και να μάθουν πολύ αργότερα από άλλους το νέο τους όνομα! Ο… νονός που το εφηύρε ίσως και να καμαρώνει, αν είναι έξυπνο!

     Η τακτική αυτή στα Καλαβρυτοχώρια είναι κανόνας αποδεκτός απ’ όλους, ή τουλάχιστον από τη συντριπτική πλειοψηφία.  Αν κάποιοι θυμώνουν, είναι πολύ λίγοι, που σε σύντομο χρονικό διάστημα το ξεχνούν και… συστήνονται και οι ίδιοι με το παρατσούκλι τους! Δεν λείπουν και οι περιπτώσεις που μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα γίνεται και το επίσημο όνομά τους. Μα και στην περίπτωση αυτή, πολύ σύντομα θα εφευρεθεί και τρίτο «όνομα», ή μπορεί να συνυπάρχουν δύο ή και περισσότερα παρατσούκλια! Εξαίρεση από τον κανόνα αυτόν μπορεί να αποτελούν τα λιγοσύλλαβα επώνυμα ή άτομα και οικογένειες με σημαντική καταγωγή. Ίσως, ακόμα, και όταν είναι κοινής αποδοχής και τους πρέπει ιδιαίτερος σεβασμός και εκτίμηση.

     Μυημένα  και τα μικρά παιδιά, ακόμα  και αυτά της προσχολικής ηλικίας στο πνεύμα των μεγάλων, χρησιμοποιούν περισσότερο τα παρατσούκλια στις προσφωνήσεις τους, που τα ίδια έχουν «βαφτίσει» το ένα το άλλο, παρά τα πραγματικά τους ονόματα! Σε πολλά, μάλιστα, μπορεί και να τους μένουν για «ισόβια χρήση» ή να τα… κληρονομήσουν και τα παιδιά τους, κάτι που είναι κι αυτό πολύ συνηθισμένο!

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος 31.5.2018

https://nikolpapak.blogspot.com/2021/08/blog-post_29.html