 |
Η ιστορική μονή αγίων Θεοδώρων Αροανίας (Καλαβρύτων): |
Είναι, ίσως, λίγοι εκείνοι από τις νεότερες
γενιές που έχουν ακούσει ή γνωρίζουν την ύπαρξη «κούτσουρων» σε κάποια
μοναστήρια. Το κούτσουρο ήταν ένας πολύ μεγάλος και βαρύς κορμός δέντρου, που σ’
αυτόν «δένονταν» οι δαιμονισμένοι και οι ψυχασθενείς («τρελοί»). Ελάχιστα ή
καθόλου γνωστές τότε οι σημερινές επιστήμες της ψυχιατρικής και της ψυχολογίας,
γι’ αυτό οι άνθρωποί πίστευαν ότι κάθε
απόκλιση συμπεριφοράς από το μέσο-φυσιολογικό επίπεδο οφειλόταν στον «οξαποδώ».
Το «θαυματουργικό» κούτσουρο ήταν έτσι τοποθετημένο, που σ’ αυτό έδεναν και ακινητοποιούσαν τον «δαιμονισμένο» για κάποιο χρονικό διάστημα, ανάλογα με την
πορεία της «θεραπείας» του. Εννοείται πως για κάθε φυσική του ανάγκη,
συνοδευόταν από τους μοναχούς και με αυστηρή επιτήρηση.
Η «φιλοσοφία» του ήταν
παρόμοια με το φάλαγγα του μεσαίωνα, μεγάλο ξύλο σωφρονισμού και βασανιστηρίων και
επί τουρκοκρατίας. Στο ένα άκρο υπήρχαν δύο τρύπες, μέσα στις οποίες έβαζαν τους
αστραγάλους των τιμωρημένων. Η κατασκευή του ήταν τέτοια, που, μετά το «πέρασμα»
των αστραγάλων «κλείδωνε» και, στρίβοντάς τον, έσφιγγε, προκαλώντας φρικτό πόνο. Με
φάλαγγα, και με την τοπική ονομασία «τρουμπούκι»,
λέγεται μαρτύρησε και ο Κασταντώνης στα
Γιάννενα.
Τα συνήθη κούτσουρα των μοναστηριών, ήταν
δύο μεγάλοι κορμοί δέντρων. Κατασκευασμένα
με μορφή «ψαλιδιού», έκλειναν και «θηλύκωναν» στη μια άκρη με χαλκάδες, αφού
πρώτα είχαν τοποθετηθεί στις «υποδοχές» τα πόδια των «δαιμονισμένων» και των «τρελών»,
που μετά απ' αυτό ήταν αδύνατο να μετακινηθούν και πολύ περισσότερο να
δραπετεύσουν. Ήταν τοποθετημένο σε κάποιο απόμερο παρεκκλήσιο του μοναστηριού,
σε εξαναγκασμό πειθαρχίας, παρακολούθησης ιερών ακολουθιών, νηστείας και «προσευχής». Πραγματικά βασανιστήρια,
δηλαδή, που πολλές φορές από την ακινησία και τον πόνο οι φωνές και τα
ουρλιαχτά των «αρρώστων» ακούγονταν πολύ μακριά. Αν ο «χρόνιος άρρωστος»
πέθαινε, μπορεί να ήταν μια λύτρωση και για τον ίδιο και για τους δικούς του, που,
ίσως, απαλλάσσονταν από τα έξοδα συντήρησής του! Συνήθως τα μοναστήρια τηρούσαν
και ειδικό κώδικα (βιβλίο), στον οποίο αναγράφονταν και οι θαυματουργικές
επιδράσεις μέσω του «κούτσουρου», σε ασθενείς που «θεραπεύονταν» και έφευγαν.
Σαν να λέμε έπαιρναν «εξιτήριο»! Με την παρακμή και τη διάλυση των μοναστηριών χάθηκαν και τα βιβλία αυτά, καθώς και πολλές προφορικές παραδόσεις που ήταν μέχρι τότε γνωστές και λέγονταν από τους μεγαλύτερους στους νεότερους.
Το «δέσιμο»
στο κούτσουρο, κάποιες φορές γινόταν και με τη θέληση του ασθενή, πιστεύοντας
και ο ίδιος πως έχει δεχθεί δαιμονική επίδραση. Στην αποκλίνουσα συμπεριφορά,
ενδεχομένως το αποτέλεσμα να ήταν «θετικό», λόγω του εξαναγκασμού, αφού η
επώδυνη και πολύ άσχημη εμπειρία προκαλούσε φόβο στον ίδιο, αλλά την
επικαλούνταν και οι οικείοι ως εκφοβισμό, σε περίπτωση υποτροπής.
Γύρω από το θέμα των «κούτσουρων», έχουν
ακουστεί αρκετά, που δεν διαφέρουν από τον δόλιο εγκλεισμό «ασθενών» σε ψυχιατρεία
από τους συγγενείς τους για διάφορους λόγους, κυρίως όμως την υφαρπαγή της
ακίνητης περιουσίας τους ή την απαλλαγή τους από την αποκλίνουσα συμπεριφορά των ψυχιατρικών ασθενών, που στην πραγματικότητα δεν ήταν εύκολα αντιμετωπίσιμη από τους ανθρώπους του οικείου περιβάλλοντος. Μετά το θάνατό τους εκεί, ίσως να έπαιρνε και το μοναστήρι
το «μερίδιό» του από την περιουσία του «δαιμονισμένου»!
Στην περιοχή Καλαβρύτων κούτσουρο είχε το
ιστορικό μοναστήρι των αγίων Θεοδώρων Αροανίας. Μπορείτε να δείτε/διαβάσετε σχετικό
άρθρο μου στην ηλεκτρονική εφημερίδα ΚΑΛΑΒΥΤΑ NΕWS, ΕΔΩ. Σύμφωνα με σύντομη έρευνα, κούτσουρα υπήρχαν και: στη μονή Κερνίτσης
στην Αρκαδία, στη μονή Παναγίας Κρεμαστής στην Ηλεία, στη μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου
Λάκκας Σουλίου (Θεσπρωτία).
Πηγές:
- «Επετηρίς των Καλαβρύτων 1972», έκδοση της Παγκαλαβρυτινής Ενώσεως
- Διαδίκτυο
Nίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος,
10.6.2021
Nίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος,
10.6.2021
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου