 |
Έτοιμη η γιορτή, με σταυρό από πιπέρι, να την
ευλογήσει ο παπάς!
|
Οι φετινές καλοκαιρινές διακοπές με τη σύζυγό μου ξεκίνησαν από τη Σάμο. Ήταν η τρίτη φορά που βρεθήκαμε στο πανέμορφο Αιγαιοπελαγίτικο νησί, φιλοξενούμενοι, όπως και τις δύο προηγούμενες, από τον Κώστα και την Ευδοκία, άριστους συγγενείς και τέλειους φίλους. Σαν ελάχιστη «ανταμοιβή» στην αγάπη τους, καθώς και την αγάπη όλων των συγγενών τους και των κατοίκων των Κοντακαίικων (έτσι λέγεται το χωριό του Κώστα, κοντά στο Καρλόβασι), πού πάντα με τον καλύτερο τρόπο μάς δείχνουν τα αγνά τους συναισθήματα, θ’ αναφερθούμε στο ξεχωριστό έθιμο της γιορτής. Ίσως γίνει γνωστό έτσι και σε άλλες περιοχές της πατρίδας μας το έθιμο αυτό, καθώς και το «δέσιμο», η σύμπνοια, η φιλοξενία και η αγάπη των ανθρώπων του χωριού στην παράδοση.
Χαρακτηριστικό πολλών περιοχών της Σάμου η
«γιορτή», τηρείται με κάθε λεπτομέρεια και τελετουργικό στη γιορτή των
καθεδρικών εκκλησιών, αλλά και σε πολλές άλλες εκκλησίες και ξωκκλήσια στη μνήμη των
αγίου που τιμώνται. Και δεν είναι τίποτα άλλο, παρά ειδικό φαγητό μεγάλης
ποσότητος, για να φτάσει να πάρουν όλοι οι προσκυνητές, όχι για να χορτάσουν,
αλλά σαν κέρασμα και ευλογία. Το πατροπαράδοτο αυτό έθιμο, δεν θα μπορούσε να
μην έχει την τιμητική του και στη γιορτή του αϊ-Λιά, στο γραφικό εκκλησάκι του
όμορφου χωριού.
 |
| Το γραφικό εκκλησάκι του προφήτη Ηλία στα Κοντακαίικα Σάμου |
 |
«Ο ευλογήσας τους πέντε άρτους εν τη ερήμω…» στον
εσπερινό.
|
Κύρια υλικά για την παρασκευή της γιορτής,
είναι το κρέας - συνήθως γίδα -, μεγάλη ποσότητα κρεμμυδιών (σε βάρος ίσο με
του κρέατος ή και περισσότερο) και το κομμένο σιτάρι (πλιγούρι).
 |
Κρεμμύδια όσα και το βάρος του κρέατος.
|
Αφού το κρέας έχει τεμαχιστεί σε μεγάλα κομμάτια, μπαίνει για βράσιμο στο μεγάλο καζάνι λίγο πριν νυχτώσει. Το «μαγειρείο» στήνεται σε κάποια γωνιά στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας, ή στην αυλή κάποιου κοντινού σπιτιού. Αφού βράσει καλά και για αρκετές ώρες, το βγάζουν από το καζάνι να παγώσει λίγο και το ξεκοκαλίζουν προσεκτικά. Στη συνέχεια το βράσιμο συνεχίζεται με τα κρεμμύδια, μέχρι όλα μαζί να «λιώσουν». Τώρα χρειάζεται συχνό ανακάτεμα για να μην κολλήσει στον πάτο του καζανιού. Στο ξημέρωμα συμπληρώνουν/προσθέτουν το σιτάρι και το ανάλογο αλατοπίπερο. Από την ώρα που θα αρχίσει όλο το μείγμα αυτό να βράζει, το ανακάτεμα δεν σταματάει καθόλου και χρειάζεται γερά μπράτσα. Η κουτάλα είναι τόσο μεγάλη, που μοιάζει με κουπί βάρκας! Σε τρεις-τέσσερις ώρες το σιτάρι έχει λιώσει κι αυτό, το μείγμα έχει ομογενοποιηθεί και η «γιορτή» έχει πάρει μια κρεμώδη/μαστιχώδη υφή και είναι έτοιμη για σερβίρισμα. Το σερβίρισμα όμως γίνεται μετά τη Θεία Λειτουργία και αφού την ευλογήσει ο παπάς.
 |
Ανδρέας Μαρινάκης, ο «μάστορας» της γιορτής στα
Κοντακαίικα:
«Στις προκλήσεις των καιρών έχουμε να προτάξουμε την
παράδοσή μας»!
|
 |
Η μεγάλη κουτάλα για το ανακάτεμα μοιάζει με κουπί
βάρκας!
|
 |
Έτοιμη και η ψησταριά για τους μεζέδες στην αυλή
γειτονικού σπιτιού!
|
Παράλληλα με την προετοιμασία της όλη τη
νύχτα, από την ψησταριά που είναι λίγο πιο πέρα, συνεχώς βγαίνουν μεζέδες και
ψητά, που μαζί με το Σαμιώτικο κρασί ευφραίνουν συμμετέχοντες και
παρευρισκόμενους και το τραγούδι και ο χορός δεν έχουν σταματημό!
Σε περιόδους νηστείας, τη θέση του κρέατος
στη γιορτή παίρνει το χταπόδι.
 |
Γιορτή σε ατομική μερίδα.
|
Η γιορτή είναι γνωστή και τηρείται και σε άλλες περιοχές της χώρας μας, ιδίως νησιά, ίσως και με διαφορετική ονομασία, π.χ. κεσκέκι. Είναι γνωστή από την αρχαιότητα και ένωνε τους ανθρώπους με γονιμικές καταβολές. Διατηρήθηκε επί αιώνες σε περιοχές της Μικράς Ασίας και σε νησιά του βορειοανατολικού Αιγαίου.
Πιθανότατα οι δοξαστικές του καταβολές να συνδέονται
με τις αρχαιοελληνικές ζωοθυσίες. Επί αιώνες η θυσία ζώων, π.χ. του κόκορα, του
προβάτου, του βοδιού, κλπ αποτελούσε επίκληση της θείας προστασίας, ευχαριστία,
εκπλήρωση τάματος για υγεία, ευτυχία, ευκαρπία, ξόρκισμα του κακού κ.ά.. Αργότερα,
κατά τη χριστιανική περίοδο καθιερώθηκε και στις γιορτές των αγίων και σε
κοινόβια.
Η
νοστιμιά της γιορτής είναι απερίγραπτη! Με δικαιολογημένη, επομένως,
υπερηφάνεια οι ντόπιοι και με έκδηλα στο πρόσωπό τους τα θετικά συναισθήματα
απέναντί μας, μάς ρωτούσαν και μάς ξαναρωτούσαν μετά τη Θεία Λειτουργία έξω από
την εκκλησία:
«Φάγατε γιορτή;»!
 |
Απολαμβάνοντας το ηλιοβασίλεμα από τα Κοντακαίικα!
|
Νίκος Χρ.
Παπακωνσταντόπουλος, 19.8.2017
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου