«Έρχεται ο φούρνος»!

     Ο γνωστός ήχος του κορναρίσματος ακούστηκε πίσω από τη στροφή, πριν ακόμα φανεί το αυτοκίνητο. «Έρχεται ο φούρνος!», είπαν μαζί τρεις από τις πέντε νοικοκυρές που περίμεναν στην πλατεία του μικρού χωριού…
     Τα χωριά μας σιγά σιγά ερημώνουν. Οι λίγοι κάτοικοί τους είναι στην μεγάλη τους πλειοψηφία υπερήλικες. Μόχθησαν πολύ στη ζωή τους και τώρα ως απόμαχοι αρκούνται σε μικρές απολαύσεις, αν κι αυτές είναι εφικτές, από τις πολλές ανημπόριες τους. Στο ενεργητικό τους στην ακμή της ζωής τους ανήκει κάθε χειρωνακτική εργασία των χωριών μας «από το χάραμα ως το νύχτωμα» για την επιβίωση και κάθε φροντίδα των μελών της οικογένειάς τους, με ελάχιστη ή καθόλου ποιότητα ζωής. Σ’ όλο αυτό το «ενεργητικό» και το πολύτιμο στάρι, και νωρίτερα το καλαμπόκι, που τους έδιναν κι έδιναν σε όλους μας το «στημόνι» της ζωής, το ψωμί. Όλος ο αγώνας δικός τους, από το Α ως το Ω: Από τη φύλαξη του σπόρου της προηγούμενης χρονιάς, τη σπορά, το ξεχορτάριασμα στο χωράφι, το πότισμα, μέχρι την ωρίμανση και το θέρο. Μα δεν σταμάταγε εκεί ο αγώνας τους για τον επιούσιον άρτον. Μετά το θέρο το αλώνισμα, το άλεσμα στο μύλο, το καλό φύλαγμα στο αλεύρι μακριά από υγρασία και ζωύφια, το ζύμωμα και τέλος το ψήσιμο του ψωμιού στον παραδοσιακό σπιτικό ξυλόφουρνο.
     Μοσχοβολούσε παράδεισο το σπίτι, σαν άνοιγε ο ξυλόφουρνος κι έβγαιναν τα καρβέλια! Πόσο εύστοχος ο Γεώργιος Δροσίνης στο ποίημα του «το ψωμί»:
                           Καλόδεχτο το φόρτωμα, που θα ΄ρθει από το μύλο,
                           πρωτόσταλτο, πρωτάλεστο, πρώτη χαρά της σκάφης.
                           Ζυμώνουν τ’ ανασκουμπωτά της πρωτονύφης χέρια
                           και πλάθουν τα πρωτόπλαστα ψωμιά με τις παλάμες
                           μες στην καλοπελεκητή πινακωτή, προικιό της.
                          Το φούρνο καίει τεχνίτισσα, στο φούρνο η γριά κυρούλα,
                          ξανανιωμένη, αφήνοντας τη συντροφιά της ρόκας.
                          Ω! βραδινό συμμάζεμα στο σπιτικό κατώφλι,
                          καρτέρεμα ανυπόμονο του πυρωμένου φούρνου!
                          Κι ω μέθυσμα απ’ τη μυρωδιά πρώτου ψωμιού, που αχνίζει,
                          κομμένο από το γέροντα παππού, χωρίς μαχαίρι,
                          και μοιρασμένο στα παιδιά, στις νύφες και στ’ αγγόνια!
                          Και συ, θυσία των ταπεινών στη θεία την καλοσύνη,
                          σημαδεμένο ανάμεσα με του σταυρού τη βούλα,
                          καλοπλασμένο πρόσφορο, της εκκλησιάς μεράδι,
                          που θα κοπείς την Κυριακή μες στ’ αργυρό αρτοφόρι
                          και στ’ άγιο δισκοπότηρο με το κρασί θα σμίξεις!
    Στο παρελθόν όλα αυτά, που αν και τόσο κοντινό, μοιάζει αφάνταστα μακρινό σε όσους δεν το γνώρισαν! Ελάχιστες είναι ακόμα οι νέες νοικοκυρές που κρατούν «σφιχτά στα χέρια τους» την παράδοση και ζυμώνουν και φουρνίζουν όπως και τότε, άσχετα αν σήμερα το αλεύρι είναι του εμπορίου. Τα χέρια έχουν λείψει από την ύπαιθρο, πολλά χωράφια εγκαταλήφθηκαν και χορτάριασαν και γέμισαν αγκάθια και δέντρα. Χαριστική βολή και η τεχνολογία, που η ηλεκτρική κουζίνα εξοστράκισε τον παραδοσιακό σπιτικό ξυλόφουρνο.
     Απόμαχοι, λοιπόν, οι κάτοικοι των χωριών μας και ευτυχώς που η διανομή κατ’ οίκον του πολύτιμου ψωμιού από κάποιους φούρνους μεγαλύτερων χωριών και κωμοπόλεων, τους εξασφαλίζει το ψωμάκι. Χαρακτηριστικό το παράδειγμα της καλοκάγαθης, πρόθυμης, χαμογελαστής, δραστήριας, πρόσχαρης, και βέβαια οικογενειάρχη Νικολέτας, που «οργώνει» καθημερινά συνοικίες και χωριά στον τόπο της, να μοιράσει το ψωμί του φούρνου της στους συγχωριανούς της και όχι μόνο! Και δεν μοιράζει μόνο το ψωμί. Μοιράζει και ζωντάνια με τα νιάτα της και τη δροσιά της! Δεν είναι μόνο εκείνοι κι εκείνες οι νοικοκυρές που την περιμένουν στην πλατεία. Είναι ακόμα περισσότεροι αυτοί μου με κινητικά προβλήματα βγαίνουν μόνο μέχρι την αυλή τους κι εκεί με δυσκολίες. Η Νικολέτα περνάει και από σπίτι σε σπίτι, με τη ζεστή «καλημέρα» και το αειθαλές χαμόγελό της να τους το δώσει στο χέρι! Κι αν κάτσει να υπολογίσει κανείς ποιο είναι το οικονομικό της κέρδος από την καθημερινή της αυτή εξόρμηση, μπορεί εύκολα να βγάλει το συμπέρασμά του. Σίγουρα, όμως, το ηθικό της κέρδος της γίνεται πολύ μεγαλύτερο, με τη ζεστή ανταπόδοση της καλημέρας των ανθρώπων και το δικό τους από καρδιάς χαμόγελο! Με πόση λαχτάρα την περιμένουν και βλέποντάς την «βλέπουν κι ένα άνθρωπο»! Αναμφισβήτητα αυτή η κοινωνική επαφή είναι η και καλύτερη αμοιβή της Νικολέτας!

     Δικαιωματικά αφιερωμένο, λοιπόν, στην αξιαγάπητη Νικολέτα, όπως και σε κάθε άλλη «Νικολέτα» της πατρίδας μας το σύντομο και ταπεινό αυτό άρθρο, που εκτός από ψωμί κι άλλα αρτοσκευάσματα, δίνουν και ζωή σ’ εκείνους που μας έχουν δώσει πολλά!
 

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 8.8.2025

https://nikolpapak.blogspot.com/2021/08/blog-post_29.html

«Ο ευτυχισμένος πρίγκηπας»: Μια πολύ επιτυχημένη παιδική θεατρική παράσταση στο Γυμνότοπο Πρέβεζας!

     Μια ακόμα επίπονη, θαυμαστή και αξιέπαινη προσπάθεια στέφθηκε με μεγάλη επιτυχία, σ’ ένα πανέμορφο χωριό: Το Γυμνότοπο Πρέβεζας. Πρόκειται για το έργο «ευτυχισμένος πρίγκιπας», του Όσκαρ Ουάιλντ, με πρωταγωνιστές παιδιά!

     Για έκτη συνεχή χρονιά η καταξιωμένη εκπαιδευτικός προσχολικής αγωγής, η κυρία Ευφροσύνη Κολιού-Τατσιώνα και μια μεγάλη ομάδα μικρών ηθοποιών θαυματούργησαν! Όπως κάθε καλοκαίρι η κυρία Κολιού-Τατσιώνα, «μαζεύει» τα παιδιά-μόνιμους κατοίκους και μαζί μ’ αυτά κι άλλα που κάνουν τις καλοκαιρινές διακοπές τους στο χωριό, τους αναθέτει ρόλους και τα διδάσκει θέατρο! Όλα γίνονται στα πλαίσια των εκδηλώσεων του Πολιτιστικού Συλλόγου Γυμνοτόπου «ΠΑΤΕΡ ΚΟΣΜΑΣ». Έτσι κι εφέτος, το βράδυ της 6ης Αυγούστου το προαύλιο του σχολείου του χωριού γέμισε φώτα, σκηνικά, παιδικές φωνούλες, θεατρικά κοστούμια, κεράσματα κι ένα πολύ μεγάλο αριθμό θεατών!

     Ο ενθουσιασμός ζωγραφίζονταν στα πρόσωπα όλων! Οι 150 καρέκλες που διέθετε ο Σύλλογος δεν έφταναν και κάπου άλλοι τόσοι όρθιοι θεατές από το χωριό και τα γύρω χωριά θαύμασαν και χειροκρότησαν την επιτυχία.  

     Ο Πρόεδρος του Συλλόγου, κ. Βασίλης Παπαβασιλείου εξήρε τόσο την προσφορά της καταξιωμένης εκπαιδευτικού, όσο και την προσπάθεια και την προσφορά και επιτυχία των παιδιών, που τα μικρότερα ήταν ηλικίας νηπιαγωγείου και τα μεγαλύτερα πρώτων τάξεων γυμνασίου.

     Η κ. Κολιού-Τατσιώνα τόνισε ότι «δεν έχει σημασία η επιτυχία, αλλά το ταξίδι», που όμως το «ταξίδι» ήταν η επιτυχία! Ευχαρίστησε παιδιά και γονείς για την αμιγώς εθελοντική αυτή προσφορά, υπογραμμίζοντας ότι αρκετοί μικροί ηθοποιοί διανύουν πολλά χιλιόμετρα για να βρίσκονται σε κάθε πρόβα!

     Είναι κάτι παραπάνω από βέβαιο ότι τα μηνύματα και τα διδάγματα του έργου, τα λαμβάνει το φιλοθεάμον κοινό του χωριού, πρωτίστως όμως τα λαμβάνουν τα παιδιά, που ενσαρκώνουν τους ρόλους. Αυτό είναι και το «υπ’ αριθμόν ένα» ζητούμενο.

     Τα πολύ προσεγμένα και με λεπτομέρεια σκηνικά ήταν έργο γονέων και παππούδων των παιδιών που έλαβαν μέρος, ενώ τα επίσης πολύ προσεγμένα κοστούμια επιμελήθηκε η ίδια η κυρία Κολιού-Τατσιώνα.

Χελιδονάκια στη στέγη, ετοιμάζονται για το ταξίδι τους!

Η αφίσα-πρόσκληση του Πολιτιστικού Συλλόγου Γυμνοτόπου ΠΑΤΕΡ ΚΟΣΜΑΣ

Λίγα λόγια για το έργο

 

     Πρόκειται για ένα θλιμμένο παραμύθι. Στο άγαλμα ενός πρίγκηπα βρήκε καταφύγιο ένα χελιδόνι, που είχε χάσει τον προσανατολισμό του και όλη την μεγάλη ομάδα των άλλων πουλιών που ξεκίνησαν για το ταξίδι της επιστροφής τους στην Αφρική, στο τέλος του καλοκαιριού. Όσο ζούσε ο πρίγκηπας του αγάλματος, δεν γνώρισε ποτέ θλίψη. Τη δυστυχία και τις κακουχίες των ανθρώπων τις γνώρισε όταν τον έκαναν άγαλμα στην πλατεία της πόλης του. Τότε ο πρίγκηπας ζωντάνεψε και ζήτησε από το χελιδόνι να μείνει μαζί του και να παίρνει ένα-ένα από τα ρουμπίνια, τα ζαφείρια, τα χρυσάφια και τ' άλλα πολύτιμα αντικείμενα της στολής του και να τα πηγαίνει σε φτωχούς και ανήμπορους ανθρώπους της πόλης που είχαν ανάγκη. Τελευταία του έδωσε και το χρυσό χιτώνα του να τον κόψει κομμάτια και να τον μοιράσει στους φτωχούς. Έτσι, έμεινε γυμνό το μολυβένιο του σώμα.

     Η προσφορά και του χελιδονιού και του αγάλματος είχαν μεγάλο κόστος. Το χελιδόνι πέθανε από το κρύο του χειμώνα, ενώ το άγαλμα απογυμνωμένο πλέον, έμοιαζε με ζητιάνο. Η θυσία τους δεν αναγνωρίστηκε από του ανθρώπους, που πέταξαν στα σκουπίδια το νεκρό χελιδόνι και κατέβασαν το γυμνό μολυβένιο άγαλμα.

     Πρόεδρε Βασίλη Παπαβασιλείου, Φρόσω, παιδιά, σας συγχαίρουμε θερμά και σας ευχαριστούμε!

 

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 7.8.2025

(Σύντομο βιογραφικό σημείωμα, δείτε ΕΔΩ)

Παρασκευή (Βούλα) Μέμου: Η αεικίνητη Καλαβρυτινή ποιήτρια που με μηνύματα ειρήνης ταξιδεύει τα Καλάβρυτα και την Ελλάδα σε όλο τον κόσμο!

     Σε μια εποχή που η παραφροσύνη των ισχυρών της γης θέλει να επιβάλλει τις δικές της «αρχές», προκαλώντας γενοκτονίες και ανείπωτες καταστροφές για την «επίτευξή» τους, οι ποιητές όλου του κόσμου χτίζουν γέφυρες ειρήνης και αδελφοσύνης στους λαούς της γης. Στο Παγκόσμιο Φεστιβάλ Ποίησης 2025 στο Μαρόκο, 11-16 Ιουλίου 2025, στάλθηκαν ηχηρά μηνύματα προς κάθε κατεύθυνση στο πνεύμα αυτό. Συμμετείχαν ποιητές από το Ιράκ, την Παλαιστίνη, την Μαυριτανία, την Τυνησία, την Ιρλανδία, τη Συρία, την Ιορδανία. Επαξιότατα  εκπροσωπήθηκε και η Ελλάδα μας, με τη συμμετοχή της καταξιωμένης και ακούραστης Καλαβρυτινής ποιήτριας και σκηνοθέτιδας Παρασκευής (Βούλας) Μέμου.
     Μεταξύ των επισήμων που παρευρέθηκαν, ήταν και οι Πρέσβεις της Παλαιστίνης και Ιορδανίας, πολλοί βουλευτές και δήμαρχοι. Πρόεδρος του φεστιβάλ ήταν ο Mohammad Shahman και οι πολιτιστικές-ειρηνευτικές εκδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν σε πολλές πόλεις της Αφρικανικής αυτής χώρας.
     Εκτός από τα με μηνύματα ειρήνης ποιήματά της που απήγγειλε και μεταφράστηκαν και απαγγέλθηκαν και στα Αραβικά η Βούλα Μέμου, εκφώνησε βαρυσήμαντη ομιλία, που και αυτή μεταφράστηκε και αναγνώστηκε στα Αραβικά και την οποία παραθέτουμε:
 
Κύριε πρόεδρε,
     Είναι πολύ μεγάλη η στιγμή για τους ποιητές του κόσμου η συνάντησή μας αυτή στο Μαρόκο. Σας ευχαριστούμε πολύ για τη φιλοξενία και σας αξίζουν πολλά συγχαρητήρια.
     Κατάγομαι από το Σκεπαστό Καλαβρύτων, από την Ελλάδα. Η πόλη μου πλήρωσε βαρύ φόρο για την ελευθερία.
     Σ’ έναν κόσμο που συχνά διχάζεται από σύνορα, γλώσσες, πολιτικές και πολιτισμικές διαφορές, οι ποιητές αποτελούν εκείνες τις σπάνιες φωνές που μπορούν να ενώσουν. Με λέξεις φτιαγμένες από συναίσθημα, ιστορία και όραμα, οι ποιητές υφαίνουν γέφυρες κατανόησης και επικοινωνίας ανάμεσα σε διαφορετικούς λαούς.
     Η ποίηση δεν γνωρίζει όρια. Μπορεί να γεννηθεί σε μία γωνιά του κόσμου και να αγγίξει την ψυχή κάποιου στην άλλη άκρη του. Ο Ρουμί, ο Λόρκα, ο Σεφέρης, ο Νερούδα – όλοι αυτοί οι ποιητές έγραψαν στη γλώσσα της καρδιάς, που είναι κοινή σε όλους τους ανθρώπους. Μίλησαν για την αγάπη, τον πόνο, την ελευθερία, την απώλεια, την ελπίδα. Κι αυτά τα θέματα είναι παγκόσμια. Πάντα ενώνουν και ποτέ δεν χωρίζουν.
     Όταν οι ποιητές γράφουν, δεν απευθύνονται μόνο στους συμπολίτες τους, αλλά σε κάθε άνθρωπο που μπορεί να νιώσει. Οι στίχοι τους γίνονται γέφυρες κατανόησης ανάμεσα σε λαούς που ίσως δεν γνωρίζονται, αλλά μοιράζονται τα ίδια όνειρα και φόβους. Η ποίηση προσφέρει έναν χώρο όπου ο «άλλος» παύει να είναι ξένος. Γίνεται αδερφός, φίλος, συνοδοιπόρος.
     Σε καιρούς κρίσης, η ποίηση δεν είναι πολυτέλεια. Είναι ανάγκη. Είναι αυτή που διατηρεί ζωντανή τη φλόγα της ανθρωπιάς. Κι έτσι, οι ποιητές, με την ευαισθησία και την αλήθεια τους, συνεχίζουν να χτίζουν γέφυρες, όχι μόνο από λέξεις, αλλά και από ελπίδα. Κι αυτές οι γέφυρες είναι που κρατούν ζωντανή την ιδέα ενός πιο ενωμένου και ειρηνικού κόσμου.
     Ως Καλαβρυτινή και Ελληνίδα, σας ευχαριστώ γι’ αυτή την πρόσκληση και εύχομαι η φωνή μας για ειρήνη και την αδελφοσύνη ν’ ακουστεί σε κάθε γωνιά της γης!
 
     Αγαπημένη μας, Βούλα, Βούλα των Καλαβρύτων, Βούλα της Ελλάδας, Περιστέρι της ειρήνης στον κόσμο, σ’ ευχαριστούμε και σε συγχαίρουμε που σηκώνεις τη γενέτειρά μας και την Πατρίδα μας τόσο ψηλά! Ευχόμαστε να έχεις πάντα τέτοιες όμορφες συμμετοχές και εμπειρίες και τα ποιήματά σου, όπως και τα ποιήματα όλων σας, να φτάνουν σε ευήκοα ώτα, να αφυπνίζουν τους ανθρώπους της και να κοιμίζουν τον πόλεμο!
     Να ευχηθώ, κλείνοντας, καλή μας κοινή αντάμωση, σε λίγες μέρες στο Παγκόσμιο Φεστιβάλ Ποίησης «ΟΡΦΕΑΣ ΤΟΥ ΔΟΥΝΑΒΗ», στη Σερβία!

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 5.8.2025

https://nikolpapak.blogspot.com/2021/08/blog-post_29.html

Η «ΤΡΙΤΗ ΓΙΟΡΤΗ ΠΙΤΑΣ» στο Γοργόμυλο Πρέβεζας

     Ατόφια η παράδοση στις πίτες σε όλη την Ήπειρο, διοργανώνονται πολλές εορταστικές εκδηλώσεις σε όλη την Περιφέρεια, ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες, με αντικείμενο το παραδοσιακό αυτό έδεσμα και με μεγάλη επιτυχία. Στο πνεύμα αυτό και ο Μορφωτικός και Πολιτιστικός Σύλλογος Γοργομύλου Πρεβέζης «Οι Άγιοι Απόστολοι», διοργάνωσε με πρωτόγνωρη επιτυχία και για τρίτη συνεχή χρονιά τη «γιορτή πίτας» στο όμορφο χωριό, το βράδυ της 19 Ιουλίου 2025.

     Με πολύ ενθουσιασμό και μέρες πριν οι προετοιμασίες, οι συντονισμοί, οι καταμερισμοί εργασιών, μέχρι και την τελευταία παραμικρή λεπτομέρεια, δεν είχε άλλη επιλογή η επιτυχία από το να είναι υποδειγματική. Ο εθελοντισμός και στο σερβίρισμα, έδινε κι αυτός το δικό του στίγμα της αγάπης των ανθρώπων στην εκδήλωση και στο χωριό τους. Ακατόρθωτο να μετρήσει κανείς τις πίτες που με πολύ μεράκι, ενθουσιασμό και αγάπη έφτιαξαν και προσέφεραν αφιλοκερδώς οι νοικοκυρές και εύφραναν τις αισθήσεις των πολλών κατοίκων και φίλων του χωριού, φίλων από τα γειτονικά και όχι μόνο χωριά, μέχρι και επισκεπτών από την Αθήνα(!), που κατέφθασαν και γέμισαν ασφυκτικά τη μεγάλη πέτρινη πλατεία! Στις νοικοκυρές αυτές δόθηκε από ένα συμβολικό αναμνηστικό δωράκι.
     Συμμετείχαν τα χορευτικά του Πολιτιστικού Συλλόγου Γυμνοτόπου Πρέβεζας «Πάτερ Κοσμάς», του Συλλόγου Φιλοθέης Άρτας, που η συνεργασία τους με τον οικείο Σύλλογο είναι πολυετής και υποδειγματική. Συμμετείχε ακόμα και η παιδική ομάδα του χορευτικού τμήματος του οικείου Συλλόγου. Στα συμμετέχοντα χορευτικά ο Μορφωτικός και Πολιτιστικός Σύλλογος «οι Άγιοι Απόστολοι», επέδωσε τιμητικό δίπλωμα.
    Παρευρέθηκαν ακόμα ο Βουλευτής Ν. Δημοκρατίας Πρέβεζας Κυριάκης Σπυρίδων, εκπρόσωπος του Δήμου Ζηρού και εκπρόσωποι πολλών πολιτιστικών Συλλόγων της περιοχής. Τα χορευτικά και τον ελεύθερο χορό που ακολούθησε συνόδεψαν το μουσικό συγκρότημα των Σπύρου Δερδέκη - Ευάγγελου Νούση, με την κρυστάλλινη φωνή του μεγάλου εκφραστή της γνήσιας δημοτικής μας παράδοσης Αντώνη Κυρίτση. Ο κ. Αντώνης Κυρίτσης αφιέρωσε το πρώτο του τραγούδι – Ηπειρώτικο μοιρολόι στον πρόσφατα εκλιπόντα μέγιστο του κλαρίνου Πετρολούκα Χαλκιά. Συγκίνηση, αίσθηση και ενθουσιασμό προκάλεσαν τα δύο εκκολαπτόμενα μουσικά ταλέντα, οι έφηβοι Αχιλλέας Μπακάρας και Αλέξανδρος Παππάς, που έπαιξαν κλαρίνο και ταμπούρλο αντίστοιχα.
     Περάσαμε πολύ όμορφα! Ευχαριστούμε όλους για την άψογη διοργάνωση και ευχόμαστε και του χρόνου!

     Ακολουθούν φωτογραφίες και βίντεο από την εκδήλωση:

Σημείωση: Για μεγέθυνση των φωτογραφιών και των βίντεο, «πατήστε» επάνω σ' αυτά.

Προσφορές πίτας

Πίτες έτοιμες για σερβίρισμα

Χορευτικό Τμήμα Συλλόγου Γυμνοτόπου

Ασφυκτικά γεμάτη η πέτρινη πλατεία του χωριού!

Παιδικό χορευτικό τμήμα Συλλόγου Γοργομύλου

Ο χορός ήταν ελεύθερος!

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 20.7.2025

(Σύντομο βιογραφικό σημείωμα δείτε ΕΔΩ)

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: «Τα παιδιά μας οδηγούν ΙΙ», του Σωτηρίου Χριστόπουλου

     Αναμφισβήτητα το βιβλίο είναι «ο καθρέφτης του συγγραφέα». Μέσα απ’ αυτό τον γνωρίζουμε, μέσα από τις σελίδες του εκφράζεται επικοινωνεί μαζί μας. Λένε ακόμα, πως το βιβλίο είναι «το μισό του συγγραφέα και το άλλο μισό του αναγνώστη». Και τούτο γιατί ο συγγραφέας εκφράζεται και ο αναγνώστης «διεισδύει» και επεκτείνεται με την ανάγνωση και τη μελέτη.
     Πολύ σύντομα, μετά τα δύο βιβλία του («Τα παιδιά μας οδηγούν», και το δίγλωσσο «Μαθήματα Αγάπης», από τις Εκδόσεις ΣΥΜΠΑΝΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ, ο εκπαιδευτικός Β΄/βάθμιας εκπαίδευσης, συγγραφέας παιδικών βιβλίων και ποιητής Σωτήριος Χριστόπουλος, ανοίγει νέους ορίζοντες από τον ίδιο Εκδοτικό Οίκο. Πνευματικό του δημιούργημα «Τα παιδιά μας οδηγούν ΙΙ».
     Ίδιοι οι πρωταγωνιστές του βιβλίου του από την αρχή μέχρι το τέλος, ο Πέτρος, η Μαρίνα, ο Αντώνης, που συνάντησαν τον κύριο Νίκο και γνωρίστηκαν μαζί του σε μια καθημερινή του, αλλά πολύ συναισθηματική και τρυφερή εκδήλωση αγάπης: Να ταΐζει τις πάπιες στη λίμνη! Προσωπικά με πισωγύρισε στο παλιό αναγνωστικό της Γ΄ δημοτικού, που σε όλο εκείνο το βιβλίο, πρωταγωνιστούν δύο αδελφάκια, ο Κωστάκης και η Ελενίτσα, με συμπρωταγωνιστές τους γονείς τους και τους δασκάλους τους. Ένα βιβλίο που γαλούχησε πολλές γενιές Ελληνόπουλων σ’ αυτή την ηλικία και μας μπόλιασε με Αξίες. Και το «Τα παιδιά μας οδηγούν ΙΙ», του Σωτήρη Χριστόπουλου μπορεί να σταθεί σήμερα επάξια δίπλα σ’ εκείνο το αναγνωστικό!
     «Τα παιδιά μας οδηγούν»: Πόσες φορές δεν έχει ειπωθεί, «αφήστε τα παιδιά να μας κυβερνήσουν»! Είναι βέβαιο ότι η αγνότητά τους, ο άδολος χαρακτήρας τους, η ειλικρίνειά τους θα οδηγήσουν πολύ διαφορετικά και με ασφάλεια τον κόσμο από τους μεγάλους! Σχήμα λόγου μεν, πραγματικότητα δε.
     Μέσα από τις σελίδες των προβληματισμών και της πένας του Σωτηρίου Χριστόπουλου και της πολυτελούς αυτής έκδοσης των ΣΥΜΠΑΝΤΙΚΩΝ ΔΙΑΔΡΟΜΩΝ, ο ασπρομάλλης κύριος Νίκος διδάσκει και διδάσκεται από τους τρεις μικρούς φίλους του! «Συγκοινωνούντα δοχεία» η διδασκαλία, αλλά και «η καλοσύνη αγγίζει ακόμα και τους μεγαλύτερους, αν βρει τον τρόπο να φτάσει στην καρδιά τους»!  «Μπορούν και οι μεγάλοι να μάθουν από τα παιδιά τους», γι’ αυτό δεν πρέπει να υποτιμούμε την ωφέλιμη μάθηση, απ’ οπουδήποτε κι αν προέρχεται. «Τα παιδιά μας οδηγούν»!
     Πολύ αγαπητέ φίλε, πατριώτη και πνευματικέ συνοδοιπόρε, Σωτήριε Χριστόπουλε, με κάποια καθυστέρηση λόγων δρομολογημένων δραστηριοτήτων  η ανταπόκρισή μου στο ακριβό αυτό δώρο της αγάπης σου στην ταπεινότητά μου. Όμως, τα αισθήματα στο πρόσωπό σου/την προσωπικότητά σου με καμία απολύτως «έκπτωση»! Γνωριστήκαμε σχετικά πρόσφατα αλλά όταν οι καρδιές είναι ανοιχτές, επικοινωνούν διαφορετικά!
     Σ’ ευχαριστώ και πάλι!
 

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 27.6.2025

https://nikolpapak.blogspot.com/2021/08/blog-post_29.html

Το αηδόνι: Μυθολογικά και λαογραφικά στοιχεία

 

α. Μυθολογικά στοιχεία.
 
     Υπάρχουν κάποιες διαφορετικές εκδοχές για την προέλευση του αηδονιού, σύμφωνα με τη μυθολογία. Μία εξ αυτών αναφέρει ότι η Αηδών (Αηδόνα) ήταν κόρη του Πανδάρεω, γιου του μάντη της Κω Μέροπα και γυναίκα του βασιλιά της Θήβας Ζήθου, με τον οποίο απέκτησε τον Ίτυλο. Η Αηδόνα φθονούσε την αδελφή του άντρα της τη Νιόβη, που είχε έξι γιους και έξι κόρες. Ο φθόνος την οδήγησε να σκοτώσει το μεγαλύτερο γιο της Νιόβης, τον Σίπυλο, όμως κατά λάθος σκότωσε το δικό της παιδί, τον Ίτυλο. Από τότε έκλαιγε απαρηγόρητη και ο Δίας τη λυπήθηκε και την μεταμόρφωσε σε πουλί, το αηδόνι, που θρηνεί μελωδικά το θάνατο του παιδιού της. Αν παρατηρήσουμε το αηδόνι την ώρα που κελαηδάει, θα δούμε ότι ανοίγει το ράμφος του σε όλη του την έκταση, όπως ο άνθρωπος θρηνεί φωνάζοντας δυνατά από απελπισία. Επειδή όλη η οικογένεια της Αηδόνας υπέφερε από το έγκλημα, ζήτησαν από το Δία να τους μεταμορφώσει σε πουλιά. Ο πατέρας της Πανδάρεως έγινε θαλασσινός αετός, η μητέρα της αλκυόνα, η αδελφή της χελιδόνι, ο αδελφός της τσαλαπετεινός και ο άντρας της πελεκάνος.
     Κατά άλλη εκδοχή, η Αηδόνα ήταν γυναίκα του ξυλουργού Πολύτεχνου από την Κολοφώνα. Ο Πολύτεχνος κάποτε είπε ότι αγαπούσε τη γυναίκα του περισσότερο από την θεά Ήρα και η Αηδόνα ότι αγαπούσε τον άντρα της περισσότερο από το Δία. Ο Δίας θύμωσε και τους έστειλε με τον Ερμή την Έριδα, η οποία έβαλε τον Πολύτεχνο ν’ απατήσει τη Αηδόνα με την αδελφή της Χελιδόνα. Η Αηδόνα για να την εκδικηθεί, σκότωσε το γιο της Ίτυ και έδωσε τις σάρκες του να τις φάει ο Πολύτεχνος. Εκείνος έτρεξε στο σπίτι του πεθερού του Πανδάρεω, για να τιμωρήσει την Αηδόνα. Εκεί, όμως, οι δούλοι τον άλειψαν με μέλι και τον έδεσαν σ’ ένα δέντρο στο ήλιο, για να βασανίζεται από τις μύγες, τις μέλισσες και τα άλλα έντομα. Η γυναίκα του η Αηδόνα τον λυπήθηκε μετά απ’ αυτό και πήγε να τον ανακουφίσει από το μαρτύριο, τραγουδώντας του με τη μελωδική της φωνή. Όταν ο Πανδάρεω έμαθε τί είχαν κάνει και πήγε να τον σκοτώσει, δεν πρόλαβε, γιατί ο Δίας τους είχε μεταμορφώσει σε μελωδικά πουλιά.
 
β. Λαογραφικά και άλλα στοιχεία
 
     Το αηδόνι είναι ωδικό, αποδημητικό πουλί, της οικογένειας των «τουρδιδών» ή «κοσσυφιδών». Το σώμα του είναι μικρό, με καφαιόχρωμο φτέρωμα, που είναι δύσκολο να εντοπιστεί κι ας κελαηδάει σε πολύ μικρή απόσταση. «Καταφύγιό» του είναι, κυρίως, οι ρεματιές με υγρασία, όπου βρίσκει και πολύ καλή προστασία. Γι’ αυτό χαρακτηρίζεται και ως «ντροπαλό» πουλί! Το μήκος του, μαζί με την ουρά του φτάνει τα 15-17 εκατοστά και το άνοιγμα των φτερών του δεν ξεπερνάει τα 25 εκατοστά. Το θηλυκό γεννάει 4 με 5 αυγά και τα εκκολάπτει μαζί με το σύντροφό του. Είναι μεγάλος αρχιτέκτονας στην κατασκευή της φωλιάς του, την οποία φτιάχνει με χόρτα πάνω σε κλαδιά.
     Αναζητώντας στοιχεία για τον τρόπο ζωής του, διαβάζουμε ότι το αρσενικό είναι πολύ καλός σύντροφος και πατέρας. Αυτό ταΐζει το θηλυκό σε όλο το διάστημα της εκκόλαψης των αυγών, αυτό διδάσκει και τα νεαρά αρσενικά το κελάηδημά τους. Στην Γ΄ τάξη του δημοτικού, που οι μεγαλύτεροι διδαχθήκαμε και «ΦΥΣΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ», ένα κεφάλαιο του βιβλίου εκείνου αναφερόταν και στο αηδόνι. Θυμάμαι που έγραφε: «Τα θηλυκά αηδόνια δεν κελαηδούν. Κελαηδούν μόνο τα αρσενικά, για να δείξουν στα θηλυκά πόσο καλοί σύντροφοι και πατεράδες μπορούν να γίνουν»!
     Το μελωδικό του κελάηδημα δεν είναι μονότονο, όπως πολλών άλλων πουλιών και το αλλάζει πολύ γρήγορα, με τέτοιο τρόπο, μάλιστα, που πραγματικά μαγεύει κάθε αυτί που το ακούει, κάτι που το έχει ανακηρύξει σε βασιλιά των ωδικών πτηνών. Το κελάηδημά του αποτελείται από καθαρές, λαμπερές και δυνατές νότες, Ένα «μουσικό αυτί» μπορεί να το διακρίνει εύκολα αυτό και δεν είναι τυχαίο που ο Μπετόβεν στην περίφημη «Έκτη Συμφωνία», απέδωσε και το κελάηδημα του αηδονιού! Για να δείξουμε τη διαφορά στη φωνή του, λέμε μεταφορικά ότι «όταν λαλεί τ’ αηδόνι, τα άλλα πουλιά σωπαίνουν»!
     Το κελάηδημα του είναι ευχάριστο, απολαυστικό, χαρούμενο κι όταν κελαηδούν πολλά μαζί, δεν  μπορεί να είναι τίποτα λιγότερο από μια μουσική πανδαισία! Αν η λαλιά του ακούγεται σαν «πένθιμη», προμηνύει κάποιο κακό, κάποια συμφορά ίσως και θάνατο, σύμφωνα με λαϊκές δοξασίες.
     Το αηδόνι δεν ζει στο κλουβί. Όσοι επεδίωξαν να το φυλακίσουν, απέτυχαν, γιατί «ούτε κελαηδούσε, ούτε έτρωγε και σύντομα πέθανε από στενοχώρια», σύμφωνα με ομολογία του ορεσίβιου πατέρα μου, που είχε επιχειρήσει και τον εγκλεισμό του σε κλουβί. Το ίδιο ισχύει και για την πέρδικα.  
    Ούτε από διδακτικούς μύθους, ούτε από τη λαϊκή σοφία, ούτε από το δημοτικό τραγούδι θα μπορούσε να λείπει ένα τέτοιος μελωδός της φύσης. Χαρακτηριστικοί οι μύθοι του μακρινού παππού Αισώπου «Αηδών και ιέραξ» και «Αηδών και Χελιδών». Ως «αηδονόλαλες» χαρακτηρίζει και ο Όμηρος τα μυθικά πλάσματα – θαλάσσιους δαίμονες,  με γυναικεία κεφάλια και σώματα πουλιών, τις σειρήνες, που παραπλάνησαν τον Οδυσσέα με το μαγευτικό τραγούδι τους, σε μια από τις περιπέτειές του (Ομήρου Οδύσσεια).
     Όχι λιγότερο χαρακτηριστικές και παροιμίες και παροιμιώδεις φράσεις, όπως «έχει αηδονιού λαλιά και πέρδικας καμάρι», ή ο χαρακτηρισμός της φωνής ενός καλού τραγουδιστή, («αηδόνι η φωνή του»), «Αλέκος Κιτσάκης, το αηδόνι της Ηπείρου». Η γνωστή παροιμία «του στοίχησε ο κούκος αηδόνι», λέγεται ότι προέρχεται από το εξής περιστατικό: Μετά την Απελευθέρωση, το νεοσύστατο Ελληνικό κράτος αγόρασε ένα ατμοκίνητο καράβι. Το χρηματικό ποσό που διατέθηκε υποσχόταν να είναι ανάλογου μεγέθους και το πλεούμενο. Το πλήθος του κόσμου που πήγε στο λιμάνι να το υποδεχθεί, απογοητεύτηκε με το κατά πολύ μικρότερο του αναμενομένου. Ο ποιητής Θωμάς Σπυριδώνης είπε τότε τη φράση που έμεινε στην ιστορία, εννοώντας ότι περιμέναμε «αηδόνι» με τα λεφτά που δώσαμε και ήρθε «κούκος»!
     Όχι λίγα και τα δημοτικά τραγούδια  που αναφέρονται στο αγαπημένο πουλί της άνοιξης και του καλοκαιριού. Στο γνωστό «του γιοφυριού της Άρτας», ενδεχομένως αηδόνι,

«[…]Πουλάκι πήγε κι έκατσε αντίκρυ στο ποτάμι,

δεν κελαηδούσε σαν πουλί, μηδέ σαν χελιδόνι,

μόν’ κελαηδούσε κι έλεγε μ’ ανθρωπινή λαλίτσα:

“Αν δεν στοιχειώσετ’ άνθρωπο, γιοφύρι δε στεριώνει

και μη στοιχειώσετε ορφανό, μη ξένο, μη διαβάτη,

παρά του πρωτομάστορα την όμορφη γυναίκα”[…»].

     Και τότε ο πρωτομάστορα, παρ’ όλο που «έπεσε του θανάτου»,

«εμήνυσε της λυγερής (της γυναίκας του) με το πουλί τ’ αηδόνι».

----------------------------------------
Πηγές: Εγκυκλοπαίδειες ΔΟΜΗ και ΕΛΛΑΔΙΚΗ
Εικόνα ανάρτησης: Διαδίκτυο
 

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 22.6.2025

https://nikolpapak.blogspot.com/2021/08/blog-post_29.html

Σκιάχτρα, φύλακες των καλλιεργειών! (Λαογραφική καταγραφή)

     Από τη στιγμή που θα «δέσει» ο καρπός της κάθε καλλιέργειας, που ο ανθός, δηλαδή, θα δώσει τη θέση του στον καρπό ν’ αναπτυχθεί και ν’ αρχίσει η ωρίμανση, π.χ. καλαμπόκι, φασόλια, αρακάς, περιβόλια, αμπέλια κλπ, κινδυνεύει από αρπακτικά πουλιά και ζώα. Ο παραγωγός τότε είναι αναγκασμένος να πάρει τις προφυλάξεις του για να προστατέψει τη σοδειά του. Αυτός είναι και ο λόγος που βλέπουμε στα χωράφια διάφορες επινοήσεις, όπως ένα είδος «περίφραξης» με κορδέλες ν’ ανεμίζουν από το αέρα, ένα αυτοσχέδιο ανεμιστήρα που και με το πιο αδύναμο φύσημα να γυρίζει και να κάνει θόρυβο και άλλα τέτοια.
     Μία από τις περισσότερο έξυπνες εφευρέσεις ήταν/είναι και η κατασκευή ανθρώπινου ομοιώματος σε φυσικό μέγεθος στο χωράφι, με την ονομασία σκιάχτρο ή σκιάζαρος. Αυτό «στεκόταν» πάνω σε κάποιο δέντρο ή σε κάποια άκρη του χωραφιού, που βλέποντάς το οι εισβολείς, δεν πλησίαζαν. Σύντομα, όμως, κι εκείνοι καταλάβαιναν ότι αυτός ο «φύλακας» ήταν τόσο ακίνδυνος, που έχουμε δει πουλιά να σταθμεύουν για λίγο στο κεφάλι του! Περισσότερο έξυπνη και η τοποθέτηση του σκιάζαρου πάνω σ’ ένα μακρύ, λεπτό και ευλύγιστο ξύλο «καρφωμένο» στο έδαφος, ορατό από μικρές και μεγαλύτερες αποστάσεις. Με τον αέρα αυτό κινείται και δίνει την εντύπωση φυσικής παρουσίας ανθρώπου στον «εχθρό».

     Ειδικά ο ασβός είναι μάστιγα για το καλαμπόκι τις νυχτερινές ώρες, ως νυχτόβιο ζώο. Για να προστατευτεί η σοδιά, οι άνθρωποι ξενυχτούσαν εκ περιτροπής στα χωράφια τους και συχνά μέσα στη νύχτα χτυπούσαν έναν τενεκέ, που ο ήχος του τον φόβιζε και τον απομάκρυνε. Μας είχε αφηγηθεί ο μπάρμπα-Θανάσης τη δική του ευρεσιτεχνία, χάρις στην οποία απολάμβανε τον ύπνο του: Έβαλε μέσα σε ένα μεταλλικό βαρέλι μια μεγάλη χελώνα που είχε βρει. Στις προσπάθειές της να μετακινηθεί και να φύγει, προκαλούσε εκείνη το θόρυβο για την απομάκρυνση του ζώου! Κάθε πρωί, πήγαινε ο ίδιος στο χωράφι για τον απαραίτητο έλεγχο, αλλά και με το απαραίτητο φαγητό και το νερό για την νυχτερινή φύλακα!
     «Αχ! Ένα τέτοιο έπρεπε να είχα, να το βάζω τη νύχτα στο χωράφι να φωνάζει, για μην πήγαινε ο ασβός και μου έτρωγε το καλαμπόκι», είχε πει και ο ενενηντάχρονος μπάρμπα-Γιάννης, όταν άρχισαν να κυκλοφορούν ευρέως τα πρώτα μηχανήματα καταγραφής ήχου (μαγνητόφωνα).
     Διαδεδομένη και η συνήθεια να δένουν το σκυλί, π.χ. στο αμπέλι, να προστατεύει τα σταφύλια από τις αλεπούδες, που είναι μεγάλη τους αδυναμία.
     Μια ακόμα πιο έξυπνη εφεύρεση, ήταν και αυτή του μπάρμπ’-Αντρέα, που τακτικά άλλαζε τα ρούχα του σκιάχτρου στο χωράφι του, με δικά του! Πίστευε πως η μυρωδιά του ιδρώτα που είχαν απορροφήσει όλη την ημέρα στη δουλειά του, θα αποτελέσει αποτρεπτικό παράγοντα (μυρωδιά φυσικής «παρουσίας» ανθρώπου στο χωράφι), κυρίως για τα πετούμενα. Κατά δική του ομολογία, δεν έπεφτε έξω.
-------------------------------------
Εικόνα ανάρτησης: Χρήστος Μυλωνάς – Ανάσταση Καλαβρύτων, τον οποίο και ευχαριστώ.
 

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 14.6.2025

https://nikolpapak.blogspot.com/2021/08/blog-post_29.html