Γόνος
παλιάς πολύ εύπορης οικογένειας και πρόκριτος του Μεσολογγίου ο Χρήστος
Καψάλης, ήταν κι ένας από τους πρωτεργάτες της κήρυξης της Επανάστασης στη
Στερεά Ελλάδα. Πολύ σημαντική περίοδος της μακρόχρονης δράσης του, υπήρξε και η
Β΄ πολιορκία της πόλης (1825). Μεγάλης ηλικίας τότε, διέθεσε όλη του την
περιουσία στον Αγώνα. Επίσης, έλαβε μέρος και σε όλα τα συμβούλια των «Ελεύθερων
Πολιορκημένων», δίνοντας σωστές κατευθύνσεις. Συμμετείχε, παράλληλα, και στην
επισκευή προμαχώνων και στην εμψύχωση των υπερασπιστών την πόλης. Όταν ο
μεγάλος φιλέλληνας Λόρδος Βύρων πήγε στο Μεσολόγγι, του διέθεσε ένα από
τα σπίτια του να κατοικήσει.
Όταν η άμυνα της πόλης από τους υπερασπιστές
της ήταν πλέον αδύνατη, αποφασίστηκε η Ηρωική Έξοδος (8 Απριλίου) και ορίστηκε
για δύο μέρες μετά (10 Απριλίου 1826, Κυριακή των Βαΐων). Τότε ο Χρήστος
Καψάλης πήρε το μπαστούνι του και σαν «ντελάλης» περιφερόταν στους δρόμους,
καλώντας γέροντες, ανήμπορους, ανάπηρους, τραυματίες και αδύναμα από τις
στερήσεις του αποκλεισμού γυναικόπαιδα, «που ήθελαν να βρουν τίμιο θάνατο», να
συγκεντρωθούν στη μεγάλη μπαρουταποθήκη. Μαζί κάλεσε και τις νέες και όμορφες
κοπέλες, που δεν ήθελαν να βρεθούν στα σκλαβοπάζαρα της Ανατολής. Λίγες μέρες
νωρίτερα, ο ήρωας είχε κηδέψει τη γυναίκα του, που πέθανε από τις στερήσεις και
τις κακουχίες του αποκλεισμού. Στο γιο του που την έκλαιγε, είπε: «Καλύτερα που
πέθανε, να μη δει τις συμφορές μας».
Στο «προσκλητήριό του» ανταποκρίθηκαν περί
τα τετρακόσια άτομα. Άνοιξε τα παράθυρα της μπαρουταποθήκης κι έβγαλε σ’ αυτά τις όμορφες νέες κοπέλες. Μόλις τις είδαν οι τούρκοι, έτρεξαν πιστεύοντας ότι θα το
«γιορτάσουν». Αφού συγκεντρώθηκαν πολλοί απέξω, με αλαλαγμούς χαράς όρμησαν στη
μεγάλη πόρτα και τη γκρέμισαν. Τότε ο Χρήστος Καψάλης πυροδότησε με αναμμένη
δάδα το μπαρούτι, κάνοντας το Σταυρό του και φωνάζοντας δυνατά: «Μνήσθητί
μου, Κύριε, όταν έλθης εν τη Βασιλεία Σου»!, και ανατινάχθηκαν όλοι μαζί. Ήταν 10 Απριλίου, την Κυριακή των Βαΐων του 1826.
Η εκούσια αυτή θυσία δείχνει τη δύναμη της
ανθρώπινης ψυχής, όταν τολμά και ορθώνει το ανάστημά της εναντίον της βίας και
ο πυρσός του Καψάλη θα σκορπίζει στους αιώνες το πυκνό σκοτάδι της δουλείας και
με τη λαμπρή φεγγοβολή του, θα φωτίζει τον δρόμο που οδηγεί στο μεγαλύτερο
ανθρώπινο ιδανικό, ην ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ.
Η λάμψη εκείνης της έκρηξης
ευαισθητοποίησε και φώτισε το κίνημα του Φιλελληνισμού για την Ελευθερία σε όλο
τον κόσμο.
 |
| Η προτομή του ήρωα Χρήστου Καψάλη στον Κήπο των Ηρώων του Μεσολογγίου |
Μαρμάρινη προτομή του Χρήστου Καψάλη
ευρίσκεται στο Κήπο των Ηρώων της Ιερής Πόλης Μεσολογγίου και ο ηρωισμός του υμνήθηκε
από την Ελληνική Λογοτεχνία. Γράφει ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης στο επικό ποίημα του «Ύμνος στον
Ανδριάντα Γρηγορίου του Ε΄»:
«[…]Το Σούλι το
ανυπόμονο. Ψηλά στο Καρπενήσι
του Μπότσαρή σου την
ψυχή για να σε προσκυνήσει
σου
στέλνει αιματοστάλαχτη. Στον τάφο του κλεισμένο
το Μεσολόγγι
σκέλεθρο, γυμνό, ξεσαρκωμένο,
δεν
παραδίδει τ’ άρματα, δεν γέρνει το κεφάλι.
Κρατεί
για νεκροθάφτη του το Χρήστο τον Καψάλη[…]»
Γράφει
και ο Μεσολογγίτης ποιητής Μιλτιάδης Μαλακάσης στο ποίημα του «Μεσολόγγι»:
«[…]Σε
τόσες μέσα ανατολές, δύσες, σκοτάδια,
μέσα σε
τόσες μουσικές, ποίησες, ωδές,
νερών
και δένδρων τα βουητά, σείσματα, χάδια,
χαμένος
ψίθυρος της λύρας μου οι χορδές…
Ώ, Μεσολόγγι,
ιερὲ βωμέ, αιματοβαμμένε,
μεγάλου βάρδου η δόξα και η θανή
του Χρήστου του Καψάλη εσύ, πυρσὲ ανάμενε,
και της
εξόδου η νύχτα, ώ ουρανοί!
Τώρα,
κι αν μου ξεδένετε φρένα και γλώσσα,
θ’ αγροικηθεί
της ταπεινότης μου ο ψαλμός
μέσα
στους ύμνους και στα τρόπαια τα τόσα,
που σου
έχει στήσει όλου του κόσμου ὁ θαυμασμός;»
-----------------------------
Πηγές:
Εγκυκλοπαίδειες
ΔΟΜΗ, ΓΙΟΒΑΝΗ, ΕΛΛΑΔΙΚΗ.
Εικόνα εισαγωγής ανάρτησης:
Η θυσία του Χρήστου Καψάλη – πίνακας του Θεόδωρου Βρυζάκη.
Πηγή:
https://www.aitoloakarnania.com/%CE%BF-%CF%87%CF%81%CE%AE%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CF%88%CE%AC%CE%BB%CE%B7%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B7-%CF%83%CF%85%CE%B3%CE%BA%CE%BB%CE%BF%CE%BD%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE/
Μπορείτε
να επισκεφθείτε και εκτενές άρθρο μου – αφιέρωμα στην Ηρωική Έξοδο του Μεσολογγίου,
ΕΔΩ .
Νίκος
Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 12.4.2025
