Η βρύση και ο πλάτανος

Αφιερωμένο στην πατρογονική βρύση

του «Απάνου Καμουτσάρη*»,

λίγα μέτρα από το πατρικό μου σπίτι στο Λειβάρτζι Αχαΐας

                                 Μού ήρθε κι αναστέναξα, σαν στάθηκα στη βρύση.

                                 Τα παιδικά, θυμήθηκα, τα χρόνια που ’χω ζήσει,

                                 παρέα με τα ξάστερα, τα κρύα τα νερά της

                                 και τις δροσιές του πλάτανου που έχει συντροφιά της.

                                 Μαζί μου παρασύρθηκε κι αυτή στις θύμησές της,

                                 στα νιάτα, στη ζωντάνια της, στις χάρες κι όμορφιές της.

                                 Την άκουσα που μίλαγε με μάτια δακρυσμένα,

                                 για μυστικά που μέσα της έχει καλά κρυμμένα.

                                 Kαι έλεγε στον πλάτανο που στέκεται κοντά της,

                                 κι εκείνος με τα γάργαρα ψηλώνει τα νερά της,

                                 που σύντροφος αχώριστος από τα πρώτα χρόνια

                                 και την πρωταγκαλιάσανε τα τρυφερά του κλώνια:

                          –     Ό,τι κι αν μούδωσ’  ζωή, μοιράστηκα με σένα,

                                 πιστέ μου, γεροπλάτανε! Τι χρόνια περασμένα
                                 ομόρφαιναν τις μέρες μας! Μα τώρα στα στερνά μας

                                 μαύροι και δίσεκτοι καιροί φανήκανε μπροστά μας.

                                 Πού είν’ εμάς ο κόσμος μας; Που είναι οι χαρές μας;

                                 Μονάχοι απομείναμε, χωρίς τις όμορφιές μας.

                                 Θυμάσαι, τί γινότανε μπρος στην κορμοστασιά σου,

                                 εδώ, στα κρύα μου νερά και στην παχιά σκιά σου;

                                 Οι λυγερές τις στάμνες τους που ’ρχόταν να γεμίσουν,

                                 με τί λαχτάρα πρόσμεναν τους νιους να συναντήσουν!

                                 Πόσες φορές δεν γίναμε και μάρτυρες στους όρκους,

                                 σε υποσχέσεις κι όνειρα και στους κρυφούς τους πόθους!

                                 Σαν πόσα τέτοια μυστικά κρατάμε φυλαγμένα,

                                 καημούς και λύπες και χαρές, στα σπλάχνα μας κρυμμένα.

                                 Πώς τραγουδούσανε οι νιές, λεβέντες πώς χορεύαν!

                                 Αγωνιστές της Λευτεριάς απ’ τ’ άτια ξεπεζεύαν,

                                 μ’ ευγνωμοσύνη έσκυβαν εδώ και ξεδιψούσαν,

                                 τη φύση και τον Ύψιστο με την ψυχή υμνούσαν.

                                 Σαν λαμπερό χαμόγελο, τότε, το θρόισμά σου,

                                 με χάρη μού κρυφόγνεφε κι ένοιωθα τη χαρά σου.

                                 Και τι να πεις που κίναγαν στο σκάρο τα κοπάδια

                                 και βγαίνανε για τη βοσκή κι ανέβαιναν στα πλάγια.

                                 Θαρρούσες τα κουδούνια τους πως μελωδίες βγάζαν,

                                 που συμφωνίες μουσικές, τέλεια συνταιριάζαν.

                                 Πόσοι δεν ξαποστάσανε εδώ στην αγκαλιά μου,

                                 πόσοι δεν επαινέψανε τα δροσερά νερά μου,

                                 ξένοι και φίλοι και γνωστοί και ντόπιοι και διαβάτες,

                                 του μόχθου άνθρωποι αγνοί, της ξωμαχιάς εργάτες.

                                 Πόσοι δεν με παινέψαμε πως είμ’ εγώ η «μία»,

                                 «μνημείο» μ’ ονομάσανε, με γράψαν σε βιβλία!

                                 Κι ύστερα με ξεχάσανε κι εγώ γερνάω μόνη

                                 και νοιώθω να ’χω στα μαλλιά βαρύ-βαρύ το χιόνι.

                                 Παρέα, γεροπλάτανε, τον πόνο μας τον λέμε,

                                 θυμόμαστε τα νιάτα μας και κάπου κάπου κλαίμε.

                          

                            –   Μαλαματένια βρύση μου, η τέχνη σου στολίδι!

                                 Τραγούδι το κελάρυσμα στης φύσης το φτιασίδι!

                                 Δώρο Θεού το νάμα σου θα τρέχει κρουσταλλένιο,

                                 όπως και ως τα σήμερα, από ψηλά δοσμένο.

                                 Και τα πουλιά στους κλώνους μου ποτέ δεν θα σωπάσουν,

                                 ύμνοι οι μελωδίες τους, τον Πλάστη θα δοξάζουν.

                                 Τι κι αν οι δρόμοι κλείσανε κι οι στράτες δεν περνάνε

                                 ζώα κι αγρίμια του βουνού μαζί μας πάντα θα ’ναι.

                                 Αυτές είναι οι χάρες μας, αυτές και οι χαρές μας!

                                 Τα νιάτα μας μάς λείπουνε και όχ' οι ομορφιές μας.

                                 Άκουσαν την κουβέντα τους της ρεματιάς τ’ αηδόνια

                                 κι αλλάζουν το κελάηδημα, τους λένε με συμπόνια:

                             –  Τα χρόνια κι αν εφύγανε κι αν καιροί περνάνε,

                                 οι άνθρωποι τις ρίζες τους, εύκολα δεν ξεχνάνε!

* Σύντομη ιστορική αναδρομή:

     Η πέτρινη παραδοσιακή βρύση στη θέση «Καμουτσάρη» στο Λειβάρτζι του Δήμου Καλαβρύτων, είναι μία από τις δύο «δίδυμες» βρύσες στην ίδια περιοχή και μία από τις πολλές πέτρινες του χωριού. Οι «δίδυμες» αυτές είναι γνωστές με τις ονομασίες: α. «οι βρύσες του Καμουτσάρη» και λόγω των σημείων στα οποία ευρίσκονται, η πρώτη ονομάζεται «του Απάνου (απάνω) Καμουτσάρη» και η δεύτερη «του Κάτου (κάτω) Καμουτσάρη».

     Κατασκευάστηκαν το 1856, με χορηγία του μεγάλου ευεργέτη του χωριού Ανδρέα Παππά, ακριβώς στις πηγές του νερού.

     Η πρώτη βρύση, («του Απάνου Καμουτσάρη») περιβάλλεται από πανύψηλα υπεραιωνόβια πλατάνια, πηγάζει όλες τις εποχές του χρόνου και υδροδοτούσε και εξακολουθεί να υδροδοτεί οικίες και αγροικίες της περιοχής, μία εκ των οποίων και η πατρική μου. Παράλληλα, από αυτήν ποτίζονται και μικρές καλλιεργήσιμες εκτάσεις (περιβόλια) του πατρικού μου σπιτιού, λόγοι που με κρατούν ισχυρά δεμένο συναισθηματικά με τη βρύση αυτή. 

     Η τέχνη της πέτρας προκαλεί το θαυμασμό των επισκεπτών, ακόμα και σήμερα που έχει υποστεί μεγάλες φθορές από το χρόνο, χωρίς την παραμικρή συντήρηση από κατασκευής της! Μία μεγάλη πέτρα, μάλιστα που αποκόπηκε από υψηλότερο σημείο, κατρακυλώντας προσέκρουσε στη βρύση και της προκάλεσε μεγάλες ζημιές (αποσπάστηκαν πελεκητές πέτρες, οι οποίες ουδέποτε αντικαταστάθηκαν). Η μεγάλη αυτή πέτρα, μάλιστα, σταμάτησε στον κορμό του μεγαλύτερου πλατάνου, όπου και βρήκε εμπόδιο, και από τότε χρησιμεύει ως… κάθισμα των επισκεπτών! Φθορές, επίσης, έχουν προκαλέσει και οι ρίζες του πλατάνου.

Η πέτρα, "κάθισμα" των επισκεπτών 

     Οι φθορές δεν προκλήθηκαν μόνο από το χρόνο, τη μεγάλη πέτρα και τις ρίζες του πλατάνου, αλλά και από ανθρώπους, ιδίως παιδιά, τα οποία «ζήλεψαν» τη δόξα του ευεργέτη Ανδρέα Παππά και προσπάθησαν να… χαράξουν και το δικό τους όνομα επάνω στην εντοιχισμένη πέτρινη επιγραφή, η οποία γράφει:

ΔΙΑ ΔΑΠΑΝΗΣ

ΑΝΔΡΕΑ ΠΑΠΠΑ

ΕΓΕΝΕΤΟ

ΤΗΝ 25 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1856

Η πέτρινη επιγραφή του Ανδρέα Παππά βάναυσα κακοποιημένη! 

   
   Αποτέλεσμα της «φιλοδοξίας» τους αυτής ήταν, αφ’ ενός να προκαλέσουν ανεπανόρθωτη ζημιά την πέτρινη επιγραφή, αφ’ ετέρου να μην κατορθώσουν να χαραχτεί «ευδιάκριτα(!)» ούτε και το δικό τους όνομα!

     Να υπογραμμιστεί εδώ ότι ο Λειβαρτζινός εκπαιδευτικός και συγγραφέας Περικλής  Δουδούμης ή Ντουντούμης, γράφει για τον Ανδρέα Παπά, στο βιβλίο του «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΩΜΟΠΟΛΕΩΣ ΛΕΙΒΑΡΖΙΟΥ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ, έκδοση 1941:

     «Γνωρίζων ο ευεργέτης την αγνωμοσύνην των συγχωριανών του, άφησε ο ίδιος το όνομά του στα έργα του» (!).

     Η βρύση αυτή ήταν στο παρελθόν και χώρος αναψυχής των Λειβαρτζινών, αφού σχεδόν καθημερινά τους καλοκαιρινούς μήνες αρκετοί έκαναν εκεί τις μικροεκδρομές τους, όπου και γευμάτιζαν.

     Παρ’ όλο που ο «Απάνου Καμουτσάρης» έχει κηρυχθεί διατηρητέο μνημείο από την πολιτεία, από τη δεκαετία του 1960, παρ’ όλο που έχουν υποβληθεί πολλά έγγραφα υπομνήματα για τη συντήρησή του και παρά τις επιτόπιες επισκέψεις/αυτοψίες εκπροσώπων αρμοδίων υπηρεσιών, δεν έχει γίνει το παραμικρό!
     Οι συναισθηματικοί δεσμοί που με συνδέουν με τη βρύση αυτή είναι πολλοί και ισχυροί! Με το νερό της ποτίζαμε το περιβόλι μας και  από εκεί παίρναμε για όλες τις ανάγκες του σπιτιού μας. Μα και κάθε φορά που έμπαινε μουσαφίρης στο σπίτι μας, πάντα έτρεχα για φρέσκο νερό, να συνοδέψει το κέρασμα ή το φαγητό του!

     Η δεύτερη βρύση, «του Κάτου Καμουτσάρη», είχε καλυφθεί εξ ολοκλήρου από μεγάλο όγκο φερτών υλικών του ομώνυμου ρέματος («λαγκάδι του Καμουτσάρη»), στις αρχές του εικοστού αιώνα. Η τελευταία κοινοτική αρχή στο Λειβάρτζι, πριν το πρόγραμμα «Καποδίστριας» και επί προεδρίας Λεωνίδα Βασιλόπουλου, έφερε πάλι στην επιφάνεια την βρύση αυτή, κατόπιν υποδείξεων κατοίκων του χωριού για το πιθανότερο σημείο εύρεσής της. Μετά τις ανασκαφές, και αφού η βρύση αποκαλύφθηκε, ο δεξιοτέχνης τεχνίτης της πέτρας, αείμνηστος Παναγιώτης (Τάκης) Κυριαζής από το γειτονικό Λεχούρι, αναπαλαίωσε τη βρύση. Έργα του αείμνηστου Τάκη, είναι και πολλές ακόμα πέτρινες βρύσες στο Λειβάρτζι και σε άλλα χωριά, καθώς και πολλά άλλα έργα πολιτισμού.

Ο "Κάτου Καμουτσάρης"
Στη φωτογραφία και ο Λεωνίδας Βασιλόπουλος,
ο τελευταίος Πρόεδρος της Κοινότητας Λειβαρτζίου
και ο πρώτος Δήμαρχος του Δήμου Αροανίας με το πρόγραμμα "Καποδίστριας".
(Φωτογραφία: "Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου"
 http://agpelop.blogspot.com/2013/03/blog-post_29.html )

Ο αείμνηστος δεξιοτέχνης της πέτρας Παναγιώτης (Τάκης) Κυριαζής
επί το έργον της αναπαλαίωσης της βρύσης (1995)

    Με τις προσχώσεις όμως του ρέματος, τότε, η πηγή «χάθηκε», όπως μας έλεγαν και οι μεγαλύτεροι και σήμερα η ανακατασκευασμένη αυτή βρύση «δανείζεται» νερό από τον «Απάνου Καμουτσάρη».

     Από τη βρύση αυτή περνούσε και ο δρόμος για το χωριό στο παρελθόν, ο οποίος ήταν απέναντι του σημερινού δημόσιου δρόμου.

     Ο «Κάτου Καμουτσάρης», τέλος, τα τελευταία χρόνια, μετά την αναπαλαίωσή του, «γιορτάζει» της Πεντηκοστής (της Αγίας Τριάδος), που πανηγυρίζει το χωριό. Περνώντας από εκεί οι προσκυνητές, μετά τον απόλυση της Εκκλησίας (της ιστορικής Μονής Αγίας Τριάδος Λειβαρτζίου), στήνεται ένα σύντομο πανηγύρι και το κρύο νερό τούς χαρίζει απλόχερα τη δροσιά του!

Πανηγύρι στον "Κάτου Καμουτσάρη"!
(Περισσότερα εδώ: https://www.kalavrytanews.com/2018/05/blog-post_301.html)

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος,  26.6.2018

http://nikolpapak.blogspot.com/2017/05/blog-post_22.html