Το Σαββατόβραδο της Παράδοσης

Εικόνα: Γωνιά στη «σάλα» του πατρικού μου σπιτιού

     «Σαββάτο βράδυ μου έμορφο / ίδιο Χριστός Ανέστη», λέει το τραγούδι «Σαββατόβραδο», σε στίχους του Τάσου Λειβαδίτη, μουσική του Μίκη Θεοδωράκη και ερμηνευμένο από μεγάλους του λαϊκού τραγουδιού, που και όλοι μας έχουμε σιγοτραγουδήσει. Καθόλου υπερβολή που το Σαββατόβραδο είναι ίδιο «Χριστός Ανέστη», αφού είναι και η αναμονή της Κυριακής. Το «άνω κάτω» επικρατεί σε πολλά σπίτια από τις προετοιμασίες για τη βραδινή έξοδο, που μπορεί να είναι για λίγες ώρες ή και μέχρι τα ξημερώματα. Ρούχα μπαίνουνε και βγαίνουνε από τις ντουλάπες, το ίδιο και τα παπούτσια από τις παπουτσοθήκες, μέχρι να βρεθούν τα καταλληλότερα, ίσως και τα εντυπωσιακότερα.

     Πισωγυρίζοντας, όμως, λίγο η σκέψη στα παιδικά χρόνια, η σύγκριση με το Σαββατόβραδο του παρελθόντος γίνεται αυτόματα στο μυαλό μας. Ήταν τότε που ο σεβασμός στην παράδοση και στον εκκλησιασμό της Κυριακής δεν διαπραγματευόταν.

     Με το που ακουγόταν η καμπάνα της εκκλησίας για τον εσπερινό, η νοικοκυρά άφηνε το γνέσιμο ή το πλεκτό από τα χέρια. Οι δουλειές στα χωράφια σταματούσαν και ο τσοπάνος γύριζε γρηγορότερα από άλλες μέρες με το κοπάδι, για τις ετοιμασίες του εκκλησιασμού την επόμενη μέρα. Η μητέρα φρόντιζε το μπάνιο των παιδιών στη μεταλλική σκάφη και το άλλαγμά τους, ώστε να είναι πεντακάθαρα την Κυριακή. Με την ίδια στοργή και φροντίδα ετοίμαζε και τα μοναδικά γιορτινά ρουχαλάκια τους, αφού η επιλογή στο ντύσιμο ήταν μονόδρομος. Κι αμέσως μόλις μάζευε κι έπλενε τα πιάτα μετά το βραδινό φαγητό, έπλενε καθαρά και τα χέρια της και άναβε το καντήλι στο εικονοστάσι του σπιτιού, σιγοψιθυρίζοντας διάφορες προσευχές, αυτοσχέδιες και μη. Ύστερα έπαιρνε ένα κάρβουνο από τη φωτιά, το έβαζε στο θυμιατήρι και με το λιβάνι θύμιαζε πρώτα το εικόνισμα, μετά καθέναν από την οικογένεια και τελευταία όλο το σπίτι. Όλοι στέκονταν με ευλάβεια την ιερή εκείνη στιγμή, πλάι ο ένας στον άλλον και υποκλίνονταν κι έκαναν το σταυρό τους, όταν το θυμίαμα περνούσε από μπροστά τους, όπως και στην εκκλησία! Μετά κοιμόντουσαν με γαληνεμένη την ψυχή από την αγαλλίαση, τη μοσχοβολιά του θυμιάματος την κατάνυξη της προσευχής, που επείχε θέσιν εσπερινού για την οικογένεια!

     Μα, όμως, δεν ήταν μια «συνήθεια» μόνο του Σαββατόβραδου αυτός ο «εσπερινός». Ήταν και πολλές άλλες βραδιές της εβδομάδας κι ας μην ξημέρωνε γιορτή. Και όταν πάλι η αδιαθεσία, το «μάτι» ή η ανημπόρια «χτύπαγαν την πόρτα», το σταύρωμα στο πρόσωπο και στα χέρια με λίγο λάδι από το καντήλι με βαμβάκι, ήταν ισάξιο του ευχελαίου και το δέχονταν όλοι με τον ανάλογο σεβασμό και πίστη για την καλή υγεία τους, για το καλό του σπιτιού τους και την προκοπή τους. 

     Πάντα με σεβασμό, λοιπόν, σκύβουν στο Σαββατόβραδο και σε κάθε τέτοιο «εσπερινό» και η θρησκεία μας και η παράδοσή μας. Όμως οι καιροί αλλάζουν και μαζί μ’ αυτούς πολλά ακόμα, όχι πάντα επί τα βελτίω, και πολλές Αξίες μας απεμπολούνται.

                     Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος 21.2.2018  

        https://nikolpapak.blogspot.com/2021/08/blog-post_29.html