31 Οκτωβρίου, παγκόσμια ημέρα της Αποταμίευσης: Τι αναμνήσεις!

     

     Παγκόσμια ημέρα Αποταμίευσης η 31η Οκτωβρίου, που στα σχολικά μας χρόνια είχε την τιμητική της! Πόσες αναμνήσεις μας φέρνει, στ’ αλήθεια! Σήμερα, σε καιρούς οικονομικά χαλεπούς, η αποταμίευση είναι "είδος πολυτελείας"! Μα αν το καλοσκεφθεί κανείς, εκείνοι οι καιροί ήταν χαλεπότεροι οικονομικά! 

     Μέρες πριν οι δάσκαλοι μας βομβάρδιζαν στην έκτη δημοτικού να διαβάσουμε για την αποταμίευση, γιατί θα γράφαμε έκθεση και οι δύο καλύτερες θα βραβεύονταν! Και η μέρα εκείνη ήρθε το 1969. Θυμάμαι, μεταξύ άλλων, είχα συμπεριλάβει στο γραπτό μου και  το μύθο του Αισώπου, το τζίτζικα και το μέρμηγκα, που τόσες φορές είχα ακούσει από το στόμα του πατεράκου μου!
     Στο διάλειμμα, μετά την έκθεση,  και στις ερωτήσεις μεταξύ μας «τι έγραψες;», διαπιστώσαμε πως ούτε ένας δεν είχε ξεχάσει τις πασίγνωστες παροιμίες «φασούλι το φασούλι γεμίζει το σακούλι» και «σταλαματιά σταλαματιά γεμίζ' η στάμνα η πλατειά»!

     Λίγες μέρες μετά ο διευθυντής του σχολείου, ο Ελευθέριος Φωτόπουλος, μας ενημέρωσε στην πρωινή συγκέντρωση, ότι η καλύτερη έκθεση ήταν η δική μου και πως λίγο αργότερα αναμενόταν εκπρόσωπος του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου, που λειτουργούσε τότε στο χωριό μας, και θα επέδιδε ο ίδιος τους κουμπαράδες-βραβεία.

     Έτσι κι έγινε. Λίγο αργότερα ήρθε ο υπάλληλος τότε, και αείμνηστος σήμερα, Λάμπης Κακαβάς  και μου επέδωσε το μεγαλύτερο κουμπαρά, εν μέσω χειροκροτημάτων όλου του σχολείου και των επαινετικών λόγων των δασκάλων! Τον δεύτερο, το μικρότερο, πήρε η συμμαθήτριά μου, Ελένη Πολυχρονοπούλου που έφυγε πολύ πρόωρα από τη ζωή, με άλλα τόσα χειροκροτήματα κι άλλους τόσους επαίνους.

     Η χαρά μου και η υπερηφάνεια μου ήταν απερίγραπτες, και όχι αδικαιολόγητα. Μα στη μνήμη μου έχει χαραχθεί ανεξίτηλα και το τί τράβηξε εκείνος ο κουμπαράς! Κάθε φορά που ξέμενα από χαρτζιλίκι, μηχανευόμουν κάθε τρόπο να βγάλω λίγες δραχμές, ή έστω λίγα λεπτά από μέσα, αφού μόνο στο ταχυδρομείο μπορούσε να ανοιχτεί με το κατάλληλο κλειδί! Τί ψαλίδια, τί μικρές λάμες, τί μαχαίρια είχαν επιστρατευτεί για το σκοπό αυτό! Και σχεδόν πάντα τα κατάφερνα κι ένα ευτελές χρηματικό ποσό ικανοποιούσε τις μικρές μου ανάγκες για κάποια λιχουδιά από το μαγαζί του μπάρμπα-Γιάννη του Καζαζάκη, που ήταν στο δρόμο μου στο πήγαινε και στο έλα από το σχολείο!

Από τα πολύτιμα προσωπικά μου κειμήλια!

                    

     Με τις συχνές επισκέψεις κάποιων θείων και με τις ενισχύσεις παππούδων και γονέων, ο κουμπαράς γέμισε σχετικά γρήγορα και τέσσερις μήνες αργότερα πήγαμε μαζί με τον πατέρα στο ταχυδρομείο/ταχυδρομικό ταμιευτήριο. Εκεί τα μετρήσαμε με τον αείμνηστο Ανδρέα Παπαμικρό, διευθυντή τότε, και μου άνοιξε τον πρώτο λογαριασμό στο ειδικό βιβλιάριο, με κάπου τετρακόσιες πενήντα δραχμές. Θυμάμαι πόσο καμάρωνα και για ένα ακόμα λόγο: Κράταγα στα χέρια μου και το πρώτο δημόσιο έγγραφο, αφού αστυνομική ταυτότητα δεν είχα ακόμη, μη έχοντας συμπληρώσει την ηλικία των δεκατεσσάρων χρονών!

     Εκείνο το βιβλιάριο του ταμιευτηρίου το κρατάω μαζί με τα άλλα μου οικογενειακά κειμήλια και το καμαρώνω ακόμα και σήμερα, αφού έχει τόσα που μου θυμίζει!

    Για την ιστορία να σημειώσουμε, τέλος, πως ο εορτασμός αυτός καθιερώθηκε τη συγκεκριμένη ημερομηνία, ως ανάμνηση της ίδρυσης του Διεθνούς Ινστιτούτου Ταχυδρομικών Ταμιευτηρίων στο Μιλάνο, στις 31 Οκτωβρίου 1924. Στην Ελλάδα η ημέρα αυτή άρχισε να εορτάζεται από το 1936, οπότε ήλθαν και οι πρώτοι κουμπαράδες, που γρήγορα έγιναν το αγαπημένο σύμβολο της παιδικής αποταμίευσης.

    Οι μεγάλοι κουμπαράδες (πρώτο βραβείο στις καλύτερες εκθέσεις των μαθητών), είχαν παραλληλεπίπεδο ή οβάλ σχήμα, ενώ οι μικρότεροι (δεύτερο βραβείο), είχαν σχήμα κυλινδρικό.

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 31.10.2022

https://nikolpapak.blogspot.com/2021/08/blog-post_29.html

Περί... μούντζας γενικώς! (Σημασία, χρήση, προέλευση)

Εικόνα από την πολύ γνωστή Ελληνική ταινία "υπάρχει και φιλότιμο"

     Ένα από τα χαρακτηριστικά της «κουλτούρας» του Έλληνα η μούντζα (η μούτζα), ή φάσκελο και φασκέλωμα, ή βραβείο (και παράσημο) της ανοιχτής παλάμης, ας επιχειρήσουμε μια σύντομη αναφορά σ’ αυτή.

     Η μούντζα είναι μια αγενής και υβριστική χειρονομία σε αντίπαλο ή εχθρό, ακόμα και διαφωνούντα. Γίνεται με την επίδειξη/χαρακτηριστική κίνηση  της παλάμης, με τα δάχτυλα ανοιχτά και τεντωμένα προς τον αντίπαλο ή προς το μέρος του (κάποιες φορές και «ερήμην» του). Συνήθως συνοδεύεται και από αγενείς φράσεις, όπως «παρ’ τα», «παρ’ τα να μη στα χρωστάω», «όρσε», «πάρε πέντε», «να, ρε», ακόμα και διάφορες κατάρες. Στις περιπτώσεις που το φασκέλωμα γίνεται και με τις δύο παλάμες, είτε η μία δίπλα στην άλλη, είτε η μία «πίσω» και «κολλητά» στην άλλη, τότε η χειρονομία αποκτά περισσότερο… βαρύνουσα σημασία! Υπάρχει και η «ευγενική» μούντζα, όταν επιδεικνύει ο υβρίζων στον υβριζόμενο ενωμένα τα ονυχοφόρα άρα των δακτύλων του, προτρέποντάς τον να «φυσήσει» για να… ανοίξουν! Πολύ συχνά η χειρονομία «επιστέφεται» από τον δεύτερο στον πρώτο την ίδια στιγμή και με τις ίδιες εκφράσεις, που μπορεί να εξελιχτούν και σε χειροδικία.

     Η μούντζα ανάγεται στην εποχή του Βυζαντίου, και συγκεκριμένα σε μία μικρή ποινή σε περιπτώσεις ασήμαντων παραπτωμάτων. Ο δικαιωμένος από το δικαστήριο έβαζε την παλάμη του στη στάχτη και λέρωνε με αυτή το πρόσωπο του αντίδικου, τρίβοντάς το με τα δάχτυλα ανοιχτά. Αναφέρεται, όμως, και η εκδοχή ότι η χρήση της ήταν γνωστή και στην αρχαία Ελλάδα, και συγκεκριμένα στα Ελευσίνια Μυστήρια, όπου έτσι και με διάφορες κατάρες και αναθεματισμούς εξόρκιζαν το κακό.

     Μια παραλλαγή/προέλευση της μούντζας αναφέρει και ο Οβίδιος, που είχε και την έννοια της σεξουαλικής πράξης: Τα δάχτυλα της παλάμης ήταν κλειστά, σε γροθιά, εκτός από μέσο, που ήταν τεντωμένο, μια αγενής και προσβλητική χειρονομία που χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα!

     Το φασκέλωμα, ως πολύ συνήθης και «εύχρηστη» υβριστική χειρονομία και των οδηγών, ποινικοποιείται και στο νέο Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, το γνωστό μας ΚΟΚ!

=========================

Πηγές:

- Φαίδων Κουκουλές, «Η ζωή και o πολιτισμός των Βυζαντινών».
- Βικιπαίδεια.

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 29.10.2018

http://nikolpapak.blogspot.com/2017/05/blog-post_22.html

Μεγάλο παράδειγμα-μεγάλο δίδαγμα!

      28 Οκτωβρίου του 2016 και η ταπεινότητά μου παρευρέθη σ’ ένα από τα ομορφοχώρια των Καλαβρύτων, στους Καμενιάνους.  Εκεί εκπροσώπησε την ΠΑΓΚΑΛΑΒΡΥΤΙΝΗ ΕΝΩΣΗ, ως Μέλος του Διοικητικού της Συμβουλίου, και κατέθεσε στεφάνι στο Ηρώο του χωριού.

   Ήταν πραγματικά μια ιδιαίτερη στιγμή! Περισσότερα από δεκαπέντε άτομα σε στάση προσοχής παρακολουθούσαν/συμμετείχαν στη λιτή και μεγαλοπρεπή συνάμα αυτή τελετή, οι περισσότεροι υπερήλικες και κάποιοι με μαγκούρα! Στο τέλος όλοι μαζί «είπαμε» τον Εθνικό Ύμνο.

    Πραγματικά εντυπωσιάστηκα, αλλά τα απερίγραπτα συναισθήματα ήλθαν αμέσως μετά, όταν ρώτησα το συμμαθητή μου στα γυμνασιακά θρανία και πνευματικό μου συνοδοιπόρο, Πρόεδρο του Συνδέσμου Καμενιανιτών-Δεσινιωτών-Δροβολοβιτών Κωνσταντίνο Νικολόπουλο-Καμενιανίτη που ήταν δίπλα μου:

-         Πόσοι είναι οι μόνιμοι κάτοικοι του χωριού;

-         Λιγότεροι από είκοσι!...

     Έμεινα εμβρόντητος! Στη σκέψη ότι το εκατό τοις εκατό των μόνιμων κατοίκων του  μικρού χωριού τίμησαν την ημέρα και τους Ήρωές τους, με κατέλαβε δέος! Δεν μπορούσα να αρθρώσω λέξη! 

     Αγαπητοί φίλοι και γείτονες Καμενιανίτες, μας δώσατε με τη σύζυγό μου που με συνόδευε το καλύτερο μήνυμα, το καλύτερο δίδαγμα, που το κάνω γνωστό στο αναγνωστικό κοινό της προσωπικής μου ιστοσελίδας, για να διδαχθούν κι άλλοι και να γίνουν μιμητές σας!

     Παραμένω σε στάση μόνιμης υπόκλισης ενώπιόν σας!

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος

http://nikolpapak.blogspot.com/2017/05/blog-post_22.html

Εκπληρώνοντας ένα τάμα

Ευλαβικό προσκύνημα στο ξωκκλήσι

του αγίου Ιωάννου του Θεολόγου,

στο Βεσίνι Καλαβρύτων

Το γραφικό ξωκκλήσι του αγίου Ιωάννου του Θεολόγου στο Βεσίνι Καλαβρύτων:
Αφιέρωμα ευλαβών τέκνων στη μνήμη ευσεβών γονέων

      Αυτή η μικρή και συναισθηματικά φορτισμένη ιστορία, ξεκίνησε από τα εύσημα για την ταπεινότητά μου, του άγνωστου μέχρι τότε, και έκτοτε πολύτιμου φίλου, συντοπίτη και πνευματικού κολοσσού, του αξιοσέβαστου Κυρίου Άγγελου Σακκέτου. Ο κ. Σακκέτος, λοιπόν, απηύθυνε στον γράφοντα την προσωπική του ευαρέσκεια για το «Καλαβρυτινό Λεξικό»¹, μέσω του κοινού φίλου κ. Νίκου Κυριαζή-εκδότη του «ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ NEWS» και μετέπειτα της έντυπης εφημερίδας «ΩΡΑ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ».

     Επόμενη κίνησή μου ήταν ν' αναζητήσω στο διαδίκτυο τον κ. Σακκέτο, τον οποίο ευχαρίστησα, κάτι που ήταν και το «εναρκτήριο σάλπισμα» της φιλίας μας.

     Από την πρώτη στιγμή που «ξεφύλλισα» τις γεμάτες λογοτεχνικό, λαογραφικό, δημοσιογραφικό, θρησκευτικό και ιστορικό πλούτο αναρτήσεις του, καθώς και τις πολυθεματικές έρευνες του κ. Άγγελου στον προσωπικό του ιστότοπο, με άγγιξε – με «ταρακούνησε» θα έλεγα –, η λατρεία του και η νοσταλγία του για το γενέθλιο τόπο! Στον ίδιο βαθμό με εντυπωσίασε και ο τρόπος του ν' αγγίζει ευαίσθητες χορδές. Σε μία από τις πρώτες αναφορές του στην ταπεινότητά μου, μέσω της προσωπικής του διαδικτυακής σελίδας, έγραφε μεταξύ άλλων:

     [… ] Φίλε, Νίκο, απέναντι «στα ριζά του βουνού», που λέει ο ποιητής, κοντά στη «δημοσιά» (έτσι λέγαμε παλιά τους δρόμους που περνούσαν αυτοκίνητα), αν δεν με απατά το βλέμμα μου, αντικρίζω με συγκίνηση ένα ρημοκλήσι!». 
Κι αμέσως η συγκινητική «έκκλησή» του:

     «Σε παρακαλώ! Πήγαινε και άναψε ένα κεράκι! Και πες στο Θεό ότι τον τελευταίο καιρό μπορεί να μας λησμόνησε και να γύρισε αλλού το πρόσωπό Του, αλλά εμείς δεν Τον λησμονήσαμε ποτέ!.. Πότε με κρυφές ψαλμωδίες, πότε με τραγούδια …

     Ωχ!.. Θεέ μου!.. Θα μου χυθεί ο καφές, που έβαλα να βράσει στη χόβολη, που μου άφησε η μανούλα μου λίγο πριν φύγει!. Και ν’ ανοίξω λίγο το ραδιόφωνο που – τι σύμπτωση!- έπιασα στη μέση ένα τραγούδι, που λέει:

«… Χωριό μου χωριουδάκι μου

και πατρικό σπιτάκι μου

στη σκέψη μου σας φέρνω νύχτα μέρα

εδώ στα ξένα πέρα!

Κι άλλο δεν θέλω απ' τη ζωή

δεν θέλω τίποτ' άλλο να μου δώσει

παρά να μ' αξιώσει

να ξαναδώ κάποιο πρωί

το πατρικό σπιτάκι μου

και το φτωχό το χωριουδάκι μου...».²

     Τα λόγια του αυτά και συγκεκριμένα το «Σε παρακαλώ! Πήγαινε και άναψε ένα κεράκι!...», τα θεώρησα προσωπικό μου χρέος, προσωπικό μου τάμα! Με το πρώτο ταξίδι στο χωριό μου, λοιπόν, στα μέσα του Μάρτη του 2014, η «εκπλήρωση» του χρέους αυτού, έλαβε σάρκα και οστά. Το συγκινησιακό μου φορτίο, φθάνοντας στο πανέμορφο Βεσίνι – παραδοσιακός οικισμός σήμερα –, ήταν τέτοιο, που θεωρούσα ότι στη θέση μου βρισκόταν ο πολύ αγαπητός συντοπίτης κ. Άγγελος! 
     Αντικρίζοντας τα σπίτια του χωριού, λίγων τα τζάκια κάπνιζαν, ενώ τα περισσότερα ήταν κλειστά, το μυαλό μου είχε κολλήσει στο ποίημα μου «το πατρικό μου σπίτι»3. Με δυσκολία έβγαιναν οι λέξεις από τα χείλη μου (και την καρδιά μου, πρωτίστως από την καρδιά μου) στην δημιουργία ενός ολιγόλεπτου βίντεο-αφιερωμένο στον κ. Άγγελο. Μα το αποκορύφωμα των συναισθημάτων ήταν στην επίσκεψη/προσκύνημα για λογαριασμό του στο ξωκκλήσι του αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, το εντυπωσιακότερο απ' όσα συνάντησα ανεβαίνοντας για το χωριό του.

     Μετά το «κεράκι» του κ. Άγγελου στο γραφικό και σπάνιας ομορφιάς και θέσης αυτό ξωκκλήσι, και καθώς βγήκα στον αύλειο χώρο, κάποιοι στίχοι βγήκαν αυθόρμητα από τα χείλη μου, μονολογώντας, και το ποιηματάκι-αφιερωμένο στον κ. Άγγελο σχηματίστηκε σε λίγα μόνο δευτερόλεπτα, που δεν χρειάστηκε να «χτενιστεί» καθόλου αργότερα!

Το ξωκκλήσι την άνοιξη

Σιγοπροβάλλ’  η άνοιξη! Η φύση ξανανιώνει!

Τα πλάγια πρασινίζουνε και η λαμπρή ζυγώνει!

Μυριάδες θα στολίσουνε, λουλούδια, το ξωκλήσι

να περιμένει τον παπά να πάει να λειτουργήσει.

Δυο-τρεις ημέρες ξώλαμπρα, που θα ’χει καλοφέξει,

τ’ αηδόνια και το σήμαντρο θα λεν’ «Χριστός Ανέστη»!

Η επιθυμία του κ. Άγγελου (και δικό μου τάμα): το κεράκι καίει στο ξωκκλήσι!

     Σ’ ένα από τα επόμενα σχόλια στο μέσο κοινωνικής δικτύωσης, το γνωστό facebook, και στο θαυμασμό μου για την αγάπη και τη νοσταλγία του στην ιδιαίτερη πατρίδα του, το Βεσίνι Καλαβρύτων, μου απάντησε με λέξεις του Ομήρου: «και καπνόν αποθρώσκοντα» (Οδύσσεια α΄ 57)!

     Ακολούθησαν κι άλλες αναφορές του κ. Σακκέτου και παρουσιάσεις βιβλίων μου μέσα από την ιστοσελίδα του, με πολλά κολακευτικά λόγια για την ελαχιστότητά μου, αναμφισβήτητα δυσβάστακτα για τους ώμους μου. Η ευγνωμοσύνη μου, o σεβασμός μου, η εκτίμησή μου, η αγάπη, μου, ο θαυμασμός μου σ’ αυτόν τον μεγάλου πνευματικού ύψους ΑΝΘΡΩΠΟ, όχι απλά με «Α» κεφαλαίο, αλλά με όλα τα γράμματα κεφαλαία, είναι πάντα υπερθετικού βαθμού.

Πινακίδα στο έμπα του χωριού ενημερώνει τον ταξιδιώτη ότι φτάνει στον προορισμό του

Μερική άποψη από το παραδοσιακό "πετροχώρι"

Θέα από το ξωκκλήσι, με το χωριό Πάος "στα πόδια μας"
και στο βάθος οι βουνοκορφές του Χελμού χιονισμένες!

     

     Τελευταία ο κ. Άγγελος επανήλθε και δημοσίευσε στην ηλεκτρονική του σελίδα και αυτό το αφιέρωμα στην ταπεινότητά μου:

https://www.sakketosaggelos.gr/Article/11194/?fbclid=IwAR35uxlIDFOcL707WMNlNaZ-9P-pGc7v81zYmvy12B8eiE77ysiCPaILQdc

Τον ευχαριστώ και τον ευγνωμονώ για άλλη μια φορά!

     Θέλω, τέλος,  να ομολογήσω με παρρησία, πως η επίσκεψή μου αυτή στο μαγευτικό Βεσίνι και το προσκύνημα στο ξωκκλήσι του αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, ήταν/είναι από τις στιγμές εκείνες της ζωής μου που μου έχουν συγκλονίσει όλο μου το είναι! To χωριό και το ξωκκλήσι του αϊ-Γιάννη του Θεολόγου επισκεφθήκαμε με την παρέα μου και δύο φορές ακόμα, μα τα συναισθήματα εκείνου του ευλαβικού προσκυνήματος δεν τα ένοιωσα. 

================================

¹  Δείτε/διαβάστε το «Καλαβρυτινό Λεξικό» εδώ:

https://www.kalavrytanews.com/2011/04/blog-post_2760.html

και εδώ, συμπληρωμένο με περισσότερα λήμματα:

https://nikolpapak.blogspot.com/2017/05/blog-post.html

² Δείτε/διαβάστε όλο το αφιέρωμα εδώ:

https://www.sakketosaggelos.gr/Article/2221/  

³ Δείτε/διαβάστε το ποίημα εδώ:

https://nikolpapak.blogspot.com/2017/10/14-2017.html

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 27.10.2018

http://nikolpapak.blogspot.com/2017/05/blog-post_22.html

Γιορτές Πολιτιστικών Συλλόγων και Λαογραφικά Μουσεία: 

Σύντομη αναφορά και συναισθηματική προσέγγιση

«Γιορτή τσίπουρου 2018», στο Λειβάρτζι Καλαβρύτων

(Φωτογραφία Λευτέρης Αβραμίδης)

     Πολλές εκατοντάδες Πολιτιστικών Συλλόγων σε όλη την Ελλάδα δραστηριοποιούνται και διοργανώνουν με μεγάλο σεβασμό στην παράδοση, με αγάπη, μεράκι και κέφι διάφορες «γιορτές», όπως γιορτή τσίπουρου, γιορτή κάστανου, γιορτή τρύγου, κλπ. Τις εκδηλώσεις αυτές αγκαλιάζει με τα ίδια συναισθήματα και πολύ ενδιαφέρον ο κόσμος και, πραγματικά, στέφονται με μεγάλη επιτυχία.

     Σύλλογοι και ιδιώτες, κυρίως όμως Σύλλογοι, επίσης πρωταγωνιστούν στη δημιουργία Λαογραφικών μουσείων, που και αυτά δίνουν τη δική τους μεγάλη προσφορά στην παράδοσή μας.

     Οι γενιές των σημερινών πενηντάρηδων και άνω, βίωσαν και θυμούνται πολύ καλά ότι οι εορταστικές αυτές εκδηλώσεις ήταν μέχρι και πριν λίγα χρόνια απαραίτητες βιοποριστικές εργασίες των ανθρώπων. Οι κοντινότεροι και μακρινότεροι πρόγονοί μας όμως, δεν περιορίζονταν μόνο στις εργασίες, αλλά το γιόρταζαν κιόλας. Γιορτή, π.χ. ο τρύγος, για πολλούς λόγους: Συνεύρεση φίλων, συγγενών, γειτόνων, συγχωριανών κλπ στον ίδιο χώρο, στο αμπέλι, που η κουβέντα, τα καλοπροαίρετα πειράγματα, τα διάφορα αστεία «έπαιρναν» την κούραση της δουλειάς! Γιορτή ακόμα ο τρύγος αφού ήταν και σοδειά. Γιορτή, αφού εξασφάλιζε και το «κέφι» και τη δημιουργία της διάθεσης όλης της χρονιάς, αλλά και το κέρασμα στη χαρά και στη λύπη. Γιορτή, όμως, και γιατί το ευλογημένο ποτό από τα ίδια τα χέρια του παραγωγού έφτανε στην Αγία Τράπεζα και μετουσιωνόταν σε Αίμα Χριστού. «Η Λειτρουγιά (λειτουργιά, πρόσφορο) και το ανάμα πρέπει να είναι από την παραγωγή του σπιτιού και τα χέρια του νοικοκύρη για να “πιάσει”», έλεγαν με στόμφο οι γονείς και οι παππούδες μας και, φυσικά, το τηρούσαν με μεγάλη ευλάβεια.

     Και είναι τέτοια η αγάπη των ανθρώπων των Συλλόγων, που υπερβάλλουν πάντα εαυτούς και τα αποτελέσματα είναι θεαματικά. Δεν είναι δυνατόν, π.χ., να ξεχάσει όποιος είχε γνωρίσει τον Νίκο Κωνσταντακόπουλο από τη Κέρτεζη Καλαβρύτων, όταν αναβίωσε το παραδοσιακό αλώνισμα! Δυστυχώς όμως, ο Νίκος έφυγε πολύ πρόωρα και αναπάντεχα από τη ζωή και το χωριό του και ο τόπο μας στερήθηκε έναν πανάξιο και ικανό εργάτη της παράδοσης. 

Ο αξέχαστος Νίκος Κωνσταντακόπουλος

(Φωτογραφία από την προσωπική του σελίδα στο facebook)

  
   Ο Νίκος, λοιπόν, έσπειρε με συνεργάτες του, θέρισε  και αλώνισε, με τον παραδοσιακό τρόπο πάντα, τα χωράφια του! Ποιός άλλος θα έκανε κάτι τέτοιο; Και στην προσωπική μου ερώτηση «τι έκανε το στάρι που έβγαλε», μου απάντησε: «Το ρίξαμε στις κότες! Ότι έγινε, έγινε για να μάθουν και οι νεότεροι πώς ζούσαν και πώς εργάζονταν οι πρόγονοί τους»! Δείτε το σχετικό βίντεο στο youtube εδώ:

 https://www.youtube.com/watch?v=FnQrQJFfu4g

     Σήμερα, όμως, οι πολύ σημαντικές για την Παράδοσή μας αυτές εκδηλώσεις, φέρουν ανάμεικτα συναισθήματα σε όσους τις βιώσαμε στην αυθεντικότητά τους. Μας φέρνουν στο νου και αναμνήσεις και νοσταλγίες, συνδεδεμένες άρρηκτα με τα αγαπημένα μας πρόσωπα, που πρωταγωνιστούσαν πάντα σ’ αυτές και που σήμερα δεν τους έχουμε κοντά μας. Η ζωή έχει αλλάξει ριζικά και ίσως τέτοιες ιστορίες να λέγονται και σαν «παραμύθια» στα μικρά παιδιά, που στο μυαλό τους οι παππούδες και οι γιαγιάδες πρωταγωνιστές τους να φαντάζουν και ως πολύ μακρινοί πρόγονοι, αλλά και ως ημίθεοι που κατόρθωναν κι ανταπεξέρχονταν σε τέτοιες δυσκολίες!

«Γιορτή τσίπουρου 2018», στο Λειβάρτζι Καλαβρύτων

(Φωτογραφία Λευτέρης Αβραμίδης)

Αβραμιαία η φιλοξενία στη «Γιορτή τσίπουρου 2018», στο Λειβάρτζι Καλαβρύτων!

(Φωτογραφία Λευτέρης Αβραμίδης)

     Ανάλογα συναισθήματα μας διακατέχουν και όταν επισκεπτόμαστε λαογραφικά μουσεία κι αυτό για δύο λόγους: Ο πρώτος, γιατί τα περισσότερα λαογραφικά μουσεία στεγάζονται σε πρώην σχολεία, που τόσα μας θυμίζουν από τα μαθητικά μας χρόνια. Και ο δεύτερος, γιατί όλα τα εκθέματα μας φέρνουν στο νου στιγμές από τη ζωή και τους αγώνες των γονιών μας και των παππούδων μας για επιβίωση! Εδώ, όμως, συναντά κανείς και την θετική και αισιόδοξη πλευρά των λαογραφικών μουσείων: ότι  δεν έχουν αφεθεί στη φθορά του χρόνου τα πρώην σχολεία, αφ' ενός,  συνεχίζουν με τη νέα τους μορφή να παρέχουν παιδεία, που αυτή είναι και η αποστολή τους, αφ' εταίρου. 

     Οι φωτογραφίες που ακολουθούν είναι από το «Κέντρο Λαογραφίας και Λειβαρτζινής Παράδοσης».

Κρεβάτι και στρωμένο «χάμου» στο «χειμωνιάτικο» δωμάτιο του «Λειβαρτζινού σπιτιού»¹

(Στους επισκέπτες παραχωρούσαν το κρεβάτι και οι νοικοκυραίοι κοιμόντουσαν «χάμου»)

Μερική άποψη από το κατώι του «Λειβαρτζινού σπιτιού»¹

Αργαλειός²  στο Κέντρο Λαογραφίας και Λειβαρτζινής παράδοσης:

1 Σκελετός. 2 Μπροσταντί. 3 Πισαντί. 4 Στημόνι. 5 Σαΐτες. 6 Μιτάρια. 7 Χτένι & ξυλόχτενο. 8 Υφαντό. 9 Καρούλια. 10 Ποταμός. 11 Κουρούνα. 12. Κάθισμα υφάντρας.

===================================

¹ Δείτε/διαβάστε περισσότερα για το «Λειβαρτζινό σπίτι» εδώ:

https://nikolpapak.blogspot.com/2017/10/2011.html

² Δείτε/διαβάστε περισσότερα για τον αργαλειό εδώ:

https://www.kalavrytanews.com/2013/12/blog-post_4147.htmll

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 22.10.2018

http://nikolpapak.blogspot.com/2017/05/blog-post_22.html

Εύθυμες ιστορίες του χωριού: Φίδια… χρόνου!

     Πιθανότατα δεν είχε ακούσει ή δεν είχε διαβάσει καλά ο μπάρμπ'-Αντώνης τη ρήση «χρόνου φείδου», η οποία αποδίδεται στον Χιλίωνα το Λακεδαιμόνιο (ένας από τους επτά σοφούς της αρχαιότητος), όταν σε έναν από τους καθημερινούς περιπάτους του στο χωριό του, πέρασε και από την πλατεία πρωινές ώρες. Εκεί είδε μια μικρή ομάδα μαθητών του σχολείου να παίζουν. Δεν έδωσε σημασία, αφού αυτή η εικόνα ήταν πολύ συνηθισμένη, ιδίως τους καλοκαιρινούς μήνες. Το μεσημέρι, όμως, που ξαναπέρασε, γυρνώντας στο σπίτι του από το καφενείο, τα ίδια παιδιά ήταν ακόμη εκεί και έπαιζαν. Δεν έχασε την ευκαιρία κι άρχισε να τους μιλάει, με σκοπό να τα συμβουλέψει. Πολύ γρήγορα έφερε την κουβέντα εκεί που ο ίδιος ήθελε και σε δεδομένη στιγμή τους λέει «φίδια χρόνου»!

     Κάποιο από τα παιδιά που είχε περισσότερο θάρρος, τον ρώτησε για τη σημασία των δύο αυτών λέξεων. Αμέσως ο θυμόσοφος μπάρπ'-Αντώνης σήκωσε και κούνησε τη μαγκούρα του, δήθεν απειλητικά στα παιδιά και τους απαντάει: «Άμα σπαταλάς το χρόνο σου άδικα, θα σε φαν’ τα φίδια»!
     Αν το καλοσκεφθεί κανείς, μπορεί να προκαλεί και μειδίαμα: Τελικά, αν και δεν έχει καμία σχέση η πρώτη λέξη του «ρητού» του θυμόσοφου γέροντα με εκείνη του αρχαίου σοφού, και οι δύο ρήσεις έχουν την ίδια σημασία!

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 14.10.2018

https://nikolpapak.blogspot.com/2021/08/blog-post_29.html

Βιβλιοπαρουσίαση

«Χαρμολύπες»

(ποιητική συλλογή)

της Φιλολόγου και Συγγραφέως Παναγιώτας Π. Λάμπρη

Αυτοέκδοση-ανάρτηση στον προσωπικό της ιστότοπο

     Σε μια εποχή που η παιδεία συνεχώς εκπίπτει, η εκπαιδευτικός και συγγραφέας Παναγιώτα Π. Λάμπρη αγωνίζεται με κάθε τρόπο να αντισταθεί και δηλώνει δυναμικά «παρούσα» στο λειτούργημά της και έξω από τις αίθουσες διδασκαλίας.  Έτσι, με τον τίτλο «Χαρμολύπες» διαθέτει δωρεάν από τον προσωπικό της ιστότοπο στο αναγνωστικό κοινό τα πενήντα δύο ποιήματα της συλλογής της.

     Οι «Χαρμολύπες» είναι το δεύτερο βιβλίο που προσφέρεται διαδικτυακά από τη συγγραφέα, μετά το «Σε δρόμους της Κίνας»* (2017)  και μετά τις πολλές έντυπες εκδόσεις της που έχουν προηγηθεί.

     Πλούσιο το θεματολόγιο, με ποιήματα που έγραψε την τελευταία χρονική περίοδο ή και λίγο πιο πριν η πνευματική δημιουργός, ορισμένα των οποίων αφιερώνει σε αγαπημένα της πρόσωπα. 

     Ο τίτλος της συλλογής κυριαρχεί σε όλο το βιβλίο, όπως κυριαρχεί και σε μεγαλύτερες  και μικρότερες στιγμές της ζωής μας. Και όπως και στη ζωή, έτσι κι εδώ,  τα συναισθήματα της χαρμολύπης είναι πολύ έντονα.

     Με τα ποιήματά της αυτά η Παναγιώτα Λάμπρη προκαλεί δονήσεις! «Ταρακουνάει»! Και δεν θα είναι υπερβολή, αν ειπωθεί πως το βιβλίο της έχει τη δύναμη να κάνει τον αναγνώστη να προβληματιστεί και ν’ αλλάξει τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς! Ενδεικτικοί οι στίχοι της από το ποίημα «Των παιδιών το αίμα», σελ. 44, 45:

«Οι εικόνες από τα φρικώδη εγκλήματα

στα πέρατα της οικουμένης φτάνουν,

όμως, οι συνειδήσεις των τηλεθεατών,

αμβλύωπες, εθισμένες κι απαθείς,

για αλλότριους πόνους δεν πονάνε.

Τα αθώα παιδιά – του κόσμου η Άνοιξη! –

θα συνεχίσουν, άγνωστο μέχρι πότε,

ελπίδα, όταν γεννιούνται να σκορπούνε,

και με την πρόωρη, την άδικη θανή τους

για του πολιτισμού την παρακμή,

αν και νεκρά, να ομιλούνε.

Και από το ποίημα «Πείνα», σελ. 85

 «Σε στάση μετανοίας και προσευχής,

δίπλα σε κάδο απορριμμάτων,

γυρεύει σε σακούλα μαύρη ανοιχτή

κάποιο από τα πεταμένα αγαθά,

που χορτασμένοι εκεί πετάξαν».

     Ανάγλυφα αποτυπώνεται ακόμα στο έργο οι και ο πόνος της πνευματικής δημιουργού για τις Αξίες που ευτελίζονται, που παραγκωνίζονται ή και χάνονται. Το ίδιο ανάγλυφα εκφράζονται και οι ανησυχίες της, όταν η δύναμη των λίγων υπερτερεί της θέλησης των λαών. Ενδεικτικό και εδώ το ποίημά της «Ειρήνη», σελ. 56:

«Τα παιδιά και οι νέοι

αγαπούν την Ειρήνη.

Οι μεσήλικες και οι γέροι

αγαπούν την Ειρήνη.

Όμως, εκείνοι οι λίγοι

που τον Πόλεμο αγαπούν,

χωρίς αιδώ, καθημερινά

υπονομεύουν την Ειρήνη».

     Αυστηρή πάντα στις πνευματικές της δημιουργίες η Παναγιώτα Λάμπρη, προσφέρει στον αναγνώστη-μελετητή της ποιότητα και πληρότητα. Και δεν μπορώ εδώ να μην σημειώσω ότι ξεκίνησα να ξεφυλλίσω το βιβλίο της και να ρίξω μια «γρήγορη ματιά» στα ποιήματά της, με τη σκέψη να το «δω» με κάποια ευκαιρία μου. Όμως, καθηλώθηκα στους στίχους και στις σελίδες του και ανέβαλα άλλες δραστηριότητες που είχα στο άμεσο πρόγραμμά μου!

     Ως επίλογο στη σύντομη αυτή παρουσίαση του έργου, παραθέτω το ποίημα που δάνεισε τον τίτλο του στη συλλογή (σελ. 36-37):

Χαρμολύπες

Σ’ όσους αποθέτουν τις χαρμολύπες τους

στη μαγεία των δειλινών

Τη ζωής μου τα δειλινά πολύ αγάπησα.

Του ηλιού το γύρισμα,

των κελαηδισμών τα γκλύκασμα,

του ορίζοντα το ηρίδισμα,

των κουδουνιών το αγλάισμα,

του Αποσπερίτη το λαμπύρισμα,

των ξωμάχων το ανακούφισμα.

Των λουλουδιών το αρωμάτισμα,

της καμπάνας το ντιντίνισμα,

των κορυφογραμμών το αντιφέγγισμα,

της μέλισσας το βόμβισμα,

των υδάτων το δρόσισμα,

της αηδόνας το τραγούδισμα.

Των ξενιτεμένων τη νοσταλγική επιστροφή,

των μοναχικών τη μάταιη απαντοχή,

των θλιμμένων την πιο πικρή στιγμή.

Των αγαπημένων προσώπων το αντίκρισμα,

των ευτυχών ερώτων το άγγιγμα,

των ποθημένων σωμάτων το αγκάλιασμα.

Χαρμολύπες του δειλινού όλα ετούτα!

Ανταμωμένες στου δειλινού την ώρα

χαρές και λύπες, λύπες και χαρές,

αγαπημένες ΧΑΡΜΟΛΥΠΕΣ!

     «Ταμείο» της ημέρας το δειλινό, αγαπητή μου φίλη Παναγιώτα, σου εύχομαι πάντα στην ώρα του να καταμετράς θετικές μόνο αμοιβές της!

     Δείτε/διαβάστε όλο το βιβλίο εδώ:

https://issuu.com/panagiotalampri/docs/__________

=============================

* Δείτε/διαβάστε εδώ το βιβλίο «Σε δρόμους της Κίνας:

 http://nikolpapak.blogspot.com/2017/11/blog-post_9.html

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 6.10.2018

http://nikolpapak.blogspot.com/2017/05/blog-post_22.html