Το Σαββατόβραδο της Παράδοσης

Εικόνα: Γωνιά στη «σάλα» του πατρικού μου σπιτιού

     «Σαββάτο βράδυ μου έμορφο / ίδιο Χριστός Ανέστη», λέει το τραγούδι «Σαββατόβραδο», σε στίχους του Τάσου Λειβαδίτη, μουσική του Μίκη Θεοδωράκη και ερμηνευμένο από μεγάλους του λαϊκού τραγουδιού, που και όλοι μας έχουμε σιγοτραγουδήσει. Καθόλου υπερβολή που το Σαββατόβραδο είναι ίδιο «Χριστός Ανέστη», αφού είναι και η αναμονή της Κυριακής. Το «άνω κάτω» επικρατεί σε πολλά σπίτια από τις προετοιμασίες για τη βραδινή έξοδο, που μπορεί να είναι για λίγες ώρες ή και μέχρι τα ξημερώματα. Ρούχα μπαίνουνε και βγαίνουνε από τις ντουλάπες, το ίδιο και τα παπούτσια από τις παπουτσοθήκες, μέχρι να βρεθούν τα καταλληλότερα, ίσως και τα εντυπωσιακότερα.

     Πισωγυρίζοντας, όμως, λίγο η σκέψη στα παιδικά χρόνια, η σύγκριση με το Σαββατόβραδο του παρελθόντος γίνεται αυτόματα στο μυαλό μας. Ήταν τότε που ο σεβασμός στην παράδοση και στον εκκλησιασμό της Κυριακής δεν διαπραγματευόταν.

     Με το που ακουγόταν η καμπάνα της εκκλησίας για τον εσπερινό, η νοικοκυρά άφηνε το γνέσιμο ή το πλεκτό από τα χέρια. Οι δουλειές στα χωράφια σταματούσαν και ο τσοπάνος γύριζε γρηγορότερα από άλλες μέρες με το κοπάδι, για τις ετοιμασίες του εκκλησιασμού την επόμενη μέρα. Η μητέρα φρόντιζε το μπάνιο των παιδιών στη μεταλλική σκάφη και το άλλαγμά τους, ώστε να είναι πεντακάθαρα την Κυριακή. Με την ίδια στοργή και φροντίδα ετοίμαζε και τα μοναδικά γιορτινά ρουχαλάκια τους, αφού η επιλογή στο ντύσιμο ήταν μονόδρομος. Κι αμέσως μόλις μάζευε κι έπλενε τα πιάτα μετά το βραδινό φαγητό, έπλενε καθαρά και τα χέρια της και άναβε το καντήλι στο εικονοστάσι του σπιτιού, σιγοψιθυρίζοντας διάφορες προσευχές, αυτοσχέδιες και μη. Ύστερα έπαιρνε ένα κάρβουνο από τη φωτιά, το έβαζε στο θυμιατήρι και με το λιβάνι θύμιαζε πρώτα το εικόνισμα, μετά καθέναν από την οικογένεια και τελευταία όλο το σπίτι. Όλοι στέκονταν με ευλάβεια την ιερή εκείνη στιγμή, πλάι ο ένας στον άλλον και υποκλίνονταν κι έκαναν το σταυρό τους, όταν το θυμίαμα περνούσε από μπροστά τους, όπως και στην εκκλησία! Μετά κοιμόντουσαν με γαληνεμένη την ψυχή από την αγαλλίαση, τη μοσχοβολιά του θυμιάματος την κατάνυξη της προσευχής, που επείχε θέσιν εσπερινού για την οικογένεια!

     Μα, όμως, δεν ήταν μια «συνήθεια» μόνο του Σαββατόβραδου αυτός ο «εσπερινός». Ήταν και πολλές άλλες βραδιές της εβδομάδας κι ας μην ξημέρωνε γιορτή. Και όταν πάλι η αδιαθεσία, το «μάτι» ή η ανημπόρια «χτύπαγαν την πόρτα», το σταύρωμα στο πρόσωπο και στα χέρια με λίγο λάδι από το καντήλι με βαμβάκι, ήταν ισάξιο του ευχελαίου και το δέχονταν όλοι με τον ανάλογο σεβασμό και πίστη για την καλή υγεία τους, για το καλό του σπιτιού τους και την προκοπή τους. 

     Πάντα με σεβασμό, λοιπόν, σκύβουν στο Σαββατόβραδο και σε κάθε τέτοιο «εσπερινό» και η θρησκεία μας και η παράδοσή μας. Όμως οι καιροί αλλάζουν και μαζί μ’ αυτούς πολλά ακόμα, όχι πάντα επί τα βελτίω, και πολλές Αξίες μας απεμπολούνται.

                     Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος 21.2.2018  

        https://nikolpapak.blogspot.com/2021/08/blog-post_29.html 

Τα ψητά αυγά της αποκριάς: Ένα έθιμο που δεν έχει χαθεί στα χωριά μας!

To ψήσιμο των αυγών στη χόβολη το βράδυ της αποκριάς

     Όσο η Κυριακή της Τυρινής πλησιάζει, τόσο οι προετοιμασίες είναι εντατικές, αφού το έθιμο θέλει το αποκριάτικο τραπέζι να είναι πλούσιο, πλουσιότερο ακόμα κι από το Πασχαλινό και το Χριστουγεννιάτικο! Συγγενείς και γείτονες μαζεύονται μεταμφιεσμένοι σ’ ένα σπίτι και αποκρεύουν όλοι μαζί, με πολύ κέφι, αστεία, πειράγματα, τραγούδια, και χορό! Κάθε νοικοκυρά ετοιμάζει με περισσή τέχνη το δικό της φαγητό και τα παινέματα και κριτικές σ' έναν άτυπο διαγωνισμό είναι δεδομένα!

     Πέρα όμως από κάθε καλοφροντισμένο πιάτο, το τελευταίο έδεσμα που κλείνει το πλούσιο τραπέζι το βράδυ της Τυρινής, είναι το αυγό. Μαζί με το τραπέζι «κλείνει» και το στόμα, αφού  από την επόμενη μέρα το πρωί, την Καθαρά Δευτέρα, η νηστεία είναι (ήταν στο παρελθόν, τουλάχιστον) αδιαπραγμάτευτη. Το ίδιο όμως τερματίζει τη νηστεία και «ανοίγει» το στόμα στην Ανάσταση, αυτή τη φορά κόκκινο.

     Τα αυγά της αποκριάς ψήνονται στο τζάκι,  στη χόβολη, όπως δείχνει η φωτογραφία και με τον εξής τελετουργικό τρόπο: Είναι τόσα όσα και τα μέλη της οικογένειας και οι καλεσμένοι στο αποκριάτικο τραπέζι. Ο νοικοκύρης ή η νοικοκυρά που τα βάζουν να ψηθούν, τα αντιστοιχούν με τον καθένα και το όνομά του, π.χ. «του Κώστα», «του Γιάννη», «της Μαρίας» κλπ.

     Εκτός από οποιαδήποτε άλλη πρόληψη ή συμβολισμό, τα ψητά αυγά της αποκριάς έχουν και… μαντικές ικανότητες και αν «ιδρώσουν» κατά το ψήσιμο, πιστεύεται ότι περιμένουν πλούτη εκείνους στους οποίους ανήκουν! Μέχρι και προξενιά οριστικοποιούνταν στο παρελθόν, αν ακόμη εκκρεμούσαν και «προβλεπόταν» οικονομική ευημερία! Αν πάλι σκάσουν, που είναι και το πιθανότερο, δείχνουν ότι έχουν εχθρούς, για τους οποίους συνηθίζουν να λένε: «να σκάσουν σαν τα αυγά»! Το «ίδρωμα» του αυγού έχει κι άλλη σημασία: Ότι ο «ιδιοκτήτης» του πρέπει να ιδρώσει στη ζωή για να προκόψει.

     Αν και το ψητό αυγό κλείνει το τραπέζι και το στόμα την Κυριακή της Τυρινής, στην πραγματικότητα κανένας δεν το τρώει, αφού σχεδόν όλα σκάζουν κατά τη διάρκεια του ψησίματος, προκαλώντας μικρό κρότο, και ο χώρος γύρω από το τζάκι γεμίζει τσόφλια, κομμάτια ψημένων αυγών, αναμμένα κάρβουνα και στάχτες!

     Να σημειώσουμε ακόμα, πως σε πολλά μέρη της πατρίδας μας την αποκριά και ειδικά την τελευταία Κυριακή, της Τυρινής, τηρείται και το έθιμο του "καθαρισμένου" αυγού, δεμένο με κλωστή που κινούμενο ως «εκκρεμές» από το χέρι κάποιου, «αναζητεί» τον νικητή, που θα μπορέσει να το πιάσει με το στόμα και να το φάει, με τα χέρια σταυρωμένα πίσω στη μέση του, χωρίς, δηλαδή, να βοηθηθεί με αυτά! Είναι το αυγό «χάσκα», από το ανοιχτό στόμα που «χάσκει» να καταφέρει να πιάσει!

                               Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος 12.2.2022                                                                       https://nikolpapak.blogspot.com/2021/08/blog-post_29.html 

H Βουλή των Ελλήνων βράβευσε τον Φιλέλληνα Julien Grivel!

     Σε ειδική τελετή στις 9 Φεβρουαρίου 2018 ο Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων κ. Νικόλαος Βούτσης βράβευσε τον Ελβετό Φιλέλληνα Οδοντίατρο Δρα Julien Grivel για την πολυετή και αφιλοκερδή προσφορά του στην Ελλάδα, χαρακτηρίζοντάς τον «σύμβολο της σύγχρονης εποχής». Στην εκδήλωση παρευρέθηκε ο Πρέσβης της Ελβετίας στην Ελλάδα, πολλές προσωπικότητες και μεγάλος αριθμός φίλων του ουμανιστή οδοντίατρου.  

Η στιγμή της απονομής του τιμητικού μεταλλίου στον Julien Grivel
από τον Πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων

Λίγα λόγια για το έργο του

     Σε άλλες εποχές, που ο κοινωνικός ρατσισμός αντιμετώπιζε μια αρρώστια ή μια αναπηρία με αποστροφή, περιφρόνηση, χλευασμό, έως καταδίκη και κατάρα(!), ο νεαρός τότε οδοντίατρος Julien Grivel αγνόησε κάθε κατεστημένο και πλησίασε τον πόνο ως Καλός Σαμαρείτης. Η πρώτη του κιόλας επίσκεψη ήταν αρκετή να καθορίσει τη μετέπειτα ανθρωπιστική πορεία του! Η για πολλές δεκαετίες στη συνέχεια ανιδιοτελής προσφορά του στους συνανθρώπους μας αυτούς, έγινε σκοπός της ζωής του. Παράλληλα, ένοιωσε πολλές φορές την ανάγκη να εξωτερικεύσει τα συναισθήματά του, τις εμπειρίες του και τις διαπιστώσεις του με γραπτά κείμενα, διατριβές και βιβλία.

     Τόσο ως ΑΝΘΡΩΠΟΣ, όσο και ως ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΑΣ, όχι απλά με «Α» και «Ε» κεφαλαίο, αλλά με όλα τα γράμματα κεφαλαία, γλύκανε τον πόνο πολλών συνανθρώπων μας και ως άλλος Σίμων Κυρηναίος τούς βοήθησε να σηκώσουν το σταυρό τους. Και όχι μόνο το σταυρό του σωματικού πόνου, αλλά περισσότερο εκείνον του ψυχικού, που κάποιες φορές είναι πολύ βαρύτερος. Ο καλός του τρόπος, η μελιστάλακτη κουβέντα του.

Λάτρεις και της Ελληνικής φύσης ο Julien Grivel με τη σύζυγό του Χριστιάνα! 

Εδώ: Άνοιξη στο Μέγα Σπήλαιο

     Ο Julien Grivel γεννήθηκε στη Γενεύη το 1943 και σπούδασε οδοντιατρική στο Πανεπιστήμιο της ίδιας πόλης. Από το 1972  μέχρι το 1998 επισκεπτόταν για δύο δεκαπενθήμερα κάθε χρόνο το Νοσοκομείο «Αγία Βαρβάρα», τότε «Λοιμωδών», και προσέφερε αφιλοκερδώς τις υπηρεσίες του σε ασθενείς με νόσο Hansen.

     Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της μη κυβερνητικής οργάνωσης ACDAM στο Μαλί τη Αφρικής και ασχολήθηκε με την εκπαίδευση οδοντιάτρων και νοσοκόμων, ίδρυσε δύο κέντρα οδοντιατρικής, ένα χειρουργείο και εξασφάλισε τον εξοπλισμό πολλών μαιευτηρίων, τόσο στο χωριό Μπαρουέλι, όσο και στην πόλη του Σέγκου. Από τον Μάιο του 1997 υπήρξε μέχρι πρόσφατα συνεργάτης της οργάνωσης Carrefoure-rue, παρέχοντας οδοντιατρική εκπαίδευση. Παράλληλα, επισκέπτεται διάφορα σχολεία στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες και μιλάει στους μαθητές για την αξία της προληπτικής οδοντιατρικής.

Μιλώντας σε μαθητές δημοτικού σχολείου στην Κρήτη, 
για την αξία την προληπτικής οδοντιατρικής

     Το 1998 ανακηρύχθηκε Διδάκτωρ της Οδοντιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Γενεύης, μετά από εκπόνηση και υποστήριξη της διατριβής του «Η νόσος του Χάνσεν στην Ελλάδα και στην Κρήτη κατά τον εικοστό αιώνα».

     Για την προσφορά του στους Έλληνες ασθενείς βραβεύτηκε από πολλούς Συλλόγους και Δήμους στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένου και του Δήμου Αγίας Βαρβάρας, τιμήθηκε το 1980 με το αργυρό μετάλλιο του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, το 2008 με το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών και έχει τον τίτλο του Φιλέλληνα. Κορωνίδα των τιμητικών διακρίσεων, η βράβευσή του από τη Βουλή των Ελλήνων!

    

Με τον Julien Grivel στην αίθουσα της Βουλής, λίγο μετά τη βράβευσή του

     Πολύ αγαπημένε και πολύτιμε φίλε Julien, στα είκοσι, σχεδόν, χρόνια επαγγελματικής συνεργασίας και στα πολλά περισσότερα ειλικρινούς και αμοιβαίας φιλίας, η λέξη «θαυμάζω» είναι πολύ λίγη να εκφράσω τα συναισθήματά μου στο μεγαλείο της ψυχής σου! Είσαι η προσωποποίηση του αποφθέγματος του Μενάνδρου «ως χαρίεν έστ’  άνθρωπος, όταν άνθρωπος ή»! Σε ευχαριστώ για την ανιδιοτελή, πολυετή και ανεκτίμητη προσφορά σου στη χώρα μου! Σε ευχαριστώ για την αληθινή προσωπική φιλία με την οποία με τιμάς!

                            Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 9.2.2018                           https://nikolpapak.blogspot.com/2021/08/blog-post_29.html

Λουλούδια-σελιδοδείκτες: Το «like» της ρομαντικής εποχής!

     Αναζητώντας  την ακριβή ερμηνεία μιας λέξης, τράβηξα από τη βιβλιοθήκη μου ένα παλιό ορθογραφικό-ερμηνευτικό λεξικό, του πολυτονικού συστήματος. Ήταν το μοναδικό σχολικό μου βοήθημα(!) στα πρώτα γυμνασιακά μου χρόνια, κι αυτό δώρο από τον αγαπημένο θείο Γιώργο. Στο ξεφύλλισμα των σελίδων του, και μέχρι να βρω τη συγκεκριμένη λέξη, ένοιωσα μια χαρακτηριστική και γνώριμη μυρωδιά! Σχεδόν αμέσως βρήκα και την πηγή της: Ένα αρωματικό φυτό του βουνού στη σελίδα 1795, μ’ έκανε με φέρω το βιβλίο στο πρόσωπό μου, να μυρίζω νοσταλγικά κι αχόρταγα τη μοσχοβολιά του και να θυμηθώ όμορφες μαθητικές/παιδικές στιγμές! Σαν πόσα χρόνια ήταν εκεί κι ακόμα μοσχοβόλαγε!

     Τα αρωματικά φυτά και τα λουλούδια ήταν συνηθισμένα ως σελιδοδείκτες, αλλά είχαν κι έναν ακόμη ρόλο, πολύ πιο σημαντικό και αρκετά ρομαντικό: Όταν δανείζαμε ή επιστρέφαμε βιβλία στις συμμαθήτριές μας, φροντίζαμε να βάζουμε στις σελίδες τους ένα-δύο από τα καλύτερα της επιλογής μας. Με την κίνησή μας αυτή, περιμέναμε από την πλευρά τους το «like» της εποχής και την αποδοχή της φιλίας και όχι μόνο!

 Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 5.2.2018

            https://nikolpapak.blogspot.com/2021/08/blog-post_29.html

Η «Ώρα των Καλαβρύτων»

Η πρώτη σελίδα της νέας μηνιαίας εφημερίδας «Ώρα των Καλαβρύτων»

     Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον και μεγάλη χαρά ξεφύλλισα και διαβάζω το γενέθλιο φύλλο της νέας εφημερίδας την «Ώρα των Καλαβρύτων», που είχε την ευγενή καλοσύνη να μου στείλει ο εκλεκτός φίλος και Εκδότης-Διευθυντής της κ. Νίκος Κυριαζής.

     Η «Ώρα των Καλαβρύτων» έρχεται να καλύψει την έντυπη ενημέρωση σε θέματα που απασχολούν και θέματα που «καίνε», τόσο τα Καλάβρυτα, όσο και όλα τα χωριά του Δήμου και την ευρύτερη περιοχή. Είναι μια πραγματικά άριστη και καλαίσθητη δημιουργία, που παράλληλα με την ειδησεογραφία, μια μεγάλη ποικιλία θεμάτων συμπεριλαμβάνεται στις σελίδες της, όπως ιστορικών, λαογραφικών, λογοτεχνικών κλπ.

     Μεταξύ των αξόνων επάνω στους οποίους πρέπει να κινείται μια εφημερίδα είναι η αντικειμενικότητα, η δεοντολογία, η δημοσιογραφική/επιστημονική πληρότητα, η έγκυρη ενημέρωση, το ήθος, το μεράκι και προ πάντων η αγάπη στον τόπο. Η μέχρι τώρα πορεία του Εκδότη-Διευθυντή της «Ώρας των Καλαβρύτων», του πολύ αγαπητού φίλου Νίκου Κυριαζή, έχει αποδείξει την προσήλωσή του σε όλα τα εχέγγυα που διασφαλίζουν από την αρχή κιόλας την επιτυχία της νέας έντυπης ενημέρωσης του τόπου μας.

     Σημειώνεται, τέλος, ότι τα δύο πρώτα φύλλα διατίθενται δωρεάν.

     Καλή δύναμη, καλή δουλειά, λοιπόν, επ’ αγαθώ του τόπου! Είμαι απόλυτα βέβαιος ότι η «Ώρα των Καλαβρύτων» θα κατακτήσει τις καρδιές όλων μας! Το έχει δείξει η ακεραιότητά σου, αγαπητέ Νίκο! Και μαζί με τις πολλές και θερμές ευχαριστίες μου για τη νέα σου εφημερίδα που μου έστειλες, σου εκφράζω άλλες τόσες που συμπεριέλαβες και προσωπικό μου άρθρο στις σελίδες της!

Η σελίδα της «ιστορίας, λαογραφίας, παράδοσης», 
όπου και το προσωπικό μου άρθρο

                           Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 3.2.2018