1η Σεπτέμβρη-Αρχή Ινδίκτου: Ιστορικά, θρησκειολογικά και λαογραφικά στοιχεία

     Ο όρος «Ίνδικτος» προέρχεται από τη λατινική λέξη «indictio», που σημαίνει «ορισμός», επειδή η 1^η Σεπτεμβρίου είχε ορισθεί να πληρώνονται κάθε δεκαπενταετία στους αυτοκράτορες της Ρώμης οι φόροι των πολιτών.

     Εκτός αυτού, στην περιοχή της Ανατολής τα περισσότερα ημερολόγια είχαν ως πρωτοχρονιά την 24^η  Σεπτεμβρίου, ημέρα της φθινοπωρινής ισημερίας. Επειδή όμως την ημέρα αυτή ήταν τα γενέθλια του αυτοκράτορα της Ρώμης Οκταβιανού, η πρωτοχρονιά μετατέθηκε στην προηγούμενη, δηλ. στις 23. Έτσι ίνδικτος επεκράτησε να σημαίνει το έτος και αρχή της ινδίκτου η πρωτοχρονιά.

     Αργότερα, αφού ο Μέγας Κωνσταντίνος ανακήρυξε επίσημη θρησκεία το Χριστιανισμό, έγινε χρήση της ινδίκτου ως χρονολογίας και από τότε ορίσθηκε να γιορτάζει η εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως την 1η Σεπτεμβρίου ως αρχή του εκκλησιαστικού έτους. Πιθανότατα αυτό δεν έγινε τυχαία, ούτε για λόγους διευκόλυνσης, αλλά είχε βαθύτερη συμβολική έννοια: Επειδή ο Σεπτέμβριος είναι μήνας συγκομιδής καρπών και προετοιμασίας για τον νέο κύκλο βλαστήσεως και καρποφορίας, καθιερώθηκε έτσι, ώστε να γιορτάζουν και οι Χριστιανοί την έναρξη της νέας γεωργικής περιόδου. Για το λόγο αυτό αποδίδονται ευχαριστίες στο Δημιουργό για τη χρονική περίοδο που παρήλθε και τελούνται δεήσεις για τη νέα που ξεκινάει.

     Στο ναό του Αγίου Γεωργίου στο Οικουμενικό Πατριαρχείο στο Φανάρι, τελείται πάντα κάθε 1^η του Σεπτεμβρίου πολυαρχιερατική Θεία Λειτουργία, με κάθε τυπικότητα και μεγαλοπρέπεια.

      Μεταξύ των ευχών που αναγιγνώσκονται στη Θεία Λειτουργία της ημέρας για την ευλογία του νέου έτους, είναι και η παρακάτω του Μεγάλου Βασιλείου. Η ίδια ευχή αναγιγνώσκεται από τον επίσκοπο ή τον ιερέα και στην αρχή του ημερολογιακού έτους (1^η Ιανουαρίου):

     «Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὁ καιροὺς καὶ χρόνους ἐν τῇ ἰδίᾳ ἐξουσίᾳ θέμενος, ὁ ἄναρχος καὶ ἀτελεύτητος καὶ ἐπέκεινα παντὸς χρόνου νοούμενός τε καὶ ὑπάρχων, ὁ πάσης ἐκτὸς μεταβολῆς τε τῶν ὄντων καὶ ἀλλοιώσεως, ὁ τὸν πάντα χρόνον τόν τε γεγονότα τόν τε ὄντα καὶ τὸν ἐσόμενον πληρῶν, ὁ ἐν τῇ ἀφάτῳ σου μακροθυμίᾳ καταξιώσας ἡμᾶς εἰς νέον ἐνιαυτὸν τοῦ πλούτου τῆς χρηστότητός σου εἰσελθεῖν, αὐτός, πανάγαθε Δέσποτα, τὴν εἴσοδον ταύτην τῇ θείᾳ σου χάριτι εὐλόγησον· ὄμβρους εἰρηνικοὺς πρὸς καρποφορίαν τῇ γῇ δώρησαι· τοὺς ἀέρας ὑγιεινοὺς καὶ εὐκράτους ἀνθρώποις τε καὶ κτήνεσι κατασκεύασον· δὸς ἡμῖν ἐν εἰρήνῃ καὶ ὁμονοίᾳ βεβαίᾳ τὸν κύκλον αὐτοῦ διελθεῖν, τῷ στεφάνῳ τῆς δόξης τῶν ἀρετῶν κοσμουμένους, τῷ φωτὶ τῶν ἐντολῶν σου εὐσχημόνως ὡς ἐν ἡμέρᾳ καλῶς ὁδεύοντας· τὸ εὐσεβὲς ἡμῶν ἔθνος τῇ δυνάμει σου κραταίωσον· τὴν νεότητα παιδαγώγησον· τὸ γῆρας περικράτησον· τοὺς ὀλιγοψύχους παραμύθησον· τοὺς ἐσκορπισμένους ἐπισυνάγαγε· τοὺς πεπλανημένους ἐπανάγαγε καὶ σύναψον τῇ ἁγίᾳ σου ᾿Εκκλησίᾳ, ἣν τῇ θείᾳ σου χάριτι καλῶς διαφύλαξον· λάλησον ἀγαθὰ ἐν ταῖς καρδίαις τῶν ἀρχόντων ἡμῶν, ἐνίσχυσον καὶ ἐνδυνάμωσον αὐτούς τε καὶ τὸν φιλόχριστον ἡμῶν στρατόν· ἐλθέτω ἐφ᾿ ἡμᾶς, Κύριε, ἡ βασιλεία σου, βασιλεία ἀγάπης, χρηστότητος, δικαιοσύνης καὶ εἰρήνης, καὶ ἀξίωσον ἡμᾶς ἐν ἑνὶ στόματι καὶ μιᾷ καρδίᾳ ὑμνεῖν σε καὶ δοξάζειν σε τὸν ἐν Τριάδι ἄναρχον καὶ αἰώνιον Θεὸν εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾿Αμήν.».

     Ομοιότητες με τη Χριστιανική λατρεία συναντάμε και στους Ιουδαίους, όπου, σύμφωνα με το Μωσαϊκό νόμο, τελούσαν την πρώτη ημέρα του εβδόμου ιουδαϊκού μηνός (αρχές Σεπτεμβρίου), τη γιορτή της Νεομηνίας ή των Σαλπίγγων. Την ημέρα αυτή απείχαν από κάθε εργασία και προσέφεραν θυσίες ολοκαυτωμάτων «εις οσμήν ευωδίας τω Κυρίω», όπως μας πληροφορούν τα βιβλία «Λευτικόν» και «Αριθμοί», τρίτο και τέταρτο αντίστοιχα της «Πεντάτευχου» της Παλαιάς Διαθήκης.

     Ομοιότητες συναντάμε, επίσης, και στην αρχαία Ελλάδα, όπου οι πρόγονοί μας εξέφραζαν τις ευχαριστίες τους στους θεούς για τις ευεργεσίες που με κάθε τρόπο τους παρείχαν: Τις κατάλληλες βροχές που έστειλαν και είχαν ως αποτέλεσμα την καλή καρποφορία, τη δικαιοσύνη και την ειρήνη ανάμεσα στους ανθρώπους, την καλή γονιμότητα των ζώων κλπ. Τις ευχαριστίες ακολουθούσαν δεήσεις για τη νέα καρποφορία της γης, την επικράτηση ευνοϊκών ανέμων, τις καλές συζυγικές σχέσεις, την καλή αναπαραγωγή των ζώων, την προστασία των πόλεων, την ασφάλεια των πλοίων στις θάλασσες. 

     Ανάλογες λατρείες συναντάμε σε θεότητες κι άλλων αρχαίων πολιτισμών.

    

     Αν αναζητούσαμε κάποιες ομοιότητες και στο πρόγραμμα της προσωπικής μας ζωής, είτε της ζωής του κοινωνικού συνόλου, σίγουρα θα βρίσκαμε, αφού το τέλος Αυγούστου σηματοδοτεί και το τέλος της περιόδου των διακοπών και της χαλάρωσης για εμάς. Σηματοδοτεί και ο Σεπτέμβριος, όμως, την αρχή μιας νέας περιόδου, μιας «νέας χρονιάς» με τον κάθε είδους αγώνα (εργασιακό, εκπαιδευτικό, πνευματικό, αθλητικό κλπ), που κάποιες φορές, ή σχεδόν πάντα, πρέπει να ενταθεί για το προσωπικό και για το γενικότερο καλό.

     Κατ’ ανάλογο τρόπο με την Εκκλησία μας, λοιπόν, οι ευχές που ανταλλάσσουμε με αγαπημένα και φιλικά πρόσωπα στο τέλος της χαλάρωσης και των διακοπών και στην αρχή της «νέας χρονιάς», φέρνουν (ή επιδιώκουν να φέρουν) και στη δική μας ζωή θετική ενέργεια και αισιοδοξία για το χειμώνα που έρχεται και, οπωσδήποτε, αναμένεται να έχει τις δυσκολίες του. Πασίγνωστη και η ευχή «καλό χειμώνα» στο τέλος των διακοπών ή του καλοκαιριού, που σε πολλούς καθόλου δεν αρέσει!

     Να σημειώσουμε, τέλος, ότι η πρωτοχρονιά (1^η Ιανουαρίου) έχει Ρωμαϊκή προέλευση και ήρθε στην Ορθόδοξη Ανατολή αρκετά αργότερα.

--------------------------------------------   

Πηγές:

Ορθόδοξος Συναξαριστής

Εγκυκλοπαίδεια ΓΙΟΒΑΝΗ

Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 31.8.2017

https://nikolpapak.blogspot.com/2021/08/blog-post_29.html

Θωρηκτό «ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΒΕΡΩΦ», αντιτορπιλικό «ΒΕΛΟΣ» και τριήρης «ΟΛΥΜΠΙΑΣ»: Σύντομο αφιέρωμα

     Αν κάνει κανείς ένα περίπατο μέχρι το Τροκαντερό, στο Παλιό Φάληρο, θα δει στο Πάρκο Ναυτικής Παράδοσης το θωρηκτό «Γεώργιος Αβέρωφ», το αντιτορπιλικό «Βέλος» και την τριήρη «Ολυμπιάς, τα οποία μπορεί και να επισκεφθεί.

     Θεωρώντας χρέος μας τη γνώση και τη διαφύλαξη της ιστορίας μας, κάνουμε ένα σύντομο αφιέρωμα στα τρία αυτά ιστορικά πλοία. Ένα δεύτερο σκεπτικό που με οδήγησε στην ανάρτηση του παρόντος άρθρου, είναι ότι θα μπορούσε αυτό να αποτελέσει κίνητρο σε σχολεία, συλλόγους, φορείς, ομάδες, αλλά και στον καθένα και στην καθεμία μια επίσκεψη στα πλωτά αυτά μουσεία. Σίγουρα θα αποζημιωθεί και θα μάθει πολλά, που ίσως να μην γνωρίζει. Άλλωστε, μια τέτοια επίσκεψη, θα είναι και απότιση φόρου τιμής στους ζωντανούς αυτούς θρύλους της ναυτικής μας ιστορίας.

Θωρηκτό «ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΒΕΡΩΦ»

     Μεγάλοι είναι οι συναισθηματικοί δεσμοί με συνδέουν με τον ζωντανό αυτό θρύλο το πολεμικού μας ναυτικού, για δύο λόγους. Ο πρώτος είναι η ευγνωμοσύνη που νοιώθω για τις υπηρεσίες του στην πατρίδα και ο δεύτερος γιατί μ’ αυτό είχε ταξιδέψει και ο βετεράνος των Βαλκανικών πολέμων και Α΄ παγκοσμίου πολέμου παππούς  Κωνσταντίνος Παπακωνσταντόπουλος, ο οποίος πάντα το ανέφερε με πολύ σεβασμό στις πολεμικές του αφηγήσεις.

    Αξέχαστη μένει πάντα στη μήνη μου και η πρώτη μου επίσκεψη το 1987, όταν έτυχα αυτόπτης και αυτήκοος μάρτυρας της αφήγησης ενός ναύτη, του Β΄ παγκοσμίου πολέμου, που με πολύ έντονα συναισθήματα περιέγραφε στο κατάστρωμα του θρυλικού πλοίου τις αναμνήσεις/εμπειρίες/περιπέτειές του! Στις δύο επόμενες επισκέψεις μου, με τελευταία το 2012, τα συναισθήματά μου δεν ήταν ούτε λιγότερα, ούτε μικρότερα από την πρώτη. Μόλις τελειώσουν οι εργασίες συντήρησης που γίνονται σήμερα  στο πλοίο,  θ’ ακολουθήσει κι άλλη.

     Το θωρηκτό «Γεώργιος Αβέρωφ» είναι ιστορικό πλοίο της νεότερης Ελλάδας. Πρόκειται για το μοναδικό δείγμα του τύπου (θωρακισμένο καταδρομικό) που διατηρείται στο κόσμο ως σήμερα. Ναυπηγήθηκε στο Λιβόρνο της Ιταλίας την περίοδο 1908 - 1911, και εντάχθηκε στο τότε Ελληνικό Βασιλικό Ναυτικό.

     Η τότε κυβέρνηση του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη δαπάνησε περισσότερες από 23.600.000 δρχ. για την απόκτησή του. Οι 8.000.000 προέρχονταν από το 20% της συνολικής κληρονομιάς Μεγάλου Ευεργέτη Γεωργίου Αβέρωφ, που παραχώρησε με τη διαθήκη του στο Ταμείο Εθνικού Στόλου το 1899, στην οποία όριζε ότι το ποσό αυτό διατίθεται για την ναυπήγηση μεγάλου πολεμικού πλοίου που θα φέρει τ’ όνομά του. Το υπόλοιπο ποσό για την προμήθειά του, καλύφθηκε από το Ταμείο Εθνικού Στόλου. Η Ελληνική Κυβέρνηση μάλιστα, πέτυχε ευνοϊκότερους όρους και τιμή αγοράς, έναντι άλλων ενδιαφερομένων.

     Κατά την αρχική του διαμόρφωση, η καύσιμη ύλη του ήταν ο άνθρακας, η ενδεικτική ιπποδύναμη 19.000 ίπποι και η ταχύτητά του 23 κόμβοι. Το πλήρωμά του αποτελούσαν 670 άνδρες, είχε εκτόπισμα 10.118 τόνους  και οι διαστάσεις του ήταν: μήκος 140,5 μ., πλάτος 21 μ., βύθισμα 7,5 μ. Τον οπλισμό του αποτελούσε μεγάλος αριθμός πυροβόλων διαφόρων διαμετρημάτων και τορπιλοσωλήνων.

     Η καθέλκυση του πλοίου έγινε το Μάρτη του 1910 και παραλήφθηκε από την Ελλάδα ένα χρόνο μετά, ύστερα από τις προβλεπόμενες δοκιμές. Πρώτο του ταξίδι ήταν στην Αγγλία, όπου έλαβε μέρος στις εορτές στέψης του Βασιλιά Γεωργίου του Ε΄ και εφοδιάσθηκε με πυρομαχικά. Στις 1 του Σεπτέμβρη του 1911 κατέπλευσε στο Φάληρο, όπου τού επιφυλάχθηκε πρωτοφανής μεγαλειώδης υποδοχή από όλα τα πλωτά μέσα της περιοχής, που ήταν γεμάτα κόσμο.

     Από τη στιγμή εκείνη το «Γεώργιος Αβέρωφ» ήταν το πιο σύγχρονο και το πιο ισχυρό πολεμικό πλοίο στην Ανατολική Μεσόγειο και ιδιαίτερα στο Αιγαίο.

     Με την έναρξη των εχθροπραξιών των Βαλκανικών πολέμων τον Οκτώβριο του 1912, ο Ελληνικός στόλος κλήθηκε να πετύχει έναν ιδιαίτερα δύσκολο συνδυασμό στόχων: να εμποδίσει την έξοδο του οθωμανικού στόλου στο Αιγαίο, να αποκτήσει την κυριότητα των νησιών του βορειοανατολικού Αιγαίου, να εμποδίσει τη μεταφορά οθωμανικών στρατευμάτων και εφοδίων προς τα ηπειρωτικά μέτωπα των Βαλκανίων, καθώς και να προστατεύσει τις θαλάσσιες μεταφορές της Ελλάδας και των συμμάχων της. Η περίοδος εκείνη υπήρξε  αναντίρρητα η πλέον ένδοξη για το θωρηκτό «Γεώργιος Αβέρωφ», που τέθηκε επικεφαλής του Στόλου του Αιγαίου υπό τον Ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη και απέπλευσε προς τα Δαρδανέλια. Η νικηφόρα ναυμαχία της Έλλης, η κατάληψη του Αγίου Όρους, της Λήμνου και των άλλων νησιών του βορείου Αιγαίου (Θάσου, Σαμοθράκης, Ίμβρου, Τενέδου, Αγίου Ευστρατίου, Μυτιλήνης, Χίου) διέλυσε τις προσδοκίες του Σουλτάνου και της Υψηλής Πύλης για τον έλεγχο του Αιγαίου. Το «Γεώργιος Αβέρωφ» είχε γίνει για την Ελλάδα σύμβολο, ενώ για την Τουρκία «το διαβολοκάραβο» (σεϊτάν παπόρ).

     Κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, οι υπηρεσίες του ήταν ελάχιστες, καθώς ο Τουρκικός Στόλος παρέμεινε κλεισμένος στα Δαρδανέλλια λόγω της ναυτικής υπεροχής των συμμάχων. Με το τέλος του πολέμου εισέπλευσε στην Κωνσταντινούπολη, όπου αποθεώθηκε από τον Ελληνικό πληθυσμό της περιοχής.

     Κατά τις επιχειρήσεις στην Μικρά Ασία, η κύρια προσφορά του ήταν η μεταφορά στρατιωτών και η κάλυψη των αποβατικών επιχειρήσεων στην Ανατολική Θράκη.

     Το 1925 το θωρηκτό αναβαθμίστηκε στα ναυπηγεία της Τουλόν της Γαλλίας, για να ανταποκρίνεται στις καινούργιες απαιτήσεις. Το 1928 όλες οι εργασίες είχαν αποπερατωθεί και το πλοίο ήταν και πάλι επιχειρησιακά έτοιμο. Εννιά χρόνια αργότερα (1937) βρέθηκε ξανά στην Αγγλία, αυτή τη φορά για την τελετή στέψης του βασιλιά Γεωργίου του ΣΤ΄.

     Κατά την κήρυξη του Β΄ παγκοσμίου πολέμου, την μετέπειτα εισβολή και ραγδαία προέλαση των γερμανικών στρατευμάτων στην Ελλάδα τον Απρίλιο του 1941, το Γενικό Επιτελείο Ναυτικού σχεδίαζε να το βυθίσει, λόγω της παλαιότητάς του. Το πλήρωμά του τότε εξεγέρθηκε και με δική του πρωτοβουλία διέφυγε στην Αλεξάνδρεια. Το «Γεώργιος Αβέρωφ» ήταν ένα από τα λίγα Ελληνικά πλοία που κατάφεραν να φτάσουν σώα στην Αιγυπτιακή πόλη, αφού τα περισσότερα βυθίστηκαν από τις επιδρομές γερμανικών αεροπλάνων.

     Στις 17 Οκτωβρίου του 1944, επικεφαλής για άλλη μια φορά του Στόλου, μετέφερε την τότε Ελληνική κυβέρνηση από την εξορία στην απελευθερωμένη Αθήνα, με πλοίαρχο τον μετέπειτα Υπουργό Εμπορικής Ναυτιλίας  Σπυρίδωνα Μάτεση, ο οποίος υπήρξε και ο τελευταίος πλοίαρχος του θωρηκτού, το οποίο αποσύρθηκε το 1952 και μέχρι το 1984 ήταν αγκυροβολημένο στον Πόρο.

     Το 1984 το Πολεμικό Ναυτικό αποφάσισε να το μετατρέψει σε πλωτό μουσείο και το μετέφερε στο Φάληρο. Εκεί βρίσκεται από τότε και τιμάει με την παρουσία του το Ελληνικό Ναυτικό και την ναυτική κληρονομιά της Ελλάδος.

     Όσα πλοία του Πολεμικού Ναυτικού εισέρχονται στο λιμάνι του Φαλήρου τού αποδίδουν τιμές: Ο κυβερνήτης διατάζει το πλήρωμα από στάση προσοχής να κάνει κλίση κεφαλής προς το «Γεώργιος Αβέρωφ» και, με το σχετικό σφύριγμα του πλοίου στο οποίο επιβαίνουν, στρέφονται οι κεφαλές όλων στο θρυλικό θωρηκτό, ενώ οι αξιωματικοί το χαιρετούν στρατιωτικά.

     Το 2003 βραβεύτηκε για τις υπηρεσίες που στην πατρίδα με το χρυσό μετάλλιο της Ακαδημίας Αθηνών.

     Από τον Απρίλιο 2017 έγιναν στο «Γεώργιος Αβέρωφ» οι απαραίτητες  εργασίες συντήρησης. Για το λόγο αυτό ταξίδεψε με τη βοήθεια ρυμουλκών από το Φάληρο έως τα ναυπηγείο Σκαραμαγκά. Τρεις μήνες μετά επέστρεψε στο Τροκαντερό, όπου συνεχίζονται εκεί οι εργασίες συντήρησης. Όταν περατωθούν, θα ανοίξει και πάλι τις πόρτες του στους επισκέπτες του.

     Πρόσφατα διαβάσαμε ότι η τελευταία αυτή συντήρησή του αναθέρμανε το όνειρο να αποκτήσει πάλι τη δυνατότητα να ταξιδέψει σε νησιά του Αιγαίου τα οποία και απελευθέρωσε! Ποιος δεν θα συγκινηθεί όταν γίνει αυτό! Ποιος δεν θα ριγήσει όταν ξαναδεί τον δοξασμένο «γέροντα» του πολεμικού μας ναυτικού να βγαίνει υπερήφανος στο Αρχιπέλαγος!  

Συμπληρωματικά ιστορικά στοιχεία στο άρθρο (2019):             

     Στις 5 Οκτωβρίου 2017 το θωρηκτό για το λιμάνι της Θεσσαλονίκης, για τους εορτασμούς της επετείου απελευθέρωσης της πόλης, του ΟΧΙ και της εορτής του αγίου Δημητρίου. Τότε, 26 Οκτωβρίου 2027, η πολεμική σημαία του  τιμήθηκε με με τον Ανώτερο Ταξιάρχη του Τάγματος του Σωτήρος, από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας επί του πλοίου, που βρισκόταν στο λιμάνι της συμπρωτεύουσας.               

Ο ναός του αγίου Νικολάου του θωρηκτού Αβέρωφ

     «Τα χριστιανικά αισθήματα της τότε Ελληνικής κοινωνίας αλλά και οι προσωπικές πεποιθήσεις των αξιωματικών του Πολεμικού Ναυτικού και της ηγεσίας του, φρόντισαν ώστε στη ναυαρχίδα του Ελληνικού στόλου να υπάρχει εκκλησία επί του καταστρώματος, παρότι δεν προβλεπόταν από τα αρχικά σχέδια του πλοίου, τα οποία προσαρμόστηκαν κατόπιν σχετικής επιθυμίας και παραγγελίας του Πολεμικού Ναυτικού», περιγράφει ο αρχιμανδρίτης Ιουστίνος Μαρμαρινός, συνταγματάρχης - ιερέας του ΓΕΝ. Το εκκλησάκι έγινε στο σημείο που ήταν σχεδιασμένη η πυριτιδαποθήκη. Πρόκειται για το μοναδικό πολεμικό πλοίο με ναό και μάλιστα πάντα υπηρετούσε ιερέας.

     Ο ναός του αγίου Νικολάου στο θωρηκτό επέδρασε ουσιαστικά στην ψυχολογία του πληρώματος και συνετέλεσε στην επιτυχία της αποστολής του. Καθ’ όλη τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων, επέβαινε του πλοίου στρατιωτικός ιερέας ως κανονικό μέλος του πληρώματος, λειτουργούσε Κυριακές και γιορτές και εμψύχωνε το πλήρωμα τις δύσκολες στιγμές. 

     Στο μικρό αυτό ναό τελέσθηκαν και μυστήρια, όπως γάμοι και βαπτίσεις, ιδιαίτερα παιδιών ομογενών κατά τα ταξίδια του θωρηκτού στη βόρεια Αφρική.

     Για κάποιους ο ναός του πλοίου και η προστασία του αγίου Νικολάου ήταν ο λόγος που το «Γεώργιος Αβέρωφ» δεν έχασε ούτε μία μάχη και δεν υπέστειλε ποτέ τη σημαία του από την ημέρα της καθέλκυσής του.

Αντιτορπιλικό «ΒΕΛΟΣ»

     Το «Βέλος» είναι ένα από τα τέσσερα όμοια αντιτορπιλικά, που παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα από τις ΗΠΑ κατά την περίοδο 1959-60. Κατά την διάρκεια εκπαιδευτικών ασκήσεων του ΝΑΤΟ το 1973, το πλοίο αποστάτησε υπό τον Αντιπλοίαρχο Νικόλαο Παππά και ζήτησε άσυλο στο Φιουμιτσίνο της Ιταλίας, ως μια εκδήλωση αντίδρασης προς τη στρατιωτική δικτατορία στην Ελλάδα. Ο Κυβερνήτης, 6 αξιωματικοί και 25 υπαξιωματικοί και ναύτες παρέμειναν στο εξωτερικό ως πολιτικοί φυγάδες. Η ενέργεια αυτή επέφερε μεγάλο πλήγμα στο εδώ στρατιωτικό καθεστώς. Όταν το 1974 εισέβαλαν οι Τούρκοι στην Κύπρο, το αντιτορπιλικό «Βέλος» έσπευσε να βοηθήσει στην άμυνα του νησιού.

     Στις 26 Μαρτίου 1991 παροπλίσθηκε και το 1994 το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό το ανακήρυξε σε μουσείο για τον αγώνα ενάντια στην δικτατορία και το πλοίο αγκυροβόλησε στον Πόρο. Τον Δεκέμβριο του 2000 μεταφέρθηκε στην Ναυτική βάση της Σαλαμίνας για επισκευή και ανάπλασή του σε επισκέψιμο ναυτικό μουσείο.

     Από τον Ιούνιο του 2002 ευρίσκεται αγκυροβολημένο στο Πάρκο Ναυτικής Παράδοσης στο Παλαιό Φάληρο.

Τριήρης «ΟΛΥΜΠΙΑΣ»

Η τριήρης "ΟΛΥΜΠΙΑΣ"
(Φωτογραφία από το κατάστρωμα του "Βέλος")

     Η τριήρης «Ολυμπιάς» παραγγέλθηκε για λογαριασμό του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού και το 1987 ολοκληρώθηκε η ναυπήγηση και καθέλκυσή της, σε ομοίωμα αρχαίας ελληνικής τριήρους και σύμφωνα με όλα τα αρχαιολογικά στοιχεία και τους νόμους της  ναυπηγικής μηχανικής. Μετά τη ναυπήγηση αυτή, δόθηκε τέλος σε ορισμένες αντιρρήσεις και διαφωνίες, τόσο ως προς τις πραγματικές διαστάσεις, όσο και προς τη λειτουργικότητα που είχε αυτός ο τύπος σκάφους κατά την αρχαιότητα.

     Στις δοκιμές που ακολούθησαν την καθέλκυση, οι επιδόσεις της «Ολυμπιάδος» ήταν αξιοθαύμαστες. Ανέπτυξε ταχύτητα εννέα κόμβων και έπλεε επί ώρες με 4-5 κόμβους και με το μισό αριθμό κωπηλατών, εκ περιτροπής.

     Το μήκος της είναι 37 μέτρα, το πλάτος της 5,5, το βύθισμα 1,25, το εκτόπισμά της 70 τόνοι και το υλικό κατασκευής ξύλο (δρυς). Έχει δύο ιστούς, έναν μεγαλύτερο κι έναν μικρότερο, πάνω στους οποίους των φέρονται ισάριθμα τετράγωνα πανιά. Η κωπηλασία γίνεται από ίδιο αριθμό κωπηλατών, όπως και στην αρχαιότητα.

     Tο «Ολυμπιάς» συμμετείχε σε πολλές πολιτιστικές δραστηριότητες. Ενδεικτικά αναφέρουμε:

- 1988: Ταξίδια σε νησιά του Αργοσαρωνικού, Θεσσαλονίκη και Αλεξανδρούπολη και συμμετοχή στις εκεί πολιτιστικές εκδηλώσεις.

- 1989 (Αύγουστος): Μεταφορά της ολυμπιακής φλόγας από την Ελευσίνα στο Φάληρο.

- 1993 Συμμετοχή στις εκδηλώσεις του εορτασμού των 2.500 ετών του δημοκρατικού πολιτεύματος στο Λονδίνο.  

 1994: Συμμετοχή σε εκδηλώσεις στην Κέρκυρα.

- 2004: Ύστερα από επισκευές, εργασίες συντήρησης και δοκιμές, παραδίδεται στο Δήμο Πειραιώς, όπου και συμμετείχε στη μεταφορά της Ολυμπιακής φλόγας (11 Αυγούστου). Ένα μήνα μετά παραδόθηκε στο Πολεμικό Ναυτικό.

- 2005: Το υψηλό κόστος συντήρησης, ο μεγάλος αριθμός πληρώματος που απαιτείται και η έλλειψη πρακτικού οφέλους για το Πολεμικό Ναυτικό, οδήγησαν στην απόφαση να τεθεί σε εκθεσιακή χρήση στο Τροκαντερό, δίπλα στο θωρηκτό «Γεώργιος Αβέρωφ», στο οποίο υπάγεται και οργανικά.

Η θέα προς τον Πειραιά, τον Αργοσαρωνικό και το Φάληρο από το κατάστρωμα των πλοίων είναι μαγευτική!

Πηγές:

Εγκυκλοπαίδεια «ΔΟΜΗ»

Εγκυκλοπαίδεια «ΓΙΟΒΑΝΗ»

Επίσημη ιστοσελίδα Πολεμικού Ναυτικού

http://www.dogma.gr/ellada/to-ekklisaki-tou-ag-nikolaou-prostatefse-to-averof/13936/

                                   Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 24.8.2017

«Μεθ’ υπολήψεως κι ευγνωμοσύνης»! (*)

«ΤΙΜΗΣ ΕΝΕΚΕΝ»! 

     Αμέσως μετά τον αιφνιδιασμό που ένοιωσα, περίπου ένα χρόνο πριν, όταν η ιδιοκτήτρια του Λαογραφικού Μουσείου-Πύργου του Λεχουρίτη κ. Ελένη Πορετσάνου μού πρότεινε η φετινή πολιτιστική εκδήλωση στον ιστορικό αυτό χώρο να γίνει προς τιμή μου, αναλογιζόμουν πως κάτι τέτοιο θα είναι πολύ βαρύ για τους ώμους μου. Όμως, μια τόσο τιμητική πρόταση δεν έχεις δικαίωμα να την περιφρονήσεις, γιατί, αν μη τι άλλο, θα ήταν προσβολή προς τη μεγάλη αρχόντισσα, την κ. Ελένη Πορετσάνου.  

     Καθοριστικά στην αποδοχή της τιμητικής αυτής πρότασης συνέβαλε και ο οικείος χώρος του Λαογραφικού Μουσείου–Πύργου του Λεχουρίτη, αφού εκεί συμμετείχα ως ομιλητής σε προηγούμενες εκδηλώσεις, προς τιμήν των πολύ αγαπητών μου συμπατριωτών λογοτεχνών, κ.κ. Κωνσταντίνου Νικολόπουλου-Καμενιανίτη και Νίκου Σακελλαρόπουλου και το μοναδικό άγχος μου με διακατείχε όσο οι μέρες πλησίαζαν, ήταν η επιτυχία για τη διοργανώτρια και τον ιστορικό πύργο-μουσείο.

     Η τριακονταετής εμπειρία, όμως, της κ. Ελένης Πορετσάνου στη διοργάνωση και το συντονισμό τέτοιων εκδηλώσεων, δεν άφηνε περιθώριο αποτυχίας κι αυτό με όπλιζε με θάρρος. Η προσωπική μου συμβολή, αν μπορεί να θεωρηθεί συμβολή, ήταν οι προσωπικοί μου προσκεκλημένοι, που πραγματικά ανταποκρίθηκαν υπεράνω των προσδοκιών μου! Δυναμική παρουσία είχε και το χωριό μου, το Λειβάρτζι, με πολύ κόσμο και τους Προέδρους και Μέλη του Τοπικού Συμβουλίου και των Συλλόγων Αθήνας και Πάτρας. Δυναμική και η παρουσία από το χωριό της μητέρας μου, το Αγρίδι, που είναι κι αυτό χωριό μου, αφού πέραν των δεσμών αίματος, τα τρία γυμνασιακά χρόνια στο Σοπωτό φιλοξενήθηκα εκεί από την μεγαλύτερη αδελφή της μητέρας μου, την «θειά-Φώτω» και τον άντρα της του «μπάρμπα-Σωτήρη» Ασημακόπουλο. Δυναμική, βεβαίως, η παρουσία και άλλων χωριών, όπως των Καμενιάνων, του Σοπωτού, του Μανεσίου κ.ά.

     Αρκετοί ήταν οι προσκεκλημένοι και από την πλευρά της κ. Πορετσάνου και από τη δική μου, που διήνυσαν πολλές δεκάδες χιλιόμετρα για να έλθουν. Η αγάπη και τα δυνατά συναισθήματα έκδηλα στα πρόσωπα όλων! Ορισμένοι, μάλιστα, ήρθαν με τα δώρα τους!

Οι κ.κ. Παναγιώτης Φράγκος, Κωνσταντίνος Νικολόπουλος-Καμενιανίτης
και Κατερίνα Γεωργάτου βασικοί ομιλητές της εκδήλωσης
(Φωτογρ.: Λευτέρης Αβραμίδης, Ιωάννης Κακαβάς)

    
   Από τη στιγμή της έναρξης της εκδήλωσης με το καλωσόρισμα της οικοδέσποινας κ. Πορετσάνου, μέχρι και τη λήξη της, όλοι παρακολουθούσαν με μεγάλο ενδιαφέρον και χωρίς να ακούγεται ο παραμικρός ψίθυρος, που θα έλεγε κανείς ότι επρόκειτο για μυσταγωγία! Μεταξύ των σύντομων χαιρετισμών των επισήμων προσκεκλημένων και αυτός του Δημάρχου Καλαβρύτων κ. Γεωργίου Λαζουρά, που λόγω της μετάβασής του στην Κρήτη για τον εορτασμό της επετείου του ολοκαυτώματος των Ανωγείων, δεν μπόρεσε να παραστεί ο ίδιος και αναγνώστηκε από την κ. Ελένη Πορετσάνου. Οι βασικοί ομιλητές της εκδήλωσης κ.κ. Παναγιώτης Φράγκος, Πρόεδρος του Συλλόγου Λειβαρτζινών Αθήνας, και Κωνσταντίνος Νικολόπουλος-Καμενιανίτης, συμμαθητής μου στα γυμνασιακά θρανία, αδελφικός μου φίλος και πνευματικός μου συνοδοιπόρος, πραγματικά καθήλωσαν με το λόγο τους, όχι μόνο εμένα, αλλά και όλο το κοινό. Η επίσης βασική ομιλήτρια, δικηγόρος (και ανιψιά μου) κ. Κατερίνα Γεωργάτου, έκανε με τον τεκμηριωμένο λόγο της μια επιστημονική προσέγγιση στο επίσης αγαπημένο κομμάτι της συγγραφής μου, τη λαογραφία.

Οι προσκεκλημένοι κατέκλυσαν όλο το χώρο γύρω από τον Πύργο-Μουσείο!
(Φωτογρ.: Λευτέρης Αβραμίδης)

     Όπως ειπώθηκε από πολλά στόματα, ιδιαίτερο τόνο έδωσαν και οι απαγγελίες ποιημάτων μου από τις κόρες μου, τη Μαρίνα και την Αγγλική. Πολλές και καλές κριτικές έλαβε και μια μικρή έκπληξη που αφήσαμε για το τέλος, σε συνεργασία με την κ. Πορετσάνου και τον καταξιωμένο εκφραστή της δημοτικής παράδοσης κ. Γιώργη Δαλιάνη: Ενώ απήγγειλα το ποίημα μου «εικόνες από τη ζωή του τσοπάνη», ο Γ. Δαλάνης έπαιζε με τη φλογέρα του τον ποιμενικό σκοπό «ο σκάρος»!

Χαιρετισμός κ. Δημ. Βαρβιτσιώτη, Προέδρου της Παγκαλαβρυτινής Ενώσεως
(Φωτογρ.: Λευτέρης Αβραμίδης)

     Αμέσως μετά τη λήξη, οι χαιρετισμοί, οι ευχές, τα κολακευτικά σχόλια και τα τιμητικά λόγια για τη διοργανώτρια, την εκδήλωση και τον τιμώμενο περίσσευαν! Ορισμένοι δήλωναν ότι ρίγησαν από συγκίνηση και εν κατακλείδι ένα ακόμα πολύ σημαντικό πολιτιστικό γεγονός του καλοκαιριού στο γενέθλιο τόπο είχε στεφθεί με απόλυτη επιτυχία! 
     Τέλος, η Αβραμιαία φιλοξενία που είχε επιμεληθεί με πολλή τέχνη και μεράκι η οικοδέσποινα, επισφράγισε την εκδήλωση, όπως πάντα.  

Μεγάλο μου ευχαριστώ και από βήματος
(Φωτογρ.: Λευτέρης Αβραμίδης)

     Αφού εκφράσω τις θερμότερες των ευχαριστιών μου στην κ. Ελένη Πορετσάνου, σε όλους τους συντελεστές, τους ομιλητές και τους προσκεκλημένους και μέσα από το σύντομο αυτό άρθρο, παραθέτω ως επίλογο αποσπάσματα από την σύντομη ευχαριστήρια ομιλία μου που έκλεισε την εκδήλωση:

     «Απ’ όλα όσα έχουν ειπωθεί μέχρι σήμερα και απ’ όλα όσα θα ειπωθούν από σήμερα και μετά για την ελαχιστότατά μου, για ένα να είστε σίγουροι: Πως η ζεστασιά της αγάπης σας εδώ απόψε θα μείνει αμετακίνητη στο κεντρικότερο σημείο της καρδιάς μου!

……………….

     Μοναχική ενασχόληση το γράψιμο και κάποιες φορές αισθάνομαι «παρών-απών» από την οικογένειά μου. Θα μου επιτρέψετε να εκφράσω κι ένα δημόσιο ευχαριστώ στις μούσες μου, που με εμπνέουν με την αγάπη τους και την ομορφιά τους: τη σύζυγό μου Ελένη και τις κόρες μας Μαρίνα και Αγγελική. Τις ευχαριστώ για την κατανόησή τους για την ταυτόχρονη παρουσία «παρουσία-απουσία» μου.

……………….

     Απευθυνόμενος στην κ. Πορετσάνου:

     Συγκέντρωση πνευματικών και άλλων προσωπικοτήτων του τόπου μας εδώ σήμερα κι αυτό υπογραμμίζει πως στους δύσκολους καιρούς που μας ξημερώσανε, εκδηλώσεις όπως αυτή απόψε, είναι φάρος ελπίδας και προσανατολισμού..

……………….

     Παρακάλεσα τρία νέα παιδιά να έχουν ενεργό συμμετοχή στην αποψινή εκδήλωση: Τις κόρες μου που έκαναν τις απαγγελίες και την Κατερίνα. Δικό μας παιδί, Καλαβρυτινόπουλο και η Κατερίνα, ανιψιά μου, με ρίζες από το Αγρίδι Καλαβρύτων, της μεγάλης οικογένειας των «Πουρναραίων». Δεν θέλω να σταθείτε στο ότι είναι συγγενείς μου. Θέλω να σταθείτε στο ότι αποδέχθηκαν με προθυμία και ενθουσιασμό την πρότασή μου, κάτι που δείχνει πως οι νεότερες γενιές βαδίζουν στις ράγες των Αξιών».

=========================================

     (*) Τον τίτλο του άρθρου δανείστηκα από «κλείσιμο» επιστολής του αείμνηστου πατέρα μου, τον Ιούνιο του 1972. Ο «Έπαινός» μου στην πρώτη τάξη του γυμνασίου του Σοπωτού, συνοδευόταν από χρηματικό έπαθλο τετρακοσίων πενήντα (450) δραχμών - αξιόλογο ποσό για την εποχή του - από την οικογένεια Σοφιανοπούλου. Θέλοντας ο σχεδόν αγράμματος πατέρας μου να εκφράσει τις ευχαριστίες του στη μεγάλη αυτή οικογένεια του Σοπωτού, συμβουλεύθηκε το συγχωριανό μας μπάρμπα-Γιάννη Μυλωνά, εγγράμματο για την εποχή του (απόφοιτος Ελληνικού σχολείου), και έστειλε επιτολή, την οποία έκλεινε με τα λόγια του τίτλου του άρθρου και την υπογραφή του.

Με εκλεκτούς συντελεστές της εκδήλωσης και φίλους 

Όταν μια μεγάλη στιγμή περιστοιχίζεται από την οικογένειά σου, γίνεται μεγαλύτερη!

                                                    Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος

                                                                      20 Αυγ. 2017

Λίγα λόγια για τον ιστορικό Πύργο του Λεχουρίτη

(Πηγή: http://www.kalavrytanews.com/?m=1 )

«[…]Ντουφέκια ήταν στους τοίχους του δαφνοστεφανωμένα και στις αυλές, στις σάλες του σκιές του Εικοσιένα. Σακούλια μπαρουτόβολα κρέμονταν σε καρφιά και λάφυρα απ’` τον Δράμαλη, πιστόλες και σπαθιά[…]». (Προσωπικές αναμνήσεις του Χρήστου και του Γιώργη Πορετσάνου,- τον Πύργο αγόρασε ο πατέρας τους Ανδρέας, το 1905).

     Ο ιστορικός Πύργος του Λεχουρίτη κτίστηκε, αρχικώς ο μισός, το 1740 έως το 1760, όταν διορίστηκε ο Αναγνώστης Λεχουρίτης άρχοντας των τριάντα δύο χωριών της Ερυμάνθειας περιοχής. Και ο άλλος μισός το 1785 έως το 1790, όταν πάλι διορίστηκε άρχοντας ο εγγονός του Αναγνώστης, αγωνιστής του 1821 μαζί με τους τέσσερις γιους του.

     Ο Πύργος είχε υπόγεια κρυφή διάβαση προς το τότε παράρτημά του – σημερινό σπίτι του Ν. Σακελλαρόπουλου (η διάβαση διακρίνεται και σήμερα). Ο Πύργος γνώρισε μεγάλες δόξες, φιλοξένησε στις σάλες του μεγάλες μορφές του Εικοσιένα, καθώς και τον Τούρκο διοικητή των Καλαβρύτων ως αιχμάλωτο. Το μεγάλο αυτό εθνικό μνημείο επισκέφθηκαν το 1840 προς τα μέσα της Άνοιξης ο Όθωνας και η Αμαλία, πρώτοι Βασιλείς της Ελλάδος, για να τιμήσουν και να γνωρίσουν από κοντά τον καπετάν Γιώργη Λεχουρίτη.

      Ο Πύργος έμεινε σφαλισμένος μετά την επιδημία του 1854 για πολλά χρόνια, έως ότου πουλήθηκε από τον γιο του καπετάν Γιώργη Λεχουρίτη Γιάννο, δήμαρχο για πολλά χρόνια στην Κ. Αχαΐα, στον πατέρα του αειμνήστου Γ. Πορετσάνου, το έτος 1905. Το Λεχούρι οφείλει πολλά στον Γ. Πορετσάνο, διότι διέσωσε και κατέγραψε πολλά ιστορικά στοιχεία για το χωριό του το Λεχούρι, σε μερικά από τα οποία βασίζουμε σήμερα την έρευνά μας. Ο Πύργος ανακαινίστηκε εξ ολοκλήρου το 1990, σε δε τμήμα αυτού λειτουργεί σήμερα Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο, ενώ κάθε χρόνο στον κήπο του δίδονται διαλέξεις από σημαντικούς πνευματικούς ανθρώπους και διοργανώνονται διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις.

     Ο κύριος χώρος του μουσείου Παραδοσιακή κρεβατοκάμαρα Λαϊκά σκεύη, Εξαρτήματα αργαλειού, σίδερα και μηχανή της βασίλισσας Όλγας. Με πέτρες από τα αναθέματα των παλιών και νεότερων διχασμών μας: των ετών 431 π.Χ., 1825, 1916, 1936, 1946 κ.λπ., όπως επιγράφονται στην πλάκα του μνημείου. Το μνημείο, που είναι προσφορά του Γ. Πορετσάνου, απέσπασε βραβείο από τον Μιλτιάδη Έβερτ ως (τότε) Δήμαρχο Αθηναίων, το 1986, που είχε ανακηρυχθεί «παγκόσμιο έτος ειρήνης». Επί της πλάκας του ηρώου αναγράφονται τα ονόματα των πεσόντων κατά τους διάφορους πολέμους του Ελληνισμού.

    

     Υ.Γ.: Τα ανωτέρω ιστορικά στοιχεία ανήκουν στα αρχεία του Μουσείου «Πύργος Λεχουρίτη», του οποίου ιδιοκτήτρια είναι η κ. Ελένη Γ. Πορετσάνου. Είναι συγκεντρωμένα από τα ιστορικά ντοκουμέντα των Γ. Παπανδρέου, Ντουντούμη, επετηρίδων Καλαβρύτων, Γ. Πορετσάνου, από έρευνες στην Εθνική Βιβλιοθήκη Αθηνών κλπ.

     Κάθε χρόνο κατά τον μήνα Αύγουστο στο περιβάλλοντα χώρο του Μουσείου διοργανώνονται εξαιρετικές φιλολογικές βραδιές και εκδηλώσεις με καλεσμένους ανθρώπους του πνεύματος, συγγραφείς, ιστορικούς, μελετητές σε μια μυσταγωγία που τιμά τον τόπο και την ιστορία του. 

Γιορτή στη γιορτή!

Έτοιμη η γιορτή, με σταυρό από πιπέρι, να την ευλογήσει ο παπάς!

     Οι φετινές καλοκαιρινές διακοπές με τη σύζυγό μου ξεκίνησαν  από τη Σάμο. Ήταν η τρίτη φορά που βρεθήκαμε στο πανέμορφο Αιγαιοπελαγίτικο νησί, φιλοξενούμενοι, όπως και τις δύο προηγούμενες, από τον Κώστα και την Ευδοκία, άριστους συγγενείς και τέλειους φίλους.  Σαν ελάχιστη «ανταμοιβή» στην αγάπη τους, καθώς και την αγάπη όλων των συγγενών τους και των κατοίκων των Κοντακαίικων (έτσι λέγεται το χωριό του Κώστα, κοντά στο Καρλόβασι), πού πάντα με τον καλύτερο τρόπο μάς δείχνουν τα αγνά τους συναισθήματα, θ’ αναφερθούμε στο ξεχωριστό έθιμο της γιορτής. Ίσως γίνει γνωστό έτσι και σε άλλες περιοχές της πατρίδας μας το έθιμο αυτό, καθώς και το «δέσιμο», η σύμπνοια, η φιλοξενία και η αγάπη των ανθρώπων του χωριού στην παράδοση.

     Χαρακτηριστικό πολλών περιοχών της Σάμου η «γιορτή», τηρείται με κάθε λεπτομέρεια και τελετουργικό στη γιορτή των καθεδρικών εκκλησιών, αλλά και σε πολλές άλλες εκκλησίες και ξωκκλήσια στη μνήμη των αγίου που τιμώνται. Και δεν είναι τίποτα άλλο, παρά ειδικό φαγητό μεγάλης ποσότητος, για να φτάσει να πάρουν όλοι οι προσκυνητές, όχι για να χορτάσουν, αλλά σαν κέρασμα και ευλογία. Το πατροπαράδοτο αυτό έθιμο, δεν θα μπορούσε να μην έχει την τιμητική του και στη γιορτή του αϊ-Λιά, στο γραφικό εκκλησάκι του όμορφου χωριού.

Το γραφικό εκκλησάκι του προφήτη Ηλία στα Κοντακαίικα Σάμου

«Ο ευλογήσας τους πέντε άρτους εν τη ερήμω…» στον εσπερινό.

     Κύρια υλικά για την παρασκευή της γιορτής, είναι το κρέας - συνήθως γίδα -, μεγάλη ποσότητα κρεμμυδιών (σε βάρος ίσο με του κρέατος ή και περισσότερο) και το κομμένο σιτάρι (πλιγούρι).  

Κρεμμύδια όσα και το βάρος του κρέατος.

     Αφού το κρέας έχει τεμαχιστεί σε μεγάλα κομμάτια, μπαίνει για βράσιμο στο μεγάλο καζάνι λίγο πριν νυχτώσει. Το «μαγειρείο» στήνεται σε κάποια γωνιά στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας, ή στην αυλή κάποιου κοντινού σπιτιού. Αφού βράσει καλά και για αρκετές ώρες, το βγάζουν από το καζάνι να παγώσει λίγο και το ξεκοκαλίζουν προσεκτικά. Στη συνέχεια το βράσιμο συνεχίζεται με τα κρεμμύδια, μέχρι όλα μαζί να «λιώσουν». Τώρα χρειάζεται συχνό ανακάτεμα για να μην κολλήσει στον πάτο του καζανιού. Στο ξημέρωμα συμπληρώνουν/προσθέτουν το σιτάρι και το ανάλογο αλατοπίπερο. Από την ώρα που θα αρχίσει όλο το μείγμα αυτό να βράζει, το ανακάτεμα δεν σταματάει καθόλου και χρειάζεται γερά μπράτσα. Η κουτάλα είναι τόσο μεγάλη, που μοιάζει με κουπί βάρκας! Σε τρεις-τέσσερις ώρες το σιτάρι έχει λιώσει κι αυτό, το μείγμα έχει ομογενοποιηθεί και η «γιορτή» έχει πάρει μια κρεμώδη/μαστιχώδη υφή και είναι έτοιμη για σερβίρισμα. Το σερβίρισμα όμως γίνεται μετά τη Θεία Λειτουργία και αφού την ευλογήσει ο παπάς.

Ανδρέας Μαρινάκης, ο «μάστορας» της γιορτής στα Κοντακαίικα:

«Στις προκλήσεις των καιρών έχουμε να προτάξουμε την παράδοσή μας»!

Η μεγάλη κουτάλα για το ανακάτεμα μοιάζει με κουπί βάρκας!

Έτοιμη και η ψησταριά για τους μεζέδες στην αυλή γειτονικού σπιτιού!

     Παράλληλα με την προετοιμασία της όλη τη νύχτα, από την ψησταριά που είναι λίγο πιο πέρα, συνεχώς βγαίνουν μεζέδες και ψητά, που μαζί με το Σαμιώτικο κρασί ευφραίνουν συμμετέχοντες και παρευρισκόμενους και το τραγούδι και ο χορός δεν έχουν σταματημό!     

     Σε περιόδους νηστείας, τη θέση του κρέατος στη γιορτή παίρνει το χταπόδι.

Γιορτή σε ατομική μερίδα.

     Η γιορτή είναι γνωστή και τηρείται και σε άλλες περιοχές της χώρας μας, ιδίως νησιά, ίσως και με διαφορετική ονομασία, π.χ. κεσκέκι. Είναι γνωστή από την αρχαιότητα και ένωνε τους ανθρώπους με γονιμικές καταβολές. Διατηρήθηκε επί αιώνες σε περιοχές της Μικράς Ασίας και σε νησιά του βορειοανατολικού Αιγαίου.

     Πιθανότατα οι δοξαστικές του καταβολές να συνδέονται με τις αρχαιοελληνικές ζωοθυσίες. Επί αιώνες η θυσία ζώων, π.χ. του κόκορα, του προβάτου, του βοδιού, κλπ αποτελούσε επίκληση της θείας προστασίας, ευχαριστία, εκπλήρωση τάματος για υγεία, ευτυχία, ευκαρπία, ξόρκισμα του κακού κ.ά.. Αργότερα, κατά τη χριστιανική περίοδο καθιερώθηκε και στις γιορτές των αγίων και σε κοινόβια.

    Η νοστιμιά της γιορτής είναι απερίγραπτη! Με δικαιολογημένη, επομένως, υπερηφάνεια οι ντόπιοι και με έκδηλα στο πρόσωπό τους τα θετικά συναισθήματα απέναντί μας, μάς ρωτούσαν και μάς ξαναρωτούσαν μετά τη Θεία Λειτουργία έξω από την εκκλησία:

     «Φάγατε γιορτή;»!

Απολαμβάνοντας το ηλιοβασίλεμα από τα Κοντακαίικα!

                                  Νίκος Χρ. Παπακωνσταντόπουλος, 19.8.2017